Tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu: Nỗ lực của bản thân là quan trọng nhất

	Phát triển hoạt động cho vay theo chuỗi giá trị nông sản
	Số hóa tạo ưu thế vượt bậc trong chuỗi giá trị của doanh nghiệp

Doanh nghiệp Việt cần có sự quyết tâm và liên tục duy trì cải tiến công nghệ

Dịch Covid-19 đã gây ra tác động tiêu cực, khiến các chuỗi cung ứng bị gián đoạn và đứt gãy; nhiều DN bị sụt giảm doanh thu, tạm ngừng hoạt động hoặc cắt giảm lao động. Tuy nhiên, nó cũng đem lại cơ hội thị trường khi hình thành chuỗi giá trị liên kết mới. Nhấn mạnh đến yếu tố thời cơ mà bối cảnh hiện nay mang lại, tại hội nghị “Hỗ trợ DN Việt Nam phát triển chuỗi giá trị bền vững” do Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) và Cơ quan Phát triển quốc tế Hoa Kỳ (USAID) phối hợp tổ chức ngày 24/7, các cơ quan quản lý, chuyên gia, DN đã lưu ý đây là cơ hội tốt để DN Việt Nam nhìn lại và tái cấu trúc để có bước đi sắp tới bền vững hơn.

Có nhiều con đường để tham gia chuỗi giá trị

Bộ trưởng Bộ KH&ĐT Nguyễn Chí Dũng khẳng định, hỗ trợ DN tham gia vào chuỗi giá trị bền vững là một khâu hết sức quan trọng trong bối cảnh bước đầu kiểm soát được dịch bệnh, kinh doanh dần khôi phục, đất nước đứng trước thời cơ vận hội mới.

Ông Dũng đánh giá, thời gian qua DN Việt Nam có mức tăng trưởng ấn tượng về số lượng, nhưng lại rất hạn chế về năng lực cạnh tranh, cũng như khả năng tham gia vào chuỗi giá trị. Đó là do 2 nguyên nhân.

Thứ nhất, các DN lớn và FDI khi vào Việt Nam thường đã có sẵn chuỗi cung ứng đi theo hoặc tự phát triển chuỗi khép kín. Cơ hội tham gia của DN Việt Nam rất khó khăn.

Thứ hai, cũng chính từ quy mô nhỏ bé của DN Việt Nam, sự hạn chế trong trình độ công nghệ quản lý và chất lượng nhân lực. Các DN hầu như không có khả năng tích tụ vốn để đầu tư, nâng cao năng suất, nâng cao chất lượng sản phẩm để đáp ứng yêu cầu. Bên cạnh đó, còn tồn tại tâm lý e dè, không dám chấp nhận rủi ro nên khó có bước đi đột phá.

Băn khoăn của các DN Việt là nếu đầu tư mà sản phẩm không tham gia được vào chuỗi sẽ không biết bán cho ai. Trong khi đó, từ phía DN FDI, các tiêu chuẩn đối với sản phẩm hàng hóa mà các DN trong nước chưa đáp ứng được luôn là rào cản. “Câu chuyện con gà quả trứng đã diễn ra nhiều năm nay, khiến chúng ta đánh mất nhiều cơ hội. Không thể tiếp tục để DN FDI một đường, DN Việt một nẻo. Bởi đáng lẽ DN Việt có thể phát triển mạnh hơn, tận dụng FDI để lớn lên”, ông Dũng nhấn mạnh.

Để giải bài toán tham gia vào chuỗi giá trị của các DN, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cho rằng, nỗ lực của DN là yếu tố chính, hỗ trợ của địa phương rất quan trọng, đồng thời, định hướng nhà nước mang tính quyết định. Vì vậy, ngay trong hoạt động của Tổ công tác đặc biệt vừa thành lập nhằm thu hút làn sóng FDI mới, đây cũng là yếu tố được đặt lên trên bàn đàm phán trong quá trình tiếp xúc với các NĐT lớn.

“Tổ công tác đặt ra yêu cầu cho các NĐT phải nêu ra được kế hoạch chuyển giao công nghệ cho Việt Nam, đưa các DN Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị. Ở chiều ngược lại, DN FDI sẽ dành được ưu đãi, cao hơn cả ưu đãi hiện hành”, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng nhấn mạnh.

