Tận dụng hiệu quả các nguồn tài chính xanh

	Thúc đẩy tài chính xanh vì một nền kinh tế carbon thấp tại Việt Nam
	Khơi thông vốn cho tăng trưởng xanh
	Còn nhiều lối để huy động tài chính xanh

Tại Hội nghị COP27, Việt Nam một lần nữa tái khẳng định cam kết đưa mức phát thải ròng về 0 vào năm 2050, đồng thời nhấn mạnh việc thúc đẩy hình thành thị trường carbon, xây dựng thị trường tài chính một cách đồng bộ, thực hiện các cam kết về khí hậu cũng như quá trình chuyển đổi năng lượng của Việt Nam. Để thực hiện mục tiêu này cùng với việc phát triển năng lượng tái tạo, cần hướng tới các công trình cân bằng năng lượng tại Việt Nam đặc biệt là tận dụng các nguồn tài chính xanh tại Việt Nam.

Đó là chia sẻ của các tổ chức tài chính, nhà đầu tư tại Hội thảo Hành động vì Khí hậu do Liên minh Hành động vì Khí hậu Việt Nam (VCCA) tổ chức.

Hướng tới thành phố cân băng năng lượng

Ông Trần Thành Vũ - Chủ tịch Hiệp hội Mô phỏng Hiệu năng Công trình xây dựng Quốc tế - IBPSA Việt Nam cho biết, Việt Nam hiện không có nhiều công trình xanh. Năm 2021, chỉ có khoảng hơn 200 công trình được cấp chứng chỉ xanh và chủ yếu là chứng chỉ LEED. Lý do mà các chủ đầu tư đưa ra là “Thiết kế công trình đã có sẵn, chúng tôi không muốn thay đổi nhiều, chỉ cần lấy thêm chứng chỉ xanh”. Chính vì vậy, họ không lấy mục tiêu năng lượng hay tối ưu thiết kế là ưu tiên, mà chỉ quan tâm đạt chứng chỉ.

Kết quả là nhiều tòa nhà lãng phí đầu tư và năng lượng. Như tháp tài chính Bitexco kính bị lắp ngược; hay như Capital place - Văn phòng đầu tiên đạt “LEED GOLD”, dữ liệu thiết kế khiến công suất điện lạnh gấp đôi cần thiết. Trong khi đó theo ông Vũ, nếu như tháp tài chính Bitexco sử dụng đúng mặt kính, mỗi năm có thể tiết kiệm được 7 tỷ đồng chi phí năng lượng.

Như vậy, việc sử dụng năng lượng hiệu quả và tiết kiệm năng lượng cũng được xem là một phương thức tái tạo năng lượng đẩy nhanh mục tiêu hướng tới phát thải ròng bằng 0 cho Việt Nam vào năm 2050.

Tuy nhiên, việc triển khai các công trình cân bằng năng lượng tại Việt Nam gặp không ít khó khăn khi khoa học công trình và thiết kế năng lượng không được phát triển tương xứng với sự phát triển nóng của bất động sản; chưa tập trung hướng tới tăng cường chính sách và khuyến khích tài chính xanh (thuế, sử dụng đất, tỷ lệ vay ngân hàng, cơ chế ESCO...); Kết nối yếu giữa khoa học, kỹ thuật, công nghệ, tài chính trong quá trình lập đề xuất dự án, đặc biệt là thiếu sự liên kết giữa các bộ để thúc đẩy bất động sản phát triển bền vững.

Ông Vũ kỳ vọng sẽ có những bước chuyển mới khi trong 1 năm qua các chính sách nhiều khuyến khích xây dựng công trình hiệu quả năng lượng được ban hành trong Luật Xây dựng sửa đổi, Nghị định 15, Định hướng kiến trúc 2030 tầm nhìn 2050.

Đặc biệt Thông tư 12/2021/TT-BXD, cho phép bổ sung phí thiết kế đối với tòa nhà hiệu quả năng lượng, thiết kế bảo vệ môi trường. Tuy nhiên đến này vẫn chưa có hướng dẫn cụ thể, nhất là về giá trị tài chính chi tiết để áp dụng vào thực tế. Hơn thế thông tư này chỉ mang tính đề xuất ở giai đoạn hiện tại. Vì vậy để hướng tới công trình cân bằng năng lượng, ông Vũ khuyến nghị Bộ Luật hiện tại cần được cải thiện về mặt dữ liệu, hướng dẫn tính năng lượng kèm với quy định về chính sách khen thưởng, bắt buộc tuân theo với lộ trình cụ thể.

