Thanh toán không dùng tiền mặt: Ngành Ngân hàng cần sự chung tay, phối hợp

Các diễn giả thảo luận tại Hội thảo "Thúc đẩy dịch vụ công và TTKDTM tại TP. Hồ Chí Minh"

Ông Trần Đình Cường, Phó Giám đốc NHNN Chi nhánh TP. Hồ Chí Minh:

Thanh toán trong dùng tiền mặt dịch vụ công trên địa bàn thành phố đã rất phát triển

Trong thời gian qua, thành công nhất trong TTKDTM dịch vụ công là thanh toán học phí. Quá trình triển khai cũng được thích hiện từ rất lâu, bắt đầu từ năm 2014, Sở giáo dục và đào tạo Tp. Hồ Chí Minh và NHNN Chi nhánh TP. Hồ Chí Minh đã phối hợp triển khai. Thời gian đầu, vì lựa chọn mô hình chưa đúng để phân chia các ngân hàng phụ trạch một số trường nhất định, phụ huynh phải mở tài khoản tại ngân hàng đó mới có thể thanh toán học phí, rõ ràng điều này không đảm bảo được tiện ích cho phụ huynh. Sau sau khi đánh giá lại thực tế, chúng tôi đã lựa chọn một phương án với mục tiêu cao nhất là mang lại lợi ích cho phụ huynh. Điều này đòi hỏi đầu tư vào cơ sở dữ liệu về thanh toán học phí, cơ sở dữ liệu này phải tập trung, chia sẻ, kết nỗi dữ liệu với giữa các ngân hàng, ví điện tử… mới đáp ứng được yêu cầu bất kỳ tài khoản thanh toán ở ngân hàng nào của phụ huynh cũng có thể thanh toán được học phí. Có thể nói, vượt qua những khó khăn, đến nay giải pháp này đã thành công.

Tuy nhiên, khó khăn nhất hiện nay là thanh toán không dùng dùng tiền mặt tại các bệnh viện. Mặc dù 100% bệnh viện tại TP. Hồ Chí Minh có TTKDTM nhưng theo báo cáo của Sở Y tế, tỷ lệ thanh toán này mới khoảng 10%. NHNN cũng đã đi khảo sát từ tháng 3/2023 đến nay, dù có nhiều giải pháp nhưng vẫn chưa thể đáp ứng hoàn thành mục tiêu đáp ứng nhu cầu của người dân. Vẫn còn ở một số nơi, người dân vẫn phải xếp hàng để thanh toán chỉ khác là thay vì dùng tiền mặt, người dân đứng tại quầy để chuyển.

Điều này xuất phát từ đặc thù thanh toán tại bệnh viện, nếu ở các ngành khác định kỳ thanh toán 1 tháng/lần thì thanh toán tại bệnh viện gắn với cả quá trình thăm khám bệnh nên phải thanh toán thành nhiều lần.

Do đó, NHNN Chi nhánh đặt mục tiêu rút ngắn thời gian thanh toán thì sẽ rút ngắn được thời gian khám, chữa bệnh thì mới đem lại hiệu quả. Hiện NHNN Chi nhánh đang đề xuất mô hình và cùng Sở Thông tin và Truyền thông, Sở Y tế xây dựng mô hình cho phù hợp; rút kinh nghiệm từ ngành Giáo dục để triển khai thí điểm và xin ý kiến UBND Thành phố mở rộng triển khai tại các quận, huyện khác

Ông Lê Hoài Nam, Phó Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo TP. Hồ Chí Minh:

Phụ huynh và nhà trường hưởng lợi rất nhiều từ TTKDTM

Việc áp dụng TTKDTM trong ngành giáo dục đã được triển khai trong nhiều năm qua. Thực hiện chủ trương của Chính phủ, UNBD TP. Hồ Chí Minh, đơn vị đã chỉ đạo triển khai trên tinh thần 100% các cơ sở giáo dục - đào tạo trên địa bàn thực hiện TTKDTM. Đến nay, mục tiêu này đã đạt được. Người hưởng lợi nhất ở đây là phụ huynh học sinh. Khi thanh toán các loại phí, học phí bằng TTKDTM, phụ huynh có thể ngồi ở nhà để thanh toán bằng điện thoại di động, máy tính thông qua các dịch vụ do ngân hàng, trung gian thanh toán cung cấp. Phụ huynh không còn phải xếp hàng đi đóng học phí bằng tiền mặt như trước đây, tiết kiệm được rất nhiều thời gian, công sức.

