Thủ tướng: Cần hướng mục tiêu phát triển sâm Ngọc Linh đến những giá trị cao hơn

Hội nghị được đánh giá là bước khởi động mang tính cột mốc lịch sử để đưa cây sâm Ngọc Linh - quốc bảo của Việt Nam - phát huy lợi thế, tiềm năng, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương. Đây cũng là dịp để các địa phương quảng bá đến bạn bè trong và ngoài nước một số loại dược liệu của địa phương, nhất là sâm Ngọc Linh.

Cây trồng giá trị cao

Theo kết quả điều tra của Viện Dược liệu (Bộ Y tế), tại Kon Tum có trên 850 loài cây thuốc và nấm làm thuốc. Trong đó, 30 loài cây thuốc thị trường có nhu cầu lớn và khoảng 25 loài cây thuốc đã được trồng tập trung.

Riêng sâm Ngọc Linh được biết đến là loài cây đặc hữu của núi rừng Ngọc Linh, chỉ có ở Kon Tum và Quảng Nam. Theo các chuyên gia, sâm Ngọc Linh được xếp vào top 4 loài sâm tốt nhất trên thế giới.

Điều làm nên giá trị cao của sâm Ngọc Linh là trong thành phần có tới 52 loại saponin khác nhau. Trong đó, ngoài 26 loại có cấu trúc hóa học thường thấy trong các loại sâm khác như sâm Hàn Quốc, sâm Nhật Bản, sâm Tây Dương, còn có 26 loại saponin có cấu trúc mới, riêng có ở sâm Ngọc Linh.

Trong khi đó, sâm Ngọc Linh và số cây dược liệu quý có giá trị kinh tế cao đều là những lâm sản ngoài gỗ, phát triển dưới tán rừng. Do vậy, đầu tư phát triển loại dược liệu này sẽ giống như “nuôi gà đẻ trứng vàng”.

Theo ước tính của các chuyên gia, đầu tư phát triển cây sâm Ngọc Linh, với chi phí ban đầu bỏ ra 3 tỷ đồng/ha, sau 5 năm có thể thu về 30 tỷ đồng. Đây là con số rất ấn tượng, rất có ý nghĩa đối với bà con vùng rừng.

Hiện Kon Tum phát triển vùng chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm sâm củ Ngọc Linh khoảng 17.000 ha, thuộc 9 xã của huyện Tu Mơ Rông và Đăk Glei.

Tại Quảng Nam, sâm Ngọc Linh và các cây dược liệu khác được xác định có ý nghĩa quan trong trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương miền núi. Do đó,đây là loại cây chủ lực để xóa đói giảm nghèo và vươn lên làm giàu của bà con miền núi.

Quảng Nam đã có đề án phát triển cây sâm Ngọc Linh đến 2020 và trình Chính phủ đề án bảo tồn cây sâm Ngọc Linh đến năm 2030 và đã được Chính phủ thông qua.

Việc mang hiệu quả từ cây sâm Ngọc Linh, một địa phương đang muốn di thực giống sâm Ngọc Linh về trồng. Tuy nhiên, đây là loài cây đặc hữu, mọc ở những nơi cố định, đòi hỏi điều kiện thổ nhưỡng, độ che phủ, điều kiện khí hậu đặ thù nên hiện chỉ phát triển dưới tán rừng già quanh chân núi Ngọc Linh.

Hiện sâm Ngọc Linh được trồng ở độ cao 1.200 - 2.000m nhưng nếu đem sâm Ngọc Linh ở Kon Tum đến trồng ở những nơi khác có cùng độ cao thì chưa chắc phát triển được.

Để phát triển cây sâm Ngọc Linh theo hướng bền vững, tại Hội nghị lần này, các chuyên gia tập trung thảo luận về tính chất, chất lượng đặc thù của sâm củ và điều kiện tự nhiên vùng trồng sâm Ngọc Linh; thực trạng, tiềm năng, định hướng và chính sách phát triển sâm Ngọc Linh và các cây dược liệu khác; tình hình quản lý bảo vệ bền vững tài nguyên rừng kết hợp phát triển dược liệu dưới tán rừng, tiềm năng phát triển dược liệu Việt Nam...

