Trái phiếu doanh nghiệp chờ khung pháp lý

	Phát triển lành mạnh trái phiếu doanh nghiệp
	Thanh tra, kiểm tra, chấn chỉnh thị trường trái phiếu doanh nghiệp
	Để thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển bền vững

Dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 153/2020/NĐ-CP (NĐ153) quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ tại thị trường trong nước và chào bán trái phiếu doanh nghiệp ra thị trường quốc tế vẫn đang được Bộ Tài chính xây dựng và lấy ý kiến. Với phiên bản mới nhất, cơ quan này đang hướng tới việc siết chặt các điều kiện tham gia thị trường của nhà đầu tư cá nhân, đồng thời tăng cường trách nhiệm và nghĩa vụ của doanh nghiệp phát hành…

Thị trường ảm đạm

Theo số liệu từ Hiệp hội Thị trường trái phiếu Việt Nam (VBMA), chỉ có 28 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ trong tháng 7/2022 với giá trị 18.661 tỷ đồng. Lũy kế 7 tháng đầu năm, giá trị phát hành trái phiếu riêng lẻ là 191.279 tỷ đồng, giảm 38% so với cùng kỳ năm ngoái.

Đáng chú ý trong tháng 7 chỉ ghi nhận duy nhất một công ty bất động sản phát hành trái phiếu riêng lẻ là CTCP Đầu tư Kinh doanh Bất động sản Hà An (Công ty con của Tập đoàn Đất Xanh) với giá trị phát hành 210 tỷ đồng, lãi suất 11%/năm. Đây là con số trái phiếu phát hành thấp nhất của lĩnh vực này trong 18 tháng trở lại đây (nếu không tính tháng 4).

Số liệu từ VietData cũng cho thấy, lượng trái phiếu phát hành trong 7 tháng đầu năm của nhóm bất động sản giảm mạnh nhất, tới 53%, trong số tất cả nhóm ngành có hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp.

Ảnh minh họa

Tất cả những con số trên cho thấy một bức tranh khá ảm đạm của thị trường trái phiếu doanh nghiệp so với giai đoạn 2018-2021, thời điểm thị trường bùng nổ nhờ sự “cởi trói” của Nghị định 163/2018/NĐ-CP (quy định việc phát hành trái phiếu của doanh nghiệp theo hình thức riêng lẻ). Đáng chú ý, sau sự kiện Tân Hoàng Minh và một số vụ việc khác, nhiều doanh nghiệp đã đẩy mạnh việc mua lại trước hạn khối lượng trái phiếu lớn. Lũy kế 7 tháng đầu năm, khối lượng mua lại trái phiếu trước hạn là 86.556 tỷ đồng, tăng 21,4% so với cùng kỳ năm 2021.

Một số ý kiến nhìn nhận, việc các tổ chức phát hành cấp tập mua lại trái phiếu, cùng với sự ảm đạm kéo dài của thị trường trái phiếu doanh nghiệp, nhiều khả năng do khung pháp lý chưa đảm bảo khi dự thảo Nghị định sửa đổi Nghị định 153 vẫn đang được Bộ Tài chính lấy ý kiến để trình Chính phủ lần 2.

Hai nhóm đối tượng chính mà Nghị định sửa đổi Nghị định 153 hướng đến là tổ chức phát hành và nhà đầu tư đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân. Đối với doanh nghiệp phát hành, những nội dung cơ bản đề nghị bổ sung gồm: bổ sung xếp hạng tín nhiệm theo lộ trình; chào bán cho cá nhân phải có đại diện người sở hữu trái phiếu; phải có xác nhận của NHTM về việc mở tài khoản nhận tiền mua trái phiếu để tránh phát hành khống...

Đối với nhà đầu tư, dự thảo sẽ bổ sung các quy định như: Nhà đầu tư chuyên nghiệp phải nắm giữ danh mục chứng khoán có giá trị trung bình từ 2 tỷ đồng tối thiểu trong vòng 6 tháng bằng tài sản của mình; khi mua trái phiếu, nhà đầu tư phải ký văn bản xác nhận đã hiểu biết pháp luật và tiếp cận đầy đủ thông tin, chấp nhận rủi ro về trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ; nhà đầu tư không được bán hoặc cùng góp vốn đầu tư trái phiếu với nhà đầu tư không phải là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.

