Việt Nam trong các tổ chức quốc tế về phòng, chống rửa tiền

Dấu mốc quan trọng nhất là việc Việt Nam trở thành thành viên của Nhóm châu Á – Thái Bình Dương về chống rửa tiền (APG) từ năm 2007. APG là một tổ chức liên chính phủ, đến nay đã bao gồm 42 quốc gia thành viên, được thành lập nhằm mục tiêu đảm bảo các quốc gia thành viên thực hiện hiệu quả các tiêu chuẩn quốc tế về PCRT/TTKB/TTPBVKHDHL. Để đạt được mục tiêu này, APG đã đồng hành để tổ chức triển khai và thực hiện đánh giá mức độ tuân thủ của các quốc gia thành viên đối với các tiêu chuẩn quốc tế về PCRT/TTKB/TTPBVKHDHL (các Khuyến nghị của Lực lượng đặc nhiệm tài chính) 08-10 năm/lần, được gọi là Đánh giá đa phương (ĐGĐP). Đến nay, Việt Nam trải qua 02 lần ĐGĐP của APG vào năm 2009 và 2019. Sau 02 lần ĐGĐP, Việt Nam đều bị đưa vào Danh sách giám sát tăng cường (Danh sách Xám) của Lực lược đặc nhiệm tài chính (FATF) – Tổ chức PCRT/TTKB/TTPBVKHDHL lớn nhất toàn cầu. Đây vừa là thách thức, vừa là động lực buộc Việt Nam tiếp tục hoàn thiện pháp luật, tăng cường thực thi nhằm đáp ứng đầy đủ các khuyến nghị quốc tế và giảm thiểu tổn thất ảnh hưởng đến nền kinh tế quốc gia.

Trong quan hệ với FATF, mặc dù chưa phải là thành viên chính thức của FATF nhưng do APG là thành viên liên kết của FATF, Việt Nam thường xuyên tham gia hội nghị, đối thoại chính sách và các khóa tập huấn do FATF và các đối tác tổ chức thông qua APG. Việc duy trì sự hiện diện tích cực này giúp Việt Nam cập nhật kịp thời các chuẩn mực quốc tế, đồng thời từng bước tạo nền tảng cho quá trình hội nhập sâu hơn vào cơ chế toàn cầu về PCRT/TTKB/TTPBVKHDHL.

Với tư cách là quốc gia thành viên của Liên Hợp Quốc, Việt Nam có nghĩa vụ tuân thủ các Công ước, Nghị quyết của Liên Hợp quốc, bao gồm các Công ước, Nghị quyết liên quan đến phòng, chống TTKB/TTPBVKHDHL. Việt Nam đã tham gia Công ước Liên Hợp Quốc về chống tội phạm có tổ chức xuyên quốc gia (Công ước Palermo, 2000) và Công ước Liên Hợp Quốc về chống tham nhũng (UNCAC, 2003), trong đó quy định rõ trách nhiệm hình sự hóa hành vi rửa tiền, thiết lập cơ chế hợp tác quốc tế về điều tra, dẫn độ và thu hồi tài sản. Ngoài ra, Việt Nam cũng thực hiện các nghĩa vụ theo Nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc về phòng, chống TTKB/TTPBVKHDHL. Các nghĩa vụ này tạo khuôn khổ pháp lý quan trọng, buộc Việt Nam phải liên tục hoàn thiện hệ thống pháp luật, tăng cường hợp tác quốc tế và nâng cao năng lực thực thi trong lĩnh vực PCRT/TTKB/TTPBVKHDHL.

Một mục tiêu chiến lược khác của Việt Nam là hướng tới gia nhập Nhóm Egmont – Diễn đàn quốc tế quy tụ hơn 170 đơn vị tình báo tài chính (FIU) trên thế giới. Hiện nay, Cục Phòng, chống rửa tiền đang nỗ lực chuẩn bị các điều kiện cần thiết để đáp ứng yêu cầu gia nhập. Khi trở thành thành viên, Việt Nam sẽ có khả năng trực tiếp trao đổi thông tin tình báo tài chính với các FIU khác, nâng cao năng lực phát hiện và xử lý các dòng tiền bất hợp pháp xuyên biên giới, qua đó khẳng định cam kết mạnh mẽ trong hợp tác quốc tế về PCRT/TTKB.

Bên cạnh đó, Việt Nam còn tham gia vào Nhóm Tư vấn Tình báo Tài chính (FICG – Financial Intelligence Consultative Group) - Diễn đàn hợp tác kỹ thuật giữa các đơn vị tình báo tài chính (FIUs) trong khu vực Đông Nam Á, New Zealand và Úc. FICG đặt mục tiêu thúc đẩy, tăng cường và củng cố hợp tác về PCRT/TTKB. FICG thực hiện điều này thông qua việc ưu tiên và giải quyết các rủi ro khu vực, chia sẻ thông tin tình báo và xây dựng kỹ năng và năng lực của FIU. Thông qua FICG, Cục Phòng, chống rửa tiền thuộc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam có cơ hội mở rộng hợp tác thực tiễn, từng bước hoàn thiện chức năng và chuẩn bị các điều kiện cần thiết để tiến tới gia nhập Nhóm Egmont trong thời gian tới.

Ngoài APG, FATF, FICG và mục tiêu trở thành thành viên của Egmont, Việt Nam còn duy trì hợp tác chặt chẽ với các tổ chức tài chính quốc tế như Ngân hàng Thế giới (WB), Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), cũng như các đối tác song phương trong khu vực và trên thế giới (Indonesia, Philippines, Úc, UAE, …). Các chương trình hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo chuyên gia và tư vấn chính sách từ những đối tác này đã góp phần quan trọng vào việc nâng cao năng lực quốc gia trong phòng, chống rửa tiền và tài trợ khủng bố.

Đối với các lĩnh vực, ngành nghề thuộc khối tư nhân, các hiệp hội, tổ chức ngành nghề cũng đưa ra các tiêu chuẩn và có các hoạt động riêng liên quan đến PCRT/TTKB/TTPBVKHDHL trên cơ sở các Khuyến nghị của FATF như: Ngành ngân hàng có Ủy ban Basel, Ngành bảo hiểm có Hiệp hội quốc tế các giám sát viên bảo hiểm, Ngành chứng khoán có Tổ chức quốc tế các Ủy ban chứng khoán, …

Có thể khẳng định, việc tham gia và hướng tới gia nhập các tổ chức quốc tế về PCRT không chỉ giúp Việt Nam hoàn thiện hệ thống pháp luật, tăng cường hiệu quả giám sát, mà còn nâng cao uy tín quốc tế, tạo môi trường tài chính – đầu tư minh bạch, ổn định. Dù còn đối diện nhiều thách thức, nhưng với những bước đi hiện tại, Việt Nam đang thể hiện quyết tâm và vai trò tích cực trong nỗ lực toàn cầu nhằm ngăn chặn RT/TTKB/TTPBVKHDHL.