Bên cạnh đó, thanh toán học phí không dùng tiền mặt còn giúp nhà trường quản lý các nguồn thu tài chính. Từ hiệu trưởng cho đến các cấp cao hơn là phòng giáo dục, sở giáo dục nắm được thông tin tài chính tại các nhà trường. Quá trình thu/chi của các nhà trường trở nên minh bạch và hiện đại hơn.

Dù các cơ sở giao dục - đào tạo có hình thức TTKDTM nhưng vẫn nhiều phụ huynh có thói quen dùng tiền mặt, phụ huynh là lao động tự do không rành về công nghệ… nên vẫn phải có thanh toán học phí bằng tiền mặt. Ngành vẫn ưu tiên tạo mọi điều kiện để phục huynh có thể thanh toán học phí thuận tiện, nhanh chóng. Để thuận lợi hơn nữa, Sở đang nghiên cứu thí điểm thẻ cho học sinh, phụ huynh có có thể chuyển tiền và quản lý số tiền trong thẻ, thr có thể thanh toán tại căng tin, các phương tiện công cộng…

Ông Trần Việt Huy, Tổng Giám đốc Trasas:

TTKDTM giảm áp lực cho ngành logistics

Cả người sử dụng dịch vụ và cung cấp dịch vụ logistics đều sẽ được hưởng lợi khi TTKDTM. Ví dụ trong hoạt động xuất nhập khẩu, để thông quan cho 1 lô hàng, các doanh nghiệp phải hoàn thành từ 3-5 dịch vụ công. Trong giai đoạn giao thời, mỗi ngày cơ quan thuế phải thực hiện hơn 100 lệnh chuyển tiền cho hơn 100 đơn vị có những thông tin tương tự nhau, dễ có sai sót, doanh nghiệp phải tra soát và chờ đợi giải quyết. Nhưng từ khi liên thông TTKDTM với cổng dịch vụ công quốc gia mức độ 4, ngành logistics đã không còn những sai số như vậy nữa, giảm áp lực cho doanh nghiệp và các cơ quan quán lý nhà nước, tiết kiệm được thời gian, chi phí để dành nguồn lực phát triển các mục tiêu quan trọng khác.

Ông Nguyễn Minh Chánh, Phó Chủ tịch UBND Quận 12, TP. Hồ Chí Minh:

Có thể thanh toán bất kỳ các loại phí dịch vụ công bằng TTKDTM

Thực hiện Quyết định của Thủ tướng Chính phủ và Kế hoạch của UBND TP. Hồ Chí Minh về TTKDTM, Quận 12 đã tổ chức nhiều buổi tuyên truyền để người dân, doanh nghiệp trên địa bàn nắm được chủ trương này. Bên cạnh các lĩnh vực giáo dục, thương mại, y tế… thì thu phí không dùng tiền mặt các thủ tục hành chính tại văn phòng “1 cửa” được người dân, doanh nghiệp hưởng ứng. Người dân đến bất kỳ phường nào trên địa bàn quận để thanh toán bất kỳ các loại phí dịch vụ công bằng hình thức không dùng tiền mặt. Bên cạnh đó, trên địa bàn còn có 8/9 chợ truyền thống áp dụng thanh toán không tiền mặt, người dân và tiêu thương đều đồng tình, ủng hộ phương thức thanh toán này nhờ tính tiện lợi, an toàn.

Tuy nhiên, từ bao đời nay, người dân và tiểu thương vẫn quen dùng tiền mặt nên để thay đổi thói quen hoàn toàn cũng gặp nhiều khó khăn. Nếu tiếp tục làm tốt công tác tuyên truyền về lợi ích của TTKDTM thì tỷ lệ này chắc chắn sẽ được nâng lên.

Ông Nguyễn Đức Dũng, Giám đốc Trung tâm Chuyển đổi số HDBank:

Tăng cường tuyên truyền để người dân hiểu hơn về lợi ích của thanh toán số

Khi đọc một số thông tin trên mạng xã hội, người dân lo lắng không biết sử dụng dịch vụ ngân hàng có an toàn hay không. Đây là yếu tố sợ rủi ro sẽ ảnh hưởng đến hành vi sử dụng dịch vụ không dùng tiền mặt. Do đó, chúng ta cần đẩy mạnh công tác truyền thông, đào tạo về tài chính để người dân hiểu được những tiện lợi, dễ dàng, tiết kiệm được thời gian và chi phí. Đồng thời khung pháp lý cho TTKDTM ngày càng được hoàn thiện, phát triển, tạo cảm giác an tâm cho người cung cấp và sử dụng dịch vụ thanh toán ví dụ như Nghị định số 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân…

