Gỡ nút thắt về nguyên phụ liệu cho ngành da giày

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên làm Trưởng đoàn đã có buổi làm việc với Hiệp hội Da giầy - Túi xách Việt Nam (Lefaso)

Xuất khẩu đã phục hồi nhưng chịu sức ép lớn

Báo cáo Đoàn công tác, bà Phan Thị Thanh Xuân - Phó Chủ tịch Lefaso cho biết, Việt Nam là nước sản xuất giày dép đứng thứ 3 trên thế giới, sau Trung Quốc và Ấn Độ, và đứng thứ 2 thế giới về xuất khẩu.

Năm 2023 ngành da giầy chịu ảnh hưởng tác động lớn của suy giảm kinh tế toàn cầu. Song doanh nghiệp trong ngành vẫn nỗ lực vượt qua khó khăn và đạt kim ngạch xuất khẩu đạt khoảng 24 tỷ USD trong năm 2023, góp phần lớn vào tăng trưởng xuất khẩu chung của Việt Nam.

Đáng chú ý, theo thống kê của Hiệp hội, bước sang quý I/2024 xuất khẩu toàn ngành đã đạt 5,6 tỷ USD, tăng 10% so với cùng kỳ. Về thị trường xuất khẩu, 5 thị trường Mỹ, EU, Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc chiếm 80% tổng kim ngạch xuất khẩu. Đặc biệt, da giày là ngành tận dụng tốt các FTA, nhất là ở khối các thị trường có Hiệp định EVFTA, CPTPP.

Mặc dù vậy, theo bà Xuân, ngành da giày đang phải đối mặt với nhiều thách thức lớn. Trong đó, khó khăn lớn nhất của ngành da giày là nút thắt về chuỗi cung ứng nguyên phụ liệu.

Bên cạnh đó, việc các quốc gia nhập khẩu giầy dép lớn đưa ra hàng loạt các yêu cầu mới về việc nhập khẩu các sản phẩm có trách nhiệm về xã hội và môi trường ngày càng cao. Điển hình như thị trường EU, từ tháng 3/2024, thị trường này đã bắt đầu đưa ra các yêu cầu mới như thiết kế sinh thái với các thiết kế bền vững. Hay như vấn đề truy xuất và minh bạch chuỗi cung ứng. Nếu nhập khẩu nguyên liệu từ nước ngoài, chúng ta sẽ phải minh bạch toàn bộ quá trình sản xuất tại khu vực sản xuất.

Theo bà Xuân, da giày là mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam. Với 15 hiệp định thương mại tự do (FTA) được ký kết, Việt Nam tiếp cận và thiết lập quan hệ thương mại với gần 230 thị trường. Do vậy, chính sách thay đổi của thị trường nhập khẩu sẽ có tác động mạnh mẽ tới các doanh nghiệp trong ngành. Do đó, các quốc gia xuất khẩu, trong đó có Việt Nam cần nhanh chóng cải thiện và minh bạch thông tin chuỗi cung ứng sản phẩm của mình bắt đầu từ khâu nguyên liệu, sản xuất bền vững hướng đến kinh tế tuần hoàn, có trách nhiệm với xã hội và môi trường.

5 nhiệm vụ trọng tâm cho ngành da giầy

Phát biểu chỉ đạo tại buổi làm việc, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết, qua buổi làm việc cùng các doanh nghiệp, đặc biệt là đi tham quan khu ICD và cơ sở sản xuất của TBS Group đã thấy rõ hơn tầm quan trọng cả ngành da giày túi xách.

Mặc dù đến nay chúng ta có Chiến lược phát triển ngành, có đề án tái cơ cấu ngành Công Thương và các Nghị quyết Chính phủ nhưng thực tế việc triển khai chưa được như kỳ vọng. Qua trao đổi, ngành vẫn còn một số tồn tại cần tháo gỡ.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên thăm quan hoạt động sản xuất

Thứ nhất là việc nghiên cứu sáng tạo và trung tâm nguyên phụ liệu của ngành của ngành chưa cao. Thực tế da giày là ngành giải quyết việc là cho 1,5 - 1,6 triệu lao động thì đây là ngành đáng để có cơ chế chính sách phát triển. Mặc dù Nghị quyết đề cập nhiều, nhưng chính sách thì chưa có. Trong khi đó còn rất nhiều quy định gây cản trở làm tăng chi phí, giảm sự cạnh tranh của doanh nghiệp.

