Thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung đang lung lay

Bà Katherine Tai, đại diện Thương mại Mỹ cho biết trong bài phát biểu tại Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế vừa qua, Washington nên xem xét lại chính sách thương mại với Trung Quốc, đồng thời cần phải thực thi ngay các biện pháp cần thiết do những lo ngại về chính sách của chính quyền Bắc Kinh. Trung Quốc được cho là không tuân thủ thỏa thuận thương mại giai đoạn một đã đạt được dưới thời chính quyền của cựu Tổng thống Donald Trump.

Chính phủ Mỹ bảo vệ lợi ích của doanh nghiệp, nông dân và nhà sản xuất

Trong thỏa thuận thương mại được ký kết vào tháng 1/2020, Bắc Kinh cam kết mua thêm ít nhất 200 tỷ USD hàng hóa và dịch vụ của Mỹ trong các năm 2020 và 2021 so với năm 2017. Thỏa thuận này đã tạm dừng cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc kéo dài khoảng 2 năm. Tuy nhiên, tính đến tháng 8/2021, lượng mua tất cả các sản phẩm của Trung Quốc đạt chỉ 69% (hàng nhập khẩu của Trung Quốc) hoặc 62% (hàng xuất khẩu của Mỹ) so với mục tiêu đề ra. Tổng kim ngạch nhập khẩu các sản phẩm được bảo hiểm của Trung Quốc từ Mỹ là 89,4 tỷ USD, so với mục tiêu 129,9 tỷ USD từ đầu năm. Trong cùng kỳ, xuất khẩu các sản phẩm của Mỹ sang Trung Quốc là 70,6 tỷ USD, so với mục tiêu đề ra cho cả năm là 113,0 tỷ USD.

Đối với các sản phẩm nông nghiệp của Mỹ, Trung Quốc cam kết mua thêm 19,5 tỷ USD vào năm 2021 so với năm 2017. Nhập khẩu các sản phẩm nông nghiệp của Trung Quốc từ Mỹ là 25,3 tỷ USD, so với mục tiêu đề ra cho cả năm là 27,5 tỷ USD. Trong cùng kỳ, xuất khẩu của Mỹ sang Trung Quốc các sản phẩm nông nghiệp là 17,9 tỷ USD, so với mục tiêu đề ra cho cả năm là 20,0 tỷ USD.

Đối với các sản phẩm của Mỹ, Trung Quốc cam kết mua thêm 44,8 tỷ USD vào năm 2021 so với mức năm 2017. Nhập khẩu các sản phẩm của Trung Quốc từ Mỹ là 51,4 tỷ USD, so với mục tiêu 80,1 tỷ USD từ đầu năm đến nay. Trong cùng kỳ, xuất khẩu của Mỹ sang Trung Quốc là 43,8 tỷ USD, so với mục tiêu đề ra cho cả năm là 71,6 tỷ USD.

Đối với các sản phẩm năng lượng, Trung Quốc cam kết mua thêm 33,9 tỷ USD vào năm 2021 so với mức năm 2017. Nhập khẩu các sản phẩm năng lượng của Trung Quốc từ Mỹ là 12,6 tỷ USD, so với mục tiêu 22,4 tỷ USD từ đầu năm đến nay. Trong cùng kỳ, xuất khẩu của Mỹ sang Trung Quốc các sản phẩm năng lượng là 8,9 tỷ USD, so với mục tiêu đề ra là 21,4 tỷ USD từ đầu năm đến nay.

Đối với tất cả các sản phẩm chưa có bao bì - chiếm 29% tổng hàng hóa nhập khẩu của Trung Quốc từ Mỹ và 27% tổng xuất khẩu hàng hóa của Hoa Kỳ sang Trung Quốc trong năm 2017 - thỏa thuận giai đoạn một không bao gồm mục tiêu pháp lý. Nhập khẩu của Trung Quốc đối với tất cả các sản phẩm không có bao bì từ Hoa Kỳ là 26,8 tỷ USD, thấp hơn 13% so với năm 2017. Xuất khẩu của Hoa Kỳ đối với tất cả các sản phẩm không bao bì sang Trung Quốc đến tháng 7/2021 là 20,1 tỷ USD, cao hơn 2% so với cùng kỳ năm 2017 .

Tổng thống Mỹ Joe Biden cho rằng, các cam kết của thỏa thuận giai đoạn một đã không được thực thi một cách đầy đủ và đồng thời bày tỏ những quan ngại cơ bản đối với các hoạt động thương mại của Trung Quốc trong thời gian gần đây. Chính quyền Bắc Kinh sẽ bị yêu cầu phải giải trình khi Trung Quốc đang không thực hiện các cam kết của mình. Chính phủ Mỹ sẽ sử dụng đầy đủ các công cụ đang có và phát triển thêm các công cụ mới khi cần thiết để bảo vệ lợi ích kinh tế của nước này khỏi các chính sách và thực tiễn “có hại” từ Trung Quốc.

Các quan chức Mỹ cho biết, thỏa thuận giai đoạn một sẽ được xem xét lại và Washington sẽ không cân nhắc tìm kiếm các cuộc đàm phán về thỏa thuận giai đoạn hai. Đây là điểm khởi đầu của tầm nhìn chiến lược của Mỹ trong việc thiết kế lại các chính sách thương mại đối với Trung Quốc nhằm để bảo vệ lợi ích của công nhân, doanh nghiệp, nông dân và nhà sản xuất Mỹ.