Chuyển giá - nguy cơ tiềm ẩn

Hiện tượng chuyển giá ngày càng diễn biến phức tạp và phát sinh những vấn đề mới, đang ảnh hưởng xấu đến môi trường đầu tư, kinh doanh. Qua theo dõi hồ sơ khai thuế trên địa bàn TP. Hồ Chí Minh thời gian qua, có thể thấy rất rõ một thực tế, trong lĩnh vực liên doanh hoạt động chuyển giá được coi là một thủ đoạn hữu hiệu để các DN có tiềm lực mạnh hơn thôn tính các đối tác của mình. Ngoài ra, hoạt động chuyển giá còn tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ gây bất ổn về mặt xã hội. Theo báo cáo của Sở Lao động - Thương binh và Xã hội TP.Hồ Chí Minh, qua các năm có hơn 95% các cuộc đình công của công nhân các DN FDI có nguyên nhân xuất phát từ việc các DN trả lương thấp và lý do mà các DN viện ra là hoạt động sản xuất kinh doanh bị lỗ.

Sự phối hợp nhịp nhàng giữa cơ quan thuế và hải quan sẽ hạn chế được việc chuyển giá. (Ảnh: St)

Tuy nhiên, ông Richard Irwin - Phó tổng giám đốc Công ty tư vấn và kiểm toán Pricewaterhouse Cooper cho rằng, việc chuyển giá đang đem lại cho các DN nhiều rủi ro. DN sẽ phải mất rất nhiều thời gian và công sức để thực hiện các yêu cầu về thanh tra chuyển giá của cơ quan thuế. Ngoài ra nếu vi phạm, DN sẽ phải chịu phạt từ 1 đến 3 lần số tiền trốn thuế và chịu phạt 5,05% mỗi ngày tính trên số tiền thuế chậm nộp.

Xác định chống chuyển giá là nhiệm vụ trọng tâm trong năm 2012, Bộ Tài chính và Tổng cục Thuế đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, nhằm chống chuyển giá. Trong đó nổi bật nhất là việc đưa phương pháp xác định giá trước (APA) bổ sung vào Luật Quản lý thuế dự kiến sẽ được áp dụng tại Việt Nam vào năm 2014. Đây được coi là phương pháp hiệu quả trong việc chống chuyển giá. Chia sẻ những kinh nghiệm chống chuyển giá của một số nước trong khu vực, ông Richard Irwin cho rằng, APA mang lại lợi ích cho cả người nộp thuế và cơ quan thuế. APA giúp cơ quan thuế tiết kiệm thời gian công sức trong các cuộc thanh tra về chống chuyển giá, đồng thời thu được nhiều thông tin hơn, nắm sâu hơn về những giao dịch quốc tế phức tạp và các cơ cấu hoạt động của một số ngành cụ thể. Đối với các DN, APA sẽ giúp các DN loại bỏ và giảm thiểu được rủi ro bị đánh thuế hai lần, giảm thiểu chi phí tuân thủ, gánh nặng lưu trữ hồ sơ, giúp DN dự tính được các khoản chi phí bao gồm số thuế phải nộp, đồng thời mang lại sự yên tâm về chính sách chuyển giá của DN mình.

Tuy nhiên ông Richard Irwin cũng khuyến cáo, việc áp dụng APA sẽ hạn chế tính linh động trong việc định giá giao dịch giữa các bên liên kết và đây cũng là một quy trình khá tốn kém và mất thời gian chưa kể đến việc không loại trừ khả năng DN sẽ bị cơ quan thuế thanh tra kết quả kinh doanh những năm trước khi áp dụng APA.

Bày tỏ sự lo ngại về những ảnh hưởng bất lợi khi áp dụng APA, Luật sư Mai Trần - Công ty Luật và Kiểm toán M&H cho rằng, nếu áp dụng chống chuyển giá mạnh sẽ tạo ra điểm nghẽn trong kinh doanh và làm suy yếu khả năng cạnh tranh của DN. Do vậy cần xây dựng đồng bộ các giải pháp, chứ không thể áp đặt chống chuyển giá. Việc áp dụng APA cũng phải sáng tạo cho phù hợp với đặc thù của Việt Nam, nhằm đảm bảo nguyên tắc kinh tế thị trường và tự do trong kinh doanh. Ông Đoàn Văn Ngoạn - Công ty tư vấn kiểm toán Grant Thownton cũng đặt câu hỏi, ngành thuế có giải pháp gì để tăng cường sự phối hợp giữa cơ quan thuế và hải quan trong việc chống chuyển giá song cũng tránh thiệt thòi cho DN. Bởi trong nhiều trường hợp, trong khi cơ quan hải quan muốn định giá cao để thu thuế nhập khẩu, nhưng cơ quan thuế chưa chắc đã chấp nhận vì chi phí đầu vào cao sẽ ảnh hưởng đến thuế thu nhập của DN.

Giải đáp vướng mắc của các DN, ông Nguyễn Quang Tiến - Tổ trưởng Tổ Nghiên cứu chống chuyển giá, Tổng cục Thuế cho biết, trong xu thế hội nhập kinh tế và toàn cầu hoá, số lượng các công ty đa quốc gia không ngừng gia tăng. Hiện nay giao dịch thương mại giữa các công ty đa quốc gia đã chiếm đến trên 60% giá trị giao dịch toàn cầu. Chính vì vậy vấn đề kiểm soát giá chuyển nhượng giữa các thành viên của các tập đoàn đa quốc gia, giữa các DN có mối quan hệ liên kết để xác định chính xác nghĩa vụ thuế của các DN này, cũng như đảm bảo môi trường kinh doanh bình đẳng đang được Chính phủ và cơ quan thuế các nước đặc biệt quan tâm. Thực hiện chống chuyển giá sẽ có những ảnh hưởng nhất định đến một bộ phận DN và hoạt động đầu tư. Tuy nhiên với sự đấu tranh hợp lý và đúng mức, chống chuyển giá sẽ góp phần tạo ra một môi trường kinh doanh bình đẳng, đảm bảo quyền tự do kinh doanh của các DN. Trong việc áp dụng APA sắp tới, ngành thuế cũng đang tìm những giải pháp thích hợp với quan điểm tiếp cận và lộ trình phù hợp, nhằm hạn chế đến mức thấp nhất khả năng gây ảnh hưởng tiêu cực đến việc thu hút vốn đầu tư cũng như môi trường đầu tư nói chung.

Hải Anh