Trung Quốc: Thiếu điện gây áp lực lên chuỗi cung ứng toàn cầu

Thiếu điện rộng khắp

Các phương tiện truyền thông nhà nước đưa tin, các công ty ở các vùng trung tâm công nghiệp của Trung Quốc đã được yêu cầu hạn chế tiêu thụ năng lượng để giảm bớt nhu cầu điện. Và nguồn cung điện cho sinh hoạt cũng đã bị cắt giảm luôn phiên. Theo Global Times, một đợt cắt điện "bất ngờ và chưa từng có" đã xảy ra ở ba tỉnh Đông Bắc hôm thứ Hai vừa qua. Việc phải phân chia điện ở các tỉnh Hắc Long Giang, Cát Lâm và Liêu Ninh đã dẫn đến những gián đoạn lớn đối với cuộc sống hàng ngày của người dân và hoạt động kinh doanh. Tình trạng thiếu điện cũng ảnh hưởng đến tỉnh Quảng Đông, một trung tâm công nghiệp và vận tải biển lớn. Các quan chức địa phương tại đây hôm thứ Hai cho biết, nhiều công ty đang cố gắng giảm nhu cầu bằng cách chỉ làm việc hai hoặc ba ngày mỗi tuần. Tổng công ty điện lưới nhà nước cho biết họ sẽ "dốc toàn lực để chiến đấu với cuộc chiến khó khăn về cung cấp điện" và nỗ lực hết sức để đảm bảo nhu cầu tiêu dùng của người dân.

Một nhà máy nhiệt điện ở Nam Kinh, tỉnh Giang Tô, miền đông Trung Quốc

Trung Quốc đã bị ảnh hưởng bởi một cuộc khủng hoảng năng lượng tương tự vào tháng Sáu, nhưng tình hình lần này có vẻ đang trở nên tồi tệ hơn. Các ngành công nghiệp của nước này đang phải đối mặt với áp lực rất lớn từ giá năng lượng tăng cao trong khi Bắc Kinh cũng đang cố gắng hành động để giảm lượng khí thải carbon xuống như cam kết. Theo đó, Trung Quốc đang cố gắng thực hiện cam kết là lượng khí thải carbon của họ sẽ đạt đỉnh trước năm 2030, sau đó giảm xuống. Điều này đòi hỏi các địa phương phải sử dụng ít nhiên liệu hóa thạch hơn cho mỗi đơn vị sản lượng kinh tế tạo ra, chẳng hạn bằng cách đốt ít than hơn để tạo ra điện năng. Đồng thời ngay lúc này, nhu cầu đối với hàng hóa do Trung Quốc sản xuất đã tăng lên rất nhanh khi nền kinh tế toàn cầu hồi phục sau đại dịch Covid-19. Kết quả là: Không đủ điện để thỏa mãn cùng lúc các yếu tố như vậy.

Nhiều nhà cung cấp quốc tế lớn đang phải chuẩn bị cho tác động của việc thiếu điện hiện nay đến hoạt động sản xuất của các doanh nghiệp tại Trung Quốc. Pegatron - một công ty Đài Loan chuyên sản xuất linh kiện và lắp ráp iPhone cho Apple - hôm thứ Ba cho biết, họ đang hợp tác với chính quyền địa phương để "kích hoạt các cơ chế tiết kiệm năng lượng" và điều chỉnh dây chuyền sản xuất của mình trong bối cảnh cuộc khủng hoảng thiếu điện hiện nay. Pegatron có một nhà máy lớn ở thành phố Côn Sơn, miền đông Trung Quốc, nơi truyền thông Đài Loan cho biết chính quyền đang hạn chế cung cấp điện.

Theo Dale Gai, Giám đốc Counterpoint Research, việc phân bổ điện có thể tạo ra những cơn đau đầu mới cho chuỗi cung ứng công nghệ, mặc dù có thể không nghiêm trọng bằng sự thiếu hụt chip máy tính trên toàn thế giới đã ảnh hưởng đến mọi thứ từ ô tô, máy giặt đến các thiết bị điện tử khác trong suốt thời gian vừa qua. Sự cố ngừng hoạt động do thiếu điện ở những khu vực thường lắp ráp các mô-đun điện thoại thông minh có thể dẫn đến một số chậm trễ trong thời gian ngắn. “Có thể sẽ có sự chậm trễ nào đó của các bộ phận trong một tuần hoặc lâu hơn. Tức là vẫn có thể quản lý được, nhưng đó là một sự chậm trễ”, Dale Gai cho biết.