Bàn hướng phát triển bền vững

Phát biểu chỉ đạo tại hội nghị, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tán thành với ý kiến của các đại biểu, chuyên gia là cần tìm kiếm dư địa phát triển cho nền kinh tế trong lĩnh vực nông nghiệp. Trong đó, đặc biệt chú trọng từ nguồn cây dược liệu. Từ đó, không chỉ phục vụ tăng trưởng mà còn giải quyết việc làm, nâng cao đời sống nhân dân.

Thủ tướng nhấn mạnh, phát triển ngành dược liệu, ngành thực phẩm chức năng dựa trên việc phát huy các giá trị tinh hoa của trời đất ban tặng cho một quốc gia có 3/4 diện tích rừng núi, nơi đã sinh ra những bậc danh y nổi tiếng như Tuệ Tĩnh, Hải Thượng Lãn Ông, đây vừa là trách nhiệm lịch sử và cũng chính là sự khẳng định bản sắc và tinh thần dân tộc Việt Nam trong kỷ nguyên hội nhập toàn cầu hóa.

Thủ tướng cho rằng, mảnh đất Kon Tum không chỉ giàu có về bản sắc văn hóa mà rất giàu về nguồn cây dược liệu, đặc biệt là Sâm Ngọc. Đó là món quà núi rừng linh thiêng đã ban tặng cho con người. Theo đó, Kon Tum có thể đưa “quốc bảo” sâm Ngọc Linh trở thành “quốc kế dân sinh” bằng cách bảo tồn giữ gìn sự quý hiếm; làm nhiều chế phẩm từ sâm Ngọc Linh; giải quyết nhiều việc làm, thu ngân sách cho các địa phương thông qua sản xuất, tiêu thụ sâm Ngọc Linh.

Theo Thủ tướng, nếu kết hợp sâm Ngọc Linh với đẳng sâm cùng với các siêu dược liệu ở các vùng, miền khác thì hoàn toàn có thể tạo ra một ngành dược liệu hết sức phong phú, đủ quy mô để cạnh tranh khu vực và toàn cầu. Đi đôi với đó là làm tốt khâu bào chế, phát triển sản phẩm một cách thông minh và phù hợp với xu thế tiêu dùng, đặc biệt là ở những nước tiên tiến...

Thủ tướng đặt ra mục tiêu trong những thập niên tới giá trị sản xuất và xuất khẩu phải đạt hàng tỷ USD. Điều này hoàn toàn khả thi nếu nhìn vào dự báo thị trường nhân sâm quốc tế với mức tăng trưởng rất cao.

Do đó, các ngành chức năng cần sớm hành động một cách nghiêm túc, bài bản, không để cho từng địa phương như Kon Tum, Quảng Nam hoạt động manh mún, “tự bơi” trong triển khai chiến lược.

Thủ tướng yêu cầu đối với cây Sâm Ngọc Linh là phải vừa bảo tồn, vừa phát triển; theo hướng có chiều sâu, đạt giá trị cao hơn. Ở giai đoạn đầu cần định dạng chiến lược sản phẩm theo hướng phát huy các giá trị vượt trội và tính chất khác biệt của sâm Ngọc Linh so với các loại sâm và sản phẩm tương tự.

Cần hướng mục tiêu phát triển cây sâm Ngọc Linh đến những giá trị cao hơn, không chỉ là về mặt kinh tế mà còn đối với nền y học, góp phần cải thiện sức khỏe về thể chất và tinh thần, ưu tiên trước hết cho gần 100 triệu người Việt Nam.

Ngành Ngân hàng trao 10 tỷ đồng thực hiện công tác an sinh xã hội cho Kon Tum.