Thứ hai là thủ tục về mặt pháp luật, thuế, hải quan chưa được giải quyết triệt để. Thứ 3 là cống hiến cho đất nước rất lớn song chưa có chính sách khen thưởng xứng đáng.“Bộ Công Thương cũng chia sẻ với những khó khăn mà các doanh nghiệp gặp phải liên quan đến một số doanh nghiệp trong ngành chủ yếu vẫn sản xuất theo hình thức gia công, giá trị gia tăng thấp, chưa đủ thế và lực để tham gia vào chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu”.

Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, nguyên liệu ngành được xác định là một trong những ngành công nghiệp trọng điểm, song chúng ta chưa phát triển được, nên các doanh nghiệp phải chấp nhận gia công. Bên cạnh đó là năng lực khai thác cơ hội từ các FTA như CPTPP, EVFTA, RCEP… còn hạn chế. Ngoài ra, mức độ tự động hóa, chuyển đổi số, phát triển sản xuất theo hướng bền vững, kinh tế tuần hoàn chưa cao. Nguyên nhân của các tồn tai, hạn chế nêu trên có cả khách quan và chủ quan, trong đó nguyên nhân chủ quan chủ yếu.

Trong thời gian tới, để thực hiện đề án tái cơ cấu ngành Công Thương và Chiến lược phát triển ngành dệt may da giày cũng như các Nghị quyết phát triển về công nghiệp hỗ trợ, cần nhận thức rõ tình hình kinh tế, chính trị thế giới trong thời gian tới. Mặc dù là rất nhiều rủi ro, thách thức khó lường, bất ổn địa chính trị trên thế giới tác động tiêu cực đến toàn cầu và các hoạt động đầu tư, kinh doanh xuất nhập khẩu của doanh nghiệp, trong đó có các doanh nghiệp ngành da giày.

Bên cạnh đó là loạt các Chính sách mới của các quốc gia nhập khẩu. Điển hình như với ngành da giày có 9 hàng rào kỹ thuật, nếu cả 9 hàng rào này cùng dựng lên thì việc vượt qua sẽ vô cùng khó khăn. Do vậy những kiến nghị Hiệp hội đặt ra rất cần để xem xét.

“Các nước nhập khẩu giầy dép lớn đưa ra những yêu cầu mới về việc nhập khẩu các sản phẩm có trách nhiệm về xã hội và môi trường ngày càng cao (như EPR – mở rộng trách nhiệm nhà sản xuất, CBAM -Cơ chế định giá carbon). Trong khi nền kinh tế nước ta có độ mở lớn, do vậy chính sách thay đổi của thị trường nhập khẩu sẽ có tác động mạnh mẽ tới các doanh nghiệp trong ngành”- Bộ trưởng lưu ý và cho biết thời gian qua, Chính phủ Việt Nam và Bộ Công Thương đã nỗ lực đàm phán, ký kết hàng loạt các Hiệp định thương mại tự do nhằm mở rộng thị trường xuất khẩu cho những mặt hàng có lợi thế cạnh tranh; trong đo, ngành Da Giầy là một trong những ngành xuất khẩu chủ lực được Chính phủ đặc biệt quan tâm và luôn tạo điều kiện thuận lợi để phát triển.

Để ngành Da giày - Túi xách tiếp tục phát triển nhanh và bền vững, đóng góp tích cực hơn đối với sự phát triển của ngành Công Thương cũng như toàn bộ nền kinh tế đất nước, Bộ trưởng đề nghị Hiệp hội Da giầy - Túi xách Việt Nam cần phối hợp chặt chẽ với các đơn vị chức năng của Bộ Công Thương triển khai Kế hoạch hành động cụ thể để thực hiện các mục tiêu Chiến lược đã được Thủ thướng Chính phủ phê duyệt...