Sức sống của kịch Lưu Quang Vũ

Cũng phải nói thêm rằng, kể từ khi dàn dựng kịch bản đầu tay “Sống mãi tuổi 17” của Lưu Quang Vũ năm 1980 do NSND Phạm Thị Thành làm đạo diễn, Nhà hát Tuổi trẻ đã trở thành một trong những đơn vị nghệ thuật dàn dựng nhiều và thành công nhất kịch của Lưu Quang Vũ với những vở diễn đình đám: “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”, “Cô gái đội mũ nồi xám”, “Lời nói dối cuối cùng”, “Ai là thủ phạm”, “Hoa cúc xanh trên đầm lầy”… trong đó có không ít những vở được phục dựng lại và tiếp tục mê đắm người xem sau nhiều thập kỷ ra mắt: “Mùa hạ cuối cùng”, “Lời thề thứ 9”, “Tin ở hoa hồng”…

Cảnh trong vở kịch "Ai là thủ phạm" trên sân khấu Nhà hát Tuổi trẻ

Năm nay, sự kiện “Mùa kịch Lưu Quang Vũ” được Nhà hát Tuổi trẻ khởi động, kéo dài trong 2 tháng (8 và 9/2022). Nó được các nghệ sĩ Nhà hát Tuổi trẻ ví như mở ra một “mùa nhớ” tác giả kịch nổi bật của sân khấu kịch Việt Nam khi đột ngột đi xa khi còn đang sung sức. Mùa kịch năm nay, công chúng có dịp xem các vở kịch “Lời thề thứ 9”, “Ai là thủ phạm”, “Hoa cúc xanh trên đầm lầy” và “Ông không phải là bố tôi” - vở kịch mới nhất vừa được Nhà hát Tuổi trẻ dàn dựng đầu năm 2022.

“Ông không phải là bố tôi” do NSƯT Sĩ Tiến đạo diễn, được nhà viết kịch Lưu Quang Vũ viết năm 1988, là một trong những tác phẩm cuối cùng trong sự nghiệp lừng lẫy của ông. Với cốt truyện kể về một người đã chối bỏ vợ con, sau bao năm xa cách với nhiều biến cố, ông mới quay về tìm lại gia đình. Gia đình ấy một lần nữa đảo lộn trước giông bão của những toan tính, lòng tham. Tình cảm cha con, mối liên kết ruột thịt mới chớm được vun đắp nay lại đứng trước những tan vỡ, đứt gãy. Sự thấu hiểu, sẻ chia, tình người mà Lưu Quang Vũ muốn gửi gắm lại từ hơn 30 năm trước vẫn hiện hữu như một chân lý sống, làm rung động bao thế hệ khán giả.

Nhằm mang đến cho công chúng cơ hội thưởng thức một tác phẩm có giá trị của Lưu Quang Vũ theo cách sinh động, mới mẻ và hấp dẫn nhất, vở kịch đã được dàn dựng với hai ê-kíp biểu diễn khác nhau với những gương mặt nghệ sĩ được đông đảo khán giả yêu mến của Nhà hát Tuổi trẻ: NSƯT Đức Khuê, Thanh Sơn, Thu Quỳnh, Lương Thu Trang, Quỳnh Dương, Quang Ánh, Thanh Bình, Quang Trọng, Lệ Quyên, NSƯT Hoa Thúy, Thanh Dương, Thanh Tú, Chí Huy, Đức Anh, Minh Cúc…

Tiếp đó, vở kịch “Hoa cúc xanh trên đầm lầy” cũng do NSƯT Sĩ Tiến đạo diễn. Vở diễn xoay quanh “cuộc tình tay ba” giữa Hoàng - Liên - Vân, những người bạn trẻ đã một thời đầy ắp những kỉ niệm với bông cúc xanh trên đầm lầy giữa miền quê yên ả. Khi trưởng thành, ngày Hoàng cầu hôn Liên cũng là ngày cô trao thiệp cưới của mình với Vân. Quá đau khổ, Hoàng với khả năng của mình đã “chiếm đoạt” được Liên khỏi tay Vân. Nhưng trái tim Liên sẽ thuộc về ai? Kỹ sư Hoàng tài ba làm chủ cuộc chơi hay họa sĩ Vân lãng mạn, phóng khoáng?… "Hoa cúc xanh trên đầm lầy" từng giành Huy chương Vàng tại "Liên hoan Kịch nói Toàn quốc 2018".