Cắt giảm dự báo tăng trưởng kinh tế

Dù tình hình hiện nay có thể sẽ không kéo dài nhưng thiếu hụt điện thậm chí đang khiến các nhà kinh tế cắt giảm kỳ vọng tăng trưởng trong năm nay đối với nền kinh tế lớn thứ hai thế giới. Vào thứ Sáu tuần trước, các nhà phân tích tại Nomura đã cắt giảm 0,5% dự báo tăng trưởng của Trung Quốc trong năm 2021, xuống mức 7,7%, với lý do có một số lượng gia tăng các nhà máy đã phải tạm ngừng hoạt động theo yêu cầu giảm tiêu thụ năng lượng của các địa phương hoặc bị mất điện.

Các nhà phân tích tại Goldman Sachs vào thứ Ba vừa qua cũng đã cắt giảm dự báo tăng trưởng GDP năm 2021 xuống 7,8% từ mức 8,2%, do "những đợt cắt giảm mạnh sản xuất gần đây trong một loạt các ngành công nghiệp sử dụng năng lượng lớn". Các chuyên gia của tổ chức này cũng lưu ý rằng, có "sự không chắc chắn đáng kể" bắt đầu vào quý IV tới.

Vấn đề cung cấp năng lượng không phải là mới đối với Trung Quốc. Vào mùa hè năm nay, một số tỉnh của Trung Quốc đã cảnh báo về tình trạng thiếu điện trong cuộc khủng hoảng điện tồi tệ nhất của đất nước này kể từ năm 2011. Nhưng cuộc khủng hoảng thiếu điện hiện nay thậm chí còn đáng lo ngại hơn. Đài truyền hình CCTV đưa tin, tình trạng thiếu hụt điện nghiêm trọng ở các khu vực phía Đông Bắc sẽ "tiếp tục trong một thời gian".

Các dự án bất động sản, công trình hạ tầng và nhà máy đòi hỏi lượng điện năng rất lớn để hoạt động, kéo theo đó là lượng than khổng lồ. Theo một nghiên cứu được công bố vào tháng 5 từ Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí sạch (CREA), việc tập trung vào triển khai các cơ sở hạ tầng và công trình xây dựng đã đẩy lượng khí thải carbon của Trung Quốc lên mức cao kỷ lục trong quý đầu tiên của năm 2021, với tốc độ tăng trưởng nhanh nhất trong hơn một thập kỷ qua. “Nền kinh tế Trung Quốc được thúc đẩy bởi khu vực công nghiệp nhiều hơn là khu vực tiêu dùng. Thật không may, nhu cầu năng lượng trong lĩnh vực công nghiệp cao hơn nhiều so với trong lĩnh vực tiêu dùng”, chuyên gia kinh tế Larry Hu của Macquarie viết trong một nghiên cứu mới công bố.

Trong khi đó, nhu cầu hàng hóa từ Trung Quốc của thị trường toàn cầu bùng nổ sau đại dịch và các mục tiêu khí hậu đầy tham vọng đã khiến giá than tăng cao, do nhu cầu tăng và lượng khai thác giảm. Chuyên Larry Hu chỉ ra rằng, giá than nhiệt (loại than chủ yếu được sử dụng để sản xuất điện) - đã tăng từ 671 Yuan (104 USD)/tấn lên khoảng 1.100 Yuan (170 USD).

Để đạt được mục tiêu về một Trung Quốc trung hòa carbon vào năm 2060, chính phủ Trung Quốc đang đặt mục tiêu giảm 3% "cường độ tiêu thụ năng lượng" trên một đơn vị GDP trong năm nay. Vào tháng 8 vừa qua, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia Trung Quốc (NDRC) đã kêu gọi gần như mọi khu vực lớn của Trung Quốc cần kiềm chế hoặc giám sát mức tiêu thụ và cường độ năng lượng trong suốt thời gian còn lại của năm.

“Quyết tâm chưa từng có của Bắc Kinh trong việc thực thi các giới hạn tiêu thụ và cường độ năng lượng có thể mang lại lợi ích dài hạn vô giá, nhưng chi phí ngắn hạn đối với cả nền kinh tế thực và thị trường tài chính là rất lớn”, các nhà phân tích của Nomura viết.