Nhiều nguồn vốn cho dự án xanh

Bà Jessica Nga Tran - Giám đốc Quốc gia tại Việt Nam của ClimeCapital cho biết, theo thông tin từ COP27, hiện số tiền các nước phát triển cùng huy động và đóng góp cho tài chính biến đổi khí hậu đạt hơn 83 tỷ USD, nhưng chỉ có 20% được giải ngân. Trong khi đó, mỗi 1 USD đầu tư dự án xanh, trung bình sẽ nhận được 4 USD về các loại lợi ích. Là top 6 quốc gia ảnh hưởng nặng nề bởi biến đổi khí hậu Việt Nam có cơ hội lớn để thu hút những nguồn vốn này.

Hiện Việt Nam đang là quốc gia hàng đầu ASEAN đang nỗ lực vượt bậc khơi thông thị trường tài chính xanh, phát hành nợ xanh. Đặc biệt Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đã đưa ra các chính sách đột phá liên quan đến phân loại dự xanh. Đồng thời điều chỉnh các hoạt động của các ngân hàng với sự bền vững và ngân hàng có trách nhiệm với môi trường. Với việc xác định 7 loại tài chính xanh và 10 loại trái phiếu xanh tại Điều 149 và 150, Bộ luật được coi là công cụ cho vay của các ngân hàng nhằm mục đích bảo vệ môi trường.

Hơn thế với việc NHNN sớm có những chính sách hỗ trợ tăng trưởng xanh, phát triển ngân hàng xanh, đến nay Việt Nam đang có 67 tổ chức tín dụng triển khai phát triển ngân hàng xanh, tín dụng xanh, trên cơ sở lồng ghép rất đa dạng. Giai đoạn 2017-2021, cho vay tín dụng xanh tăng trưởng bình quân trên 25%/năm. Đến 30/6/2022, dư nợ tín dụng cho dự án xanh đạt hơn 474.000 tỷ đồng (chiếm 4,1% tổng dư nợ toàn nền kinh tế) chủ yếu tập trung vào lĩnh vực năng lượng tái tạo, năng lượng sạch (47%), nông nghiệp xanh (32%). Dư nợ đã thẩm định đạt hơn 2.283 nghìn tỷ đồng, sử dụng gần 20% dư nợ nền kinh tế với hơn 1,1 triệu khoản vay.

Theo HSBC, năm 2021 Việt Nam có thị trường nợ xanh đạt 1 tỷ USD sau Singapore. Hiện Chính phủ bật đèn xanh cho trái phiếu xanh đáp ứng Khoản 1 Điều 149 hoặc khoản 2 Điều 150 Luật BVMT và Nghị định 65. Nhờ đó EVN Finance đã phát hành thành công trái phiếu xanh đầu tiên tại Việt Nam trị giá 1,725 tỷ USD vào tháng 5/2022.

Trên thị trường tài chính xanh Việt Nam, các ngân hàng dẫn đầu hiện nay là: Agribank, BIDV, VietinBank, VPBank... trong đó VPBank là tổ chức tiên phong áp dụng nguyên tắc cho vay xanh 2020 do Hiệp hội thị trường tín dụng ban hành.

Tuy nhiên để triển khai các dự án xanh thành công, bà Jessica Nga Tran khuyến nghị, các doanh nghiệp và dự án cần tìm cách đa dạng hóa các nguồn huy động quỹ nội bộ, NHTM, các quỹ, vốn góp cổ phần. Trong giai đoạn đầu phát triển các dự án xanh, nên tiếp cận và tận dụng các nguồn vốn từ các qũy đầu tư mạo hiểm. Khi dự án đi vào ổn định thì xem xét đến việc vay từ tổ chức tín dụng, các tổ chức tài chính quốc tế và các nguồn vốn khác. Với các dự án quy mô lớn phát hành trái phiếu xanh là một giải pháp.

Từ thành công trong việc hỗ trợ EVN Finance phát hành trái phiếu xanh thành công, bà Jessica Nga Tran khuyến nghị, trong bối cảnh Việt Nam chưa có khung quy định các tiêu chí về tài chính xanh và để có thể đáp ứng các tiêu chuẩn phát hành trái phiếu xanh quốc tế, doanh nghiệp nên thuê tổ chức tư vấn, xác minh hỗ trợ. Bên cạnh đó cần xem xét các tiêu chí phân loại trái phiếu khí hậu, từ đó xác định loại trái phiếu cần phát hành thuộc lĩnh vực nào, bởi mỗi loại trái phiếu sẽ có một khẩu vị rủi ro riêng.