Một định hướng khác để gia tăng cơ hội tham gia chuỗi giá trị thế giới chính là xu hướng M&A. Ông Dũng cho rằng, DN Việt Nam có thể vươn ra nước ngoài, tham gia mua lại một phần hoặc toàn bộ các công ty tiềm năng có sẵn dây chuyền, thị trường mà đang có giá rất rẻ hiện nay.

DN Việt phải củng cố quyết tâm

Đại diện của nhiều tập đoàn sản xuất lớn tại Việt Nam cũng nhận định, mức độ tham gia vào mạng lưới sản xuất, chuỗi giá trị toàn cầu của các DN Việt Nam còn rất hạn chế. Bà Đào Thị Thu Huyền, quản lý cấp cao của Canon Việt Nam cho biết, công ty đa quốc gia này có 340 nhà cung cấp trên toàn cầu, trong đó tại Việt Nam có 147. Tuy nhiên trong số này chỉ có 20 nhà cung cấp thuần Việt.

“Con số này chưa tăng lên trong mấy năm qua. Canon đã nội địa hóa 65% nhưng phần lớn lại rơi vào các DN FDI”, bà Huyền nói. Canon hiện có 59 hạng mục cần nội địa hoá tại Việt Nam, và các nhóm linh kiện mà cần nội địa hoá cũng luôn được đăng tải rộng rãi trên website của công ty. Tuy nhiên theo bà Huyền, các nhà cung cấp thuần Việt mới chỉ tập trung chủ yếu vào linh kiện nhựa, bao bì đóng gói, in ấn, đĩa CD… trong khi sản phẩm như máy in có gần 400 linh kiện với rất nhiều chủng loại khác nhau.

“Vừa qua, các nhà cung cấp mà Canon tìm được thêm cũng vẫn chỉ làm linh kiện nhựa thôi, có lẽ vì cái đó dễ làm nhất”, bà Huyền chia sẻ. Thực tế này cho thấy dường như ý chí quyết tâm của các nhà cung cấp trong nước hơi thiếu. Bởi lẽ, nếu đã muốn vào chuỗi toàn cầu thì phải xác định yêu cầu của khách hàng rất cao về chất lượng, giá thành, thời gian giao hàng... Vì vậy cần sự quyết tâm và liên tục duy trì cải tiến công nghệ, cùng với đó là tìm tòi ra các linh kiện mà ít nhà cung cấp có thể đáp ứng được.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Trưởng phòng Hỗ trợ chiến lược, Tổ hợp Samsung Việt Nam cũng nêu lên thực trạng là rất nhiều công ty Việt Nam yêu cầu Samsung cam kết mua hàng để họ đi vay vốn đầu tư công nghệ. Tuy nhiên ông Tuấn nhấn mạnh đây là thị trường mở, khi đã sống trong thế giới phẳng, cạnh tranh bình đẳng, thì hoàn toàn không có sự phân biệt đối xử giữa DN Việt Nam hay DN Hàn Quốc. Thay vào đó, tính cạnh tranh phụ thuộc giá thành, chất lượng, ổn định… vì vậy Samsung khó có thể cam kết như yêu cầu của DN Việt.

Theo vị này, tiềm lực hạn chế của DN Việt Nam là một thách thức rất lớn. Bởi mỗi năm Samsung sản xuất khoảng 180 triệu chiếc điện thoại di động, số lượng rất lớn; và các linh kiện trong đó ngày càng tinh vi hơn, nhỏ hơn, thay đổi theo chu kỳ 6 tháng/lần. Do đó việc thay đổi công nghệ theo dây chuyền với DN Việt Nam là vô cùng khó khăn, trừ khi có rất nhiều vốn.

Trước thực trạng đó, ông Tuấn khuyến nghị các DN trong nước cần nỗ lực hơn trong những lĩnh vực khác, ví dụ hoạt động đầu tư và phát triển. Ở Việt Nam chi phí này rất thấp, chỉ chiếm khoảng 0,2-0,3% doanh thu, trong khi sản phẩm của Samsung lại rất chú trọng tới vấn đề này. “Ví dụ cùng 1 con ốc năm nay bán 1 đồng nhưng năm sau phải giảm, hoặc vẫn giá đó nhưng chất lượng phải tốt hơn, mà nếu không có nghiên cứu và phát triển thì không thể làm được”, ông Tuấn khẳng định.