Tìm chỗ đứng cho tranh ghép vải

Hơn cả niềm đam mê

Có trực tiếp đến thăm ngôi nhà của họa sĩ Thanh Thục trên góc phố Kim Mã (Hà Nội) mới thấy hết sự tận tâm của chị dành cho nghề. Lựa chọn dòng tranh cắt vải là chị đã chọn một công việc khó, và gần như ít đấng nam nhi đủ nhẫn nại để làm. Cách Thanh Thục sống cũng nền nã như khi chị thả hồn vào tranh. Để tranh vải có hồn, chiều sâu thì ngoài óc tưởng tượng phải có sự khéo léo vô cùng, mới có thể gắn kết hàng nghìn mảnh vải nhỏ thành bức tranh đẹp mắt.

Thanh Thục tỉ mỉ với tranh ghép vải

Vậy nên, khi ngắm những góc phố rêu phong, một chiều Hồ Gươm, một đêm Ô Quan Chưởng… người xem thấy sự gần gũi, thân thương và thêm yêu Hà Nội. Người ta thấy chỉ khi yêu mãnh liệt, họa sĩ mới có thể chuyển tải được cái thần thái của Hà Nội, khi nó đã trở nên quá quen thuộc và xuất hiện nhiều trong các dòng tranh sơn dầu, bột màu hay những chất liệu quen thuộc.

Chiêm ngưỡng bức “Hồ Gươm Hà Nội chiều thu”, sẽ thấy ánh lên vẻ kỳ công của đôi bàn tay khéo léo, không chỉ biết tưởng tượng, mà còn làm chủ được sắc màu. Họa sĩ Thanh Thục chia sẻ: “Vẽ hay chụp tháp Rùa ở hồ Gươm thì đã nhiều người làm. Khi thực hiện tôi bị áp lực, là mình không thể làm qua quýt được. Tôi đã thai nghén suốt hai năm. Vì sao phải lâu đến vậy? Vì thật sự, để thể hiện bằng bột màu hay các chất liệu khác thì dễ hơn, chứ với chất liệu vải thì cực kỳ khó. Nên nếu chỉ có đam mê thôi chưa đủ, mà cần có sự kỳ công, tỉ mỉ”.

Ở Hà Nội còn có một nữ họa sĩ trẻ khác là Thu Huyền, hiện đang dành nhiều tâm huyết sáng tạo dòng tranh này. Đặc biệt, chị liên tục tìm tòi, sáng tạo để tranh trở thành tiếng nói của cảm xúc, chứ không đơn thuần là những mảng màu bằng vải được khớp nối lại. Chị đã “tháo” xuống sự non trẻ của thời thanh xuân, để cất lên tiếng nói bằng những mảng miếng mạnh mẽ, hài hòa với nhịp điệu biến chuyển tài tình. Phong cách nghệ thuật Thu Huyền là thể hiện được bố cục chặt chẽ, màu sắc sống động và kỹ thuật đa dạng.

Theo dõi quá trình sáng tạo của họa sĩ Thu Huyền, sẽ thấy chị có sự tìm tòi trong chất liệu rất riêng. Nào là vải bò, len, dạ, kaki, nhung… đều trở thành chất liệu. Nữ họa sĩ tâm sự, chị đặt niềm hy vọng và giấc mơ của mình trong triển lãm tranh cá nhân vào tháng 12 sắp tới. Triển lãm sẽ trưng bày 20 tác phẩm độc đáo nhất mà chị đã dày công sáng tác và miệt mài trong hai năm trở lại đây cùng với kinh nghiệm và sự trau dồi, thay đổi mình trong suốt 10 năm qua.

Vẻ đẹp phụ nữ trong tranh Thu Huyền

Tiếng nói của người trong cuộc

Trên thị trường tranh ghép vải còn có sự xuất hiện của các họa sĩ Dương Kim Dung, Lưu Thanh Hà, Nông Minh Tân, Phương Lan… Ảnh hưởng bởi kỹ thuật thể hiện, các họa sĩ dòng tranh ghép vải thường thể hiện đường nét và mảng khối theo hai phong cách là sử dụng đường nét làm yếu tố chính hoặc sử dụng mảng khối làm yếu tố chính trong việc thể hiện ý tưởng.

Họa sĩ Dương Kim Dung cho biết, mỗi cách thể hiện của người họa sĩ đều có nét độc đáo riêng. Dương Kim Dung cũng nhấn mạnh rằng, khi sáng tác loại tranh này họa sĩ thường sử dụng các họa tiết hoa văn in sẵn ở vải để phục vụ cho việc thực hiện ý tưởng. Các loại vải dùng trong tranh vải rất đa dạng nhưng thường là các loại vải mỏng, nhẹ và bay để khi dán chồng các lớp vải lên nhau đường viền vải không bị thô.

Là một môn nghệ thuật độc đáo nhưng thật sự tranh ghép vải chưa nhận được sự đánh giá đúng đắn về giá trị cũng như chưa tạo được nhiều sự hứng thú của giới hội họa. Có lẽ do đặc thù trong cách thể hiện yêu cầu nhiều về kỹ thuật, độ tỉ mỉ, khéo tay và lại phụ thuộc vào chất liệu nên không có nhiều người theo đuổi dòng tranh này. Số người làm tranh ghép vải rất ít. Vì thế, để tranh ghép vải được biết đến rộng rãi hơn, cần có những giải pháp và định hướng đúng đắn về đào tạo, ứng dụng thực tiễn và cách truyền thông các sản phẩm tranh ghép vải.

Một nữ họa sĩ khác là Nguyễn Thị Phương Lan - học viên khóa đầu tiên của Trường cao đẳng Mỹ thuật Việt Nam đã gắn bó với tranh vải hơn 30 năm, với rất nhiều nỗi trăn trở. Bà cũng làm gần chục triển lãm với mong ước nhiều người biết đến dòng tranh này. Nhiều bức được gửi đi triển lãm ở nước ngoài và bao giờ bà cũng cố gắng để tạo vị thế cho tranh vải Việt Nam.

Và đặc biệt, ở Việt Nam bà là người đầu tiên công bố triển lãm tranh ghép vải bằng vải vụn trong nước. Nữ họa sĩ cũng cho biết thêm, có một điều khá may là nhiều người nước ngoài đã biết đến dòng tranh này và đã đặt mua. Như vậy, cũng góp phần cất lên tiếng nói của những tác phẩm nghệ thuật về vẻ đẹp của phố, hoa lá và phong cảnh Việt Nam.

“Điều mừng vui nhất với người làm nghệ thuật là được công chúng yêu mến. Những họa sĩ như chúng tôi làm nghề sáng tạo, đều mong quảng bá văn hóa Việt Nam. Khi sáng tạo bao giờ tôi cũng cho ra đời những sản phẩm của một tâm hồn tươi trẻ, yêu tha thiết và mãnh liệt, dù tôi đã ở tuổi hơn 70”, họa sĩ Phương Lan bày tỏ.

Nhiều họa sĩ đồng quan điểm, cho rằng, hội họa nói chung là một nghệ thuật sáng tạo. Tất cả các chất liệu đều bình đẳng và người họa sĩ đều có quyền sáng tạo trên mọi chất liệu và bảo đảm tính mỹ thuật. Bởi thế dòng tranh ghép vải cũng cần được phổ biến rộng rãi, tạo dựng những sân chơi, cần tạo điều kiện tổ chức thêm các cuộc triển lãm, thu hút công chúng đến tham quan, thưởng lãm.