Tăng cường phối hợp liên ngành trong phòng, chống tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng

Phó Thống đốc NHNN Phạm Tiến Dũng phát biểu tại Hội thảo

Hội thảo nhằm đánh giá toàn diện thực trạng, nhận diện thách thức mới và đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả phòng ngừa, đấu tranh với tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng đang có chiều hướng phức tạp, gây thiệt hại lớn cho người dân, doanh nghiệp, nền kinh tế Việt Nam và các quốc gia trên thế giới.

Phát biểu đề dẫn Hội thảo, Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng cho biết, trong bối cảnh cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và quá trình chuyển đổi số quốc gia đang được triển khai mạnh mẽ, việc ứng dụng công nghệ số và các nền tảng trực tuyến ngày càng trở nên phổ biến, sâu rộng trong nhiều hoạt động của xã hội. Tuy nhiên, song hành với quá trình đó, tình hình tội phạm trên không gian mạng, đặc biệt là tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản đang diễn biến ngày càng phức tạp, tinh vi, có tổ chức, có yếu tố xuyên quốc gia, gây thiệt hại nghiêm trọng về kinh tế, xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân, đồng thời tác động tiêu cực đến trật tự, an toàn xã hội và niềm tin của người dân, doanh nghiệp.

Theo thống kê của Bộ Công an, trong giai đoạn từ năm 2022 đến năm 2025, trên phạm vi toàn quốc đã xảy ra khoảng 17.200 vụ lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng, với hàng trăm nghìn nạn nhân bị ảnh hưởng. Các đối tượng phạm tội đã sử dụng tới 21 phương thức, thủ đoạn phổ biến, tập trung vào 04 nhóm hành vi chính, bao gồm: mạo danh các cơ quan, tổ chức, cá nhân; lừa đảo tình cảm; kêu gọi, dụ dỗ đầu tư; và phát tán mã độc để chiếm đoạt tài sản. Thực trạng này cho thấy tính chất ngày càng nguy hiểm, khó lường của tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng.

PGS.TS Trần Quốc Tỏ, Thứ trưởng Bộ Công an phát biểu tại Hội thảo

Đối với ngành Ngân hàng, phòng, chống tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng luôn được xác định là nhiệm vụ trọng tâm, mang tính cấp thiết trong bối cảnh phát triển mạnh mẽ của thanh toán không dùng tiền mặt và các dịch vụ ngân hàng số.

Thời gian qua, toàn ngành Ngân hàng đã tích cực phối hợp liên ngành với Bộ Công an, Bộ Khoa học và công nghệ và các bộ, ban, ngành khác để triển khai nhiều giải pháp nhằm tăng cường bảo đảm an ninh, an toàn hoạt động thanh toán, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của khách hàng, góp phần phòng ngừa, ngăn chặn và hỗ trợ xử lý các hành vi gian lận, lừa đảo trên không gian mạng.

Sau một thời gian triển khai đồng bộ các giải pháp đã mang lại hiệu quả rõ nét, đến hết ngày 19/12/2025, hơn 142,5 triệu hồ sơ khách hàng cá nhân và hơn 1,5 triệu hồ sơ khách hàng tổ chức đã được đối chiếu sinh trắc học qua CCCD gắn chip hoặc VneID, từ đó góp phần hạn chế hành vi lừa đảo, gian lận. Số lượng khách hàng cá nhân bị lừa đảo, mất tiền giảm 57%, số lượng tài khoản cá nhân nhận tiền lừa đảo giảm 47%.

Tuy nhiên, thực tiễn cũng cho thấy, bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác phòng, chống tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng vẫn còn tồn tại một số khó khăn, hạn chế nhất định như tội phạm sử dụng công nghệ cao lừa đảo, chiếm đoạt tiền và tài khoản ngân hàng của người dân với nhiều thủ đoạn tinh vi, phức tạp; Sự thay đổi nhanh chóng, phức tạp của tội phạm, đặc biệt trong bối cảnh tội phạm gia tăng sử dụng công nghệ cao như Deep Fake, Trí tuệ nhân tạo (AI),.. để tấn công, lừa đảo.