Trong lĩnh vực thanh toán học phí, muốn tạo ra tiện ích nhắc nộp học phí thì mỗi nhà trường sẽ có một hệ thống riêng để chia sẻ thông tin về ngân hàng, ngân hàng biết và tạo thông báo gửi đến phụ huynh. Do đó, hiện nay ngân hang mới chỉ triển khai cục bộ được tại một số trường đã có hệ thống công nghệ sẵn sàng cho giải pháp này, mỗi trường một hệ thống khác nhau cũng gây ra những khó khăn nhất định cho ngân hàng trong triển khai. Hiện, HDBank đã xây dựng một sản phẩm cuối cùng đáp ứng được nhu cầu này nhưng rất cần sự đối ứng của các đơn vị để cùng hợp tác.

Ông Nguyễn Quang Minh, Tổng Giám đốc NAPAS:

Hoàn trả tiền trong thanh toán theo nguyên tắc T+1 được sử dụng phổ biến

Một số đơn vị không hoàn thành được giao dịch do một số nguyên nhân được hoàn tiền trong thời gian T+1. Khi một giao dịch xảy ra vấn đề vì một nguyên nhân nào đó dẫn đến thông tin giữa bên gửi tiền và bên nhận tiền không khớp thì cần thực hiện tra soát để đồng bộ lại thông tin. Theo quy định, thời hạn chốt số liệu để đối soát giữa các đơn vị vào 23h hằng ngày. Sau khi đối soát để tìm ra chính xác nguyên nhân khiến thông tin giao dịch sai lệch, ngày tiếp theo các đơn vị sẽ thực hiện tiếp các công việc còn lại để hoàn tất giao dịch. Đây là quy định phổ biến được áp dụng tại nhiều quốc gia trên thế giới, việc hoàn trả theo nguyên tắc T+1 là bình thường.

Nếu hoàn trả theo thời gian T cũng có thể thực hiện được, NAPAS hỗ trợ trên một giao diện API cho phép các ngân hàng thành viên và bên thứ 3 truy vấn một cách tường minh về trạng thái của giao dịch, sai lệch ở khâu nào cũng sẽ được xác định, ngân hàng có thể hoàn trả ngay tiền cho khách hàng. Tuy nhiên, các ngân hàng phải có những thỏa thuận riêng với nhau còn theo theo thông thường, việc hoàn trả tiền sẽ được thực hiện theo T+1

Bà Võ Thị Trung Trinh, Phó Giám đốc Sở Thông tin và Truyền thông TP. Hồ Chí Minh:

Tích hợp thông tin thanh toán ở mức độ 1 đã sẵn sàng

Khi thành phố đã đưa vào vận hành Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính TP. Hồ Chí Minh (hợp nhất Cổng dịch vụ công và Một cửa điện tử), kết nối cổng dịch vụ công trực tuyến quốc gia, chúng tôi sử dụng nền tảng thanh toán trực tuyến quốc gia nên sẽ chỉ có một đầu mối để triển khai nên sẽ không gây trở ngại gì trong trình thực hiện. Tên cổng dịch vụ công của thành phố liên thông với hệ thống định danh quốc gia về dân cư VnID mức độ 1 đã có thể triển khai, còn với mức độ 2 sẽ phải triển khai thêm một số giải pháp khác.

Ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán (NHNN):

Ngành Ngân hàng cần sự chung tay, phối hợp để triển khai dịch vụ hữu ích với người dân

Người dân mong muốn, nếu bị phạt nguội khi tham gia giao thông có thể nộp phạt được ngay bằng hình thức TTKDTM mà không phải đến ngân hàng, kho bạc. Tuy nhiên, mong muốn này đòi hỏi phải có những kết nối, đặc biệt là sự phối hợp giữa đơn vị thực hiện lệnh phạt là cảnh sát giao thông với kho bạc và đơn vụ cung cấp mã QR. Với sự phát triển về công nghệ, sự đồng bộ về dữ liệu giữa các ngành nghề từ trung ương đến địa phương và sự vào cuộc quyết liệt của các tổ chức tín dụng, trung gian thanh toán, hy vọng đến năm 2024 sẽ cung cấp được dịch vụ này theo mong muốn của người dân. Qua đây, chúng tôi mong muốn các bộ, ngành, địa phương chung tay, phối hợp cùng ngành Ngân hàng triển khai được dịch vụ hữu ích với người dân.