Kiểm soát, cũng cần nâng cấp thị trường

Trao đổi với phóng viên, các chuyên gia kỳ vọng việc sửa đổi NĐ153 sẽ giúp thị trường trái phiếu doanh nghiệp lành mạnh, chuyên nghiệp hơn, các nhà phát hành sẽ phải nghiêm túc hơn và tạo niềm tin cho giới đầu tư nhỏ lẻ.

Ông Trương Hiền Phương - Giám đốc cấp cao CTCP Chứng khoán KIS Việt Nam nhìn nhận, thông lệ quốc tế yêu cầu cần xếp hạng tín nhiệm để đánh giá sức khỏe doanh nghiệp, dòng tiền doanh nghiệp và đảm bảo doanh nghiệp có kết quả kinh doanh tốt để trả lãi và vốn gốc... Với các quy định được bổ sung như dự thảo hiện tại, sẽ siết nguồn cung trái phiếu, song ông Phương đánh giá điều này giúp gia tăng chất lượng hàng hóa trái phiếu.

“Nhiều tổ chức phát hành không phải công bố thông tin do không là công ty niêm yết, công ty đại chúng. Tôi cho rằng việc xếp hạng tín nhiệm giúp nhà đầu tư không bị mù mờ thông tin, tránh trường hợp bị thiệt hại do tổ chức phát hành mất khả năng chi trả hoặc dùng tiền không đúng mục đích”, ông Phương nói.

Trong khi theo ông Nguyễn Thế Minh - Giám đốc Phân tích CTCP Chứng khoán Yuanta Việt Nam, hiện tại chỉ có trái phiếu doanh nghiệp sơ cấp, không có thị trường thứ cấp, không niêm yết, do đó không có thanh khoản và khó có thể định giá. Vì vậy, ông Minh kỳ vọng bên cạnh việc đặt ra các yêu cầu với tổ chức phát hành và nhà đầu tư thì cơ quan quản lý sớm đặt nền móng hình thành thị trường giao dịch trái phiếu thứ cấp.

Như vậy, một mặt nâng cao chất lượng “hàng hoá”, chất lượng người mua - người bán, mặt khác tạo tính thanh khoản, hút dòng tiền từ nhà đầu tư. Khi trái phiếu doanh nghiệp trở thành một loại hàng hoá thuận tiện để mua bán, sẽ giúp doanh nghiệp có thể dễ dàng huy động vốn.

Tuy vậy, hai chuyên gia này cũng cho rằng quy định “nhà đầu tư chuyên nghiệp phải nắm giữ danh mục chứng khoán có giá trị trung bình từ 2 tỷ đồng tối thiểu trong vòng 6 tháng bằng tài sản của mình” cần có sự điều chỉnh.

“Yêu cầu này gặp bất cập khi thị trường chứng khoán không gặp điều kiện thuận lợi, nhà đầu tư có thể rút tiền khỏi tài khoản để đầu tư ở các kênh khác. Thay vì như vậy, tôi cho rằng nên đặt ra yêu cầu nhà đầu tư tham gia thị trường từ 3-4 năm trở lên và có các giao dịch với tổng giá trị từ 1 - 2 tỷ đồng”, ông Phương phân tích.

Bên cạnh đó, ông Nguyễn Thế Minh nhìn nhận, không nên hạn chế việc công ty mẹ huy động vốn thay cho các công ty thành viên. Ông dẫn giải theo Luật Đầu tư, Luật Doanh nghiệp và theo thông lệ quốc tế, việc góp vốn, cho vay là quyền của doanh nghiệp. Công ty mẹ với đủ tiềm lực, uy tín có quyền đứng ra phát hành trái phiếu rồi "bơm vốn" cho công ty con, miễn là có sự minh bạch về thông tin và mục đích phát hành.