“Thực trạng đó đòi hỏi sự chung tay, phối hợp chặt chẽ và hành động quyết liệt hơn nữa của các bộ, ban, ngành, các cơ quan chức năng, các nhà khoa học và chuyên gia”, Phó Thống đốc Phạm Tiến Dũng khẳng định.

Toàn cảnh Hội thảo

Cùng chung nhận định này, PGS.TS Trần Quốc Tỏ, Thứ trưởng Bộ Công an chia sẻ, tội phạm trên không gian mạng có tính ẩn danh cao, không để lại dấu vết hiện trường, sử dụng công nghệ cao nên rất khó truy tìm. Kịch bản tinh vi khi giả danh hình ảnh, giọng nói (Deepfake), đóng vai các cơ quan chức năng hoặc người thân để tạo lòng tin. Đồng thời, khai thác lỗ hổng trong quản lý nhà nước về sim điện thoại, giao dịch ngân hàng và đặc biệt là đánh vào lòng tham hoặc sự thiếu nhận thức của nạn nhân. Muốn đấu tranh với tội phạm này, "Lực lượng Công an nhân dân là vai trò nòng cốt, nhưng phòng chống là trách nhiệm của toàn hệ thống chính trị và toàn dân”, PGS.TS Trần Quốc Tỏ khẳng định.

Để hiểu rõ hơn về vấn đề này, các tham luận tại hội thảo tập trung làm rõ các nội dung trọng tâm gồm thực trạng tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản trên không gian mạng, nhận diện phương thức, thủ đoạn mới, những xu hướng tội phạm nổi lên trong nước và quốc tế; phân tích các hạn chế trong hành lang pháp lý, khó khăn trong hợp tác liên ngành, truy vết dòng tiền, thu hồi tài sản và xử lý tội phạm xuyên biên giới; giải pháp tăng cường năng lực phòng, chống tội phạm, bao gồm ứng dụng trí tuệ nhân tạo, phân tích dữ liệu lớn, công nghệ xác thực sinh trắc, cơ chế cảnh báo sớm và mô hình trung tâm phản ứng nhanh đối với lừa đảo trực tuyến; kinh nghiệm quốc tế về hợp tác điều tra, chia sẻ dữ liệu, tương trợ tư pháp và mô hình phòng, chống lừa đảo tại các quốc gia phát triển...

Để nâng cao hiệu quả phòng ngừa và đấu tranh với tội phạm lừa đảo trên không gian mạng, PGS.TS Trần Quốc Tỏ đã đưa ra các nhóm giải pháp mang tính chiến lược như nâng cao nhận thức cộng đồng, công tác tuyên truyền phải được đổi mới theo tiêu chí dễ hiểu, dễ nhớ, dễ thực hiện nhưng khó quên. Cần khôi phục và phát huy các chuyên mục như "Câu chuyện cảnh giác" hay "Trinh sát kể chuyện" trên các phương tiện thông tin đại chúng để lan tỏa thông điệp cảnh báo.

Bên cạnh đó, cần hoàn thiện hành lang pháp lý; rà soát, bổ sung các văn bản quy phạm pháp luật để lấp đầy các lỗ hổng quản lý nhà nước, đặc biệt là trong lĩnh vực tài chính, viễn thông và công nghệ. Do tính chất xuyên biên giới của tội phạm mạng, việc trao đổi kinh nghiệm, phối hợp điều tra với cảnh sát các nước và các tổ chức quốc tế là yêu cầu cấp thiết. Đặc biệt, cần phát huy vai trò nòng cốt của lực lượng công an bằng việc tiếp tục đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, đầu tư trang thiết bị hiện đại để đủ sức đối phó với tội phạm sử dụng công nghệ siêu tinh vi.