“Mùa kịch Lưu Quang Vũ” năm nay, công chúng cũng sẽ gặp lại vở “Lời thề thứ 9” (đạo diễn: NSND Xuân Huyền, NSƯT Chí Trung). Vở kịch được Lưu Quang Vũ viết năm 1986, Nhà hát Tuổi trẻ công diễn lần đầu năm 1988, với những diễn viên thuộc thế hệ vàng thời đó như NSƯT Đức Trung, NSƯT Chí Trung, NSND Anh Tú... dưới sự dàn dựng của đạo diễn NSND Xuân Huyền. Năm 2012, tác phẩm được NSƯT Chí Trung phục dựng và từ đó đến nay thường “sáng đèn” trên sân khấu Nhà hát Tuổi trẻ khi mùa thu về.

Bên cạnh đó, NSƯT Chí Trung còn đạo diễn vở “Ai là thủ phạm”. Vở kịch kể về đời sống thường nhật của thị dân trong những năm 80 ở Hà Nội, xung quanh những mảng đời nhỏ lẻ ở một khu tập thể có biệt danh "Quân khu Phượng Hà". Một lớp trẻ sinh ra và lớn lên với nhiều môi trường giáo dục và hoàn cảnh sống khác nhau… đã đưa số phận các nhân vật tới những ngã rẽ khác nhau của cuộc đời, nội dung vở kịch đã phần nào đưa ra lời giải đáp cho câu hỏi “Ai là thủ phạm?“ của những hiện tượng cá nhân tha hóa, tiêu cực nảy sinh trong đời sống hôm qua và cả ngày hôm nay...

Ngày 29/8/1988, một vụ tai nạn giao thông đã đột ngột cướp đi “cặp đôi nghệ thuật” Lưu Quang Vũ và Xuân Quỳnh, cùng con trai Lưu Quỳnh Thơ. 34 năm sau, thơ Xuân Quỳnh vẫn được người đời đón nhận, kịch Lưu Quang Vũ vẫn được các sân khấu trong Nam ngoài Bắc dựng lại, khiến khán giả xúc động. Theo chia sẻ của các nghệ sĩ Nhà hát Tuổi trẻ, “Mùa kịch Lưu Quang Vũ” là một hoạt động đầy ý nghĩa để tưởng niệm, tri ân tác giả Lưu Quang Vũ - người được ví như "một tượng đài của nền kịch nghệ Việt Nam".

Theo NSND Lê Tiến Thọ, sau hơn 30 năm, có thể khẳng định Lưu Quang Vũ là nhà viết kịch có số lượng tác phẩm gây chấn động dư luận nhất của Việt Nam. Sự ra đi đột ngột của “hiện tượng Lưu Quang Vũ”, sân khấu Việt Nam vẫn chưa có tác giả nào bù đắp được khoảng trống mà Lưu Quang Vũ để lại.

Thời gian qua, những tác phẩm của Lưu Quang Vũ vẫn được các đơn vị nghệ thuật từ chèo, cải lương, rối, dân ca kịch và đặc biệt là sân khấu kịch Việt Nam ở các đơn vị Trung ương, Hà Nội, lực lượng vũ trang và các địa phương luôn khai thác dàn dựng. Lưu Quang Vũ ra đi ở tuổi 40, nhưng những tháng năm ngắn ngủi của đời mình, ông đã sống, lao động miệt mài thắp lên ngọn lửa sáng tạo.

“Xa Lưu Quang Vũ hơn 30 năm, chúng ta vẫn thấy ngọn lửa ấy ngày càng sáng hơn, và như vậy những người thân của Lưu Quang Vũ được an ủi, khi ông “đi xa” vẫn đón nhận được tình cảm yêu mến của bạn bè, công chúng đối với người nghệ sĩ tài hoa…”, NSND Lê Tiến Thọ chia sẻ.