Blockchain – xu hướng công nghệ mới?

Ngân hàng thời số hóa

NH, cơ quan quản lý và các công ty công nghệ đang cùng nhau hợp sức vì lợi ích của khách hàng và cả hệ thống NH. Lĩnh vực NH đang chứng kiến nhiều thay đổi lớn. Hầu hết mọi người đều cho rằng, ngành NH đang được định hình lại do các quy định thắt chặt hơn từ sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu nổ ra năm 2008.

Nhưng đó mới chỉ là một phần của câu chuyện, và phần còn lại đến từ công nghệ. Đổi mới trong lĩnh vực tài chính NH vì thế là chủ đề nổi trội tại các trung tâm công nghệ toàn thế giới hiện nay. NH đang dần trở thành là một doanh nghiệp được số hóa gần như toàn bộ, nên đổi mới công nghệ là một yêu cầu tất yếu.

Xu hướng số hóa trong ngành NH đang diễn ra ngày càng mạnh mẽ

Ngành dịch vụ tài chính đang trong quá trình có nhiều chuyển đổi để hướng tới số hóa mạnh mẽ đáp ứng yêu cầu không ngừng thay đổi và đa dạng của khách hàng. Đơn cử, việc xây dựng các nền tảng và dịch vụ để cho phép khách hàng quản lý tiền bạc bằng điện thoại thông minh hoặc máy tính bảng là việc làm hữu ích và tăng thêm giá trị cho hệ thống hiện tại và đang dần trở thành yêu cầu tất yếu đối với bất kỳ NH nào.

Hay sự phát triển nhanh chóng của hình thức cho vay không thông qua NH peer-to-peer lending (còn gọi là cho vay ngang hàng) ở Mỹ cũng là một ví dụ về sự thay đổi đó.

Trong kỷ nguyên số hóa, một trong những yêu cầu đặt ra là các NH nếu muốn cung cấp được các dịch vụ như vậy thì phải có sự thay đổi để “cách mạng hóa” triệt để mô hình kinh doanh hiện nay. Trong quá trình đó, một vài yếu tố mang tính thay đổi bước ngoặt có thể trở thành hướng chủ đạo về sau. Tất nhiên quá trình này diễn ra không dễ dàng.

Bởi hầu hết các NH, do phải đối mặt với áp lực lợi nhuận ngày càng tăng, trong khi cơ quan quản lý yêu cầu phải đơn giản hóa mô hình kinh doanh, và cùng lúc còn bị níu chân của hệ thống cũ, nên tỏ thái độ đứng bên lề chờ đợi cũng là điều dễ hiểu.

Một ví dụ khác về sự thay đổi hấp dẫn trong ngành dịch vụ tài chính là công nghệ blockchain để giao dịch tiền ảo. Blockchain là tâm điểm của đồng tiền ảo Bitcoin. Hiểu một cách đơn giản, blockchain là sổ kế toán chi tiết ghi lại tất cả các giao dịch Bitcoin theo một hệ thống toán học nhằm ngăn chặn những can thiệp trái phép.

Tuy Bitcoin là loại tiền ảo và rất nhiều NHTW trên thế giới không công nhận đồng tiền này do nó “không thuộc về ai” và rủi ro sử dụng sai mục đích nhưng vấn đề muốn bàn đến ở đây là công nghệ blockchain mà đồng tiền này sử dụng.

Phát triển qua hợp tác

Ngành NH đang bắt đầu thấy được nhiều lợi ích tiềm năng từ công nghệ cơ bản của Bitcoin – hệ thống blockchain. Đối với các NH, blockchain có tiềm năng trở thành một mô hình công nghệ cho một cơ sở hạ tầng giao dịch chi phí thấp và minh bạch. Như vậy, nếu tạm thời loại Bitcoin ra một bên mà chỉ nghiên cứu về hệ thống blockchain, các NH sẽ thấy nhiều lợi ích từ công nghệ này.

Theo đó, nếu công nghệ này phát triển mạnh, chi phí cho giao dịch ngoại hối, chuyển tiền, kiều hối, thẻ tín dụng và nhiều sản phẩm khác có khả năng sẽ giảm mạnh. Từ đó lợi ích cho các NH và cho khách hàng sẽ rất lớn. Hạ tầng công nghệ này còn có thể được áp dụng để bảo đảm các giao dịch tài chính an toàn hơn và dễ theo dõi hơn cho khách hàng, NH và cơ quan quản lý.

Một trong những thách thức lớn nhất đối với các tổ chức tài chính hiện nay là phải bảo đảm hệ thống của họ không chuyển tiền cho hoạt động tội phạm như buôn bán ma túy hay khủng bố. Trong bối cảnh các NH đang đầu tư mạnh vào các hệ thống và quy trình mới để ngăn chặn rửa tiền thì công nghệ blockchain có thể hỗ trợ điều này.

Bởi khi sử dụng công nghệ blockchain, mỗi bước trong quá trình giao dịch sẽ được ghi lại và theo dõi để làm rõ hơn đích đến cuối cùng của đồng tiền và mục đích sử dụng tiền. Điều này giúp đấu tranh chống tội phạm tài chính như rửa tiền trở nên dễ hơn.

Một lĩnh vực khác mà công nghệ blockchain có thể hữu ích là tài trợ thương mại. Thực hiện hợp đồng tài trợ thương mại thường tốn nhiều giấy tờ nhưng ta có thể sử dụng công nghệ blockchain để số hoá và xác thực hồ sơ. Điều này có thể giúp quá trình thực hiện được an toàn nhờ số hóa hồ sơ giấy tờ của các bên tham gia hợp đồng.

Trên thế giới, các cơ quan quản lý dường như cũng đang bắt đầu nhận ra, thậm chí ủng hộ tiềm năng to lớn của blockchain và những đổi mới kỹ thuật số. Như tại Anh, NHTW của nước này nhận định rằng “sổ kế toán ghi lại chi tiết có thể có nhiều tác động hơn so với các khoản thanh toán” cho thấy những công nghệ như blockchain có thể sẽ trở thành chính thống.

Cơ quan Tiền tệ Singapore gần đây cũng cho biết ý định khuyến khích các NH xem xét nhiều ứng dụng của blockchain trong lĩnh vực tài chính, nơi hệ thống sổ kế toán chi tiết có tiềm năng được “áp dụng trong tất cả các khâu có liên quan đến hợp đồng hoặc giao dịch mà hiện nay phải dựa vào bên thứ ba đáng tin cậy để xác minh”. Bên cạnh đó, nhiều công ty công nghệ và giao dịch lớn như IBM, Chi-X Europe… cũng đang vận động để công nghệ này được đưa vào sử dụng rộng rãi.

Nhiều trong số các công nghệ mới như vậy đã và đang bắt đầu tìm cách loại bỏ vai trò trung gian của NH. Nhưng tại sao không nhân cơ hội đó mà chuyển qua hợp tác với nhau? Thực tế hiện nay, xu hướng hợp tác cũng bắt đầu diễn ra.

Quan hệ hợp tác giữa NH, các công ty công nghệ và cơ quan quản lý sẽ mang lại nhiều lợi ích cho người tiêu dùng và cả hệ thống tài chính. Có lẽ đã đến lúc, không NH nào dám bỏ qua các tiên đoán về cuộc cách mạng kỹ thuật số mạnh mẽ hiện nay.

Anju Patwardhan

Giám đốc đổi mới công nghệ của Ngân hàng Standard Chartered