Triển vọng cho RCEP

Hiệp định Đối tác kinh tế Toàn diện Khu vực (RCEP) bao gồm 10 quốc gia thành viên ASEAN với 6 quốc gia mà ASEAN đã ký hiệp định thương mại tự do gồm Australia, Ấn Độ, Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc và New Zealand. Việc ký kết hiệp định sẽ giúp hình thành khu vực thương mại tự do lớn nhất thế giới, bao gồm 16 quốc gia, chiếm 1/3 tổng sản phẩm quốc nội toàn cầu và gần một nửa dân số thế giới. Các nước tham gia RCEP có tổng dân số 3,56 tỷ người và giá trị thương mại hơn 1.030 tỷ USD, chiếm 29% giá trị thương mại toàn cầu.

RCEP sẽ giúp hình thành khu vực thương mại tự do lớn nhất thế giới

Thỏa thuận thương mại RCEP được xây dựng dựa trên các thỏa thuận thương mại tự do mà các nước Đông Nam Á đã có với các thành viên khác. RCEP từng được coi là một giải pháp thay thế cho Hiệp định đối tác tiến bộ và toàn diện xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), bao gồm 11 quốc gia trên Thái Bình Dương. hiệp định này dự kiến ​​sẽ mang lại nhiều thuận lợi cho hoạt động thương mại trong khu vực.

Tiến trình của RCEP bắt đầu kể từ khi các cuộc đàm phán được khởi động năm 2012 nhưng đã bị chậm lại do những bất đồng giữa các thành viên, chẳng hạn như mối quan tâm lớn của Ấn Độ về khả năng nhập khẩu từ Trung Quốc. Hiện nay, Ấn Độ vẫn là bên phản đối mạnh mẽ nhất về thỏa thuận nói trên, do có sự phản đối mạnh mẽ ở trong nước cùng với những lo ngại rằng quốc gia Nam Á này sẽ tràn ngập hàng hóa giá rẻ từ Trung Quốc.

Theo các quy tắc tự do về điều kiện xuất xứ RCEP, Ấn Độ hiểu rằng các mặt hàng mà việc cắt giảm thuế không được dành cho Bắc Kinh, có thể kết thúc từ Trung Quốc thông qua các quốc gia thành viên RCEP khác. Ấn Độ muốn có một cơ chế khác biệt về thuế quan để ngăn chặn điều này. Các vấn đề tiếp cận thị trường như cắt giảm thuế mà Ấn Độ sẽ dành cho Trung Quốc - 74% hoặc 80% tổng số sản phẩm được giao dịch - cũng dự kiến ​​sẽ kéo dài đến giây phút cuối cùng. Và đến “phút chót”, Ấn Độ đã tuyên bố rút khỏi đàm phán về Hiệp định với lý do thỏa thuận này sẽ làm tổn thương nông dân, doanh nghiệp, công nhân và người tiêu dùng của họ.

Các nhà phân tích nhận định, tốc độ thảo luận về các vấn đề còn lại đã được thúc đẩy nhanh chóng trong năm nay, khi cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đã làm tăng mối lo ngại về cả tăng trưởng kinh tế và an ninh khu vực. Trung tâm thương mại châu Á có trụ sở tại Singapore cho biết, căng thẳng thương mại sẽ là dấu hiệu cảnh báo cuối cùng cho thấy châu Á cần xây dựng một nền tảng tập thể để hỗ trợ cho các vấn đề kinh tế. Việc hoàn thành các cuộc đàm phán RCEP càng sớm càng tốt có ý nghĩa lớn đối với sự ổn định, thịnh vượng và phát triển lâu dài của khu vực.

Những bất ổn liên tục diễn ra trong môi trường thương mại và đầu tư đã làm giảm triển vọng tăng trưởng trên toàn thế giới, có khả năng tác động đến các doanh nghiệp và việc làm, càng làm tăng thêm sự cấp bách và cần thiết của việc hoàn tất RCEP. Tại khu vực châu Á, Trung Quốc không phải là quốc gia duy nhất chịu áp lực từ cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo tăng trưởng ở 5 nền kinh tế hàng đầu của ASEAN sẽ giảm xuống 4,8% trong năm nay từ 5,3% trong năm 2018. Dự kiến ​​tăng trưởng của Ấn Độ cũng sẽ giảm xuống còn 6,1% từ 6,8%. Trong khi đó, quan hệ thương mại giữa một số thành viên RCEP khác với Mỹ cũng đang có những diễn biến xấu đi. Ví dụ như quan hệ thương mại giữa Mỹ và Thái Lan cũng đã trở nên căng thẳng, với việc Washington tạm ngừng ưu đãi thương mại với 1,3 tỷ đô la hàng hóa Thái Lan vào hôm 25/10 khi đưa ra cáo buộc Thái Lan không bảo vệ quyền lợi của người lao động.

Các cuộc đàm phán hiện đang trong giai đoạn nước rút cuối cùng. Thái Lan hiện đang là Chủ tịch ASEAN, cho biết trong số 13 nội dung kinh tế ưu tiên do Thái Lan đề xuất với tư cách là Chủ tịch ASEAN năm 2019, đã đạt được thỏa thuận về bảy vấn đề. Các vấn đề còn lại, bao gồm việc mở rộng Cơ chế hải quan một cửa ASEAN có sự tham gia của 10 quốc gia ASEAN và các kế hoạch hành động theo nền tảng kỹ thuật số, dự kiến ​​sẽ được hoàn tất trước khi nhiệm kỳ của Thái Lan kết thúc.

Đối với hệ thống một cửa ASEAN, Brunei và Campuchia hiện được kết nối với hệ thống này, nâng tổng số thành viên ASEAN trao đổi Giấy chứng nhận xuất xứ mẫu D lên tới 7 nước. Myanmar, Lào và Philippines dự kiến ​​sẽ tham gia vào cuối năm nay. 13 chương còn lại liên quan đến một loạt các vấn đề từ thương mại điện tử đến cạnh tranh, quyền sở hữu trí tuệ, viễn thông và mở rộng thị trường cho hàng hóa, dịch vụ và đầu tư.

Trong một diễn biến mới nhất, tại cuộc họp giữa các nhà lãnh đạo ASEAN và lãnh đạo 3 nước Trung, Nhật, Hàn (ASEAN+3) vừa diễn ra tại Bangkok, Thái Lan hôm 4/11 các bên đã đi đến cam kết sẽ ký kết Hiệp định RCEP vào tháng 2/2020.