Cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước: Cần vượt qua tư duy cũ

TIN LIÊN QUAN
	Nhận diện “khoảng tối” cổ phần hoá DNNN
	Tập đoàn, tổng công ty nhà nước: Nợ phải trả hơn 1,5 triệu tỷ đồng
	Ai chịu trách nhiệm khoản lỗ 17.000 tỷ đồng của DNNN?
	Cổ phần hóa tránh 'dục tốc bất đạt'

Đó là các vấn đề đã được Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ đặt ra trong bài phát biểu khai mạc Hội nghị Đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của DNNN, trọng tâm là các tập đoàn, tổng công ty nhà nước, tổ chức sáng 21/11.

Quyết tâm vượt qua tư duy cũ

Đánh giá về kết quả cổ phần hoá, thoái vốn thời gian qua, Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ cho biết có nhiều kết quả tích cực khi giá trị thực hiện giai đoạn 2016-2018 gấp 2,5 lần thực hiện từ 2011-2015, hiệu quả hoạt động của DNNN tiếp tục tăng lên, tổng tài sản tăng 3%, vốn chủ sở hữu tăng 4%, lợi nhuận trước thuế tăng 4%, nộp ngân sách nhà nước 219.469 tỷ đồng, tăng 5% so với năm 2016... Trong 8 tháng đầu năm 2018, doanh thu, lợi nhuận của các DNNN đều đạt trên 70% kế hoạch cả năm. 106 DNNN sau cổ phần hoá đã niêm yết.

Tuy nhiên, DNNN vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế và khó khăn, thách thức cần tập trung xử lý, giải quyết sớm. Đó là những bất cập trong cơ chế, chính sách định giá quyền sử dụng đất trong xác định giá trị doanh nghiệp; lựa chọn nhà đầu tư; hiệu quả sản xuất kinh doanh; năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập và Cách mạng công nghiệp 4.0; tình trạng thất thoát, tham nhũng; công tác cán bộ…

Phó Thủ tướng đặt vấn đề cần đánh giá thực chất kết quả cơ cấu lại DNNN khi Nhà nước vẫn còn nắm giữ khoảng 90% vốn điều lệ tại gần 600 DNNN. Hiệu quả sản xuất kinh doanh của DNNN còn thấp so với nguồn lực đang nắm giữ.

Bên cạnh đó, mặc dù hệ thống thể chế, cơ chế, chính sách đã được ban hành tương đối đầy đủ, toàn diện, nhưng còn nhiều quy định chưa thật phù hợp.

“Nhiều vấn đề đặt ra trong cổ phần hoá là xác định giá trị quyền sử dụng đất, lợi thế quyền thuê đất, giá trị thương hiệu của doanh nghiệp… đã đầy đủ chưa, chặt chẽ chưa? Vì sao thời gian qua làm chậm và vẫn còn xảy ra nhiều vi phạm liên quan đến lĩnh vực này?”, Phó Thủ tướng đặt vấn đề.

Về quy trình bán vốn, tỷ lệ bán vốn Nhà nước trong doanh nghiệp còn nhiều ý kiến khác nhau, có ý kiến cho rằng tỷ lệ bán vốn thấp không thu hút được nhiều nhà đầu tư chiến lược; có ý kiến cho rằng nên bán các doanh nghiệp đang làm ăn hiệu quả, ngược lại có ý kiến cho rằng cần phải giữ lại để có nguồn thu, tập trung sắp xếp thoái vốn ở những doanh nghiệp đang thua lỗ…

Về quản lý vốn tại doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp sau cổ phần hóa, Phó Thủ tướng đề nghị xác định mức độ và phạm vi Nhà nước nắm giữ cổ phần trong từng lĩnh vực, doanh nghiệp cụ thể; quyền và trách nhiệm của các tổ chức, cá nhân đại diện phần vốn Nhà nước tại doanh nghiệp. Cùng với đó là tính phù hợp của cơ chế tiền lương, tiền thưởng để bảo đảm cạnh tranh, thu hút được nhà quản lý, lao động trình độ cao.

Liên quan đến việc xử lý những dự án đầu tư của DNNN không có hiệu quả, thua lỗ, mất vốn... theo Phó Thủ tướng, vướng mắc lớn nhất hiện nay là việc giải quyết hợp đồng tổng thầu EPC và quá trình giải quyết pháp lý giữa giai đoạn đầu tư và giai đoạn sản xuất kinh doanh.

Mặc dù chủ trương, chính sách đã rõ, song Phó Thủ tướng nhấn mạnh khâu thực hiện còn rất yếu, do trực tiếp liên quan đến lãnh đạo doanh nghiệp và các bộ, ngành, địa phương. Thực tế cho thấy, cùng một chủ trương, cơ chế, chính sách nhưng có nơi thực hiện tốt, có nơi chậm trễ, làm mãi không xong, đùn đẩy trách nhiệm, kéo dài.

“Chúng ta phải quyết tâm vượt qua tư duy cũ, quyết tâm nói không với tham nhũng, lãng phí, lợi ích nhóm; đây cũng là một nguyên nhân chính cản trở quá trình cơ cấu lại DNNN”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Rất nhiều vấn đề chậm trễ

Đánh giá về những tồn tại, hạn chế của tiến trình tái cơ cấu khu vực DNNN, Bộ trưởng Bộ Tài chính Đinh Tiến Dũng nhấn mạnh, còn rất nhiều vấn đề chậm trễ trong công tác đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của DNNN.

Trước hết, việc chậm phê duyệt phương án cơ cấu lại đã và đang ảnh hưởng đến tiến độ triển khai thực hiện và khả năng hoàn thành mục tiêu cơ cấu lại DNNN. Đến nay mới có 35 DNNN được cấp có thẩm quyền phê duyệt phương án cơ cấu lại.

Theo kế hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, năm 2018 phải hoàn thành cổ phần hóa ít nhất 85 doanh nghiệp, trong đó có 21 doanh nghiệp thuộc danh mục năm 2017. Tuy nhiên, đến ngày 18/11/2018 mới cổ phần hóa được 12 doanh nghiệp. Tiến độ triển khai cổ phần hóa trong 11 tháng đầu năm 2018 còn chậm, có khả năng không đạt được theo kế hoạch đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Bên cạnh đó, theo Quyết định số 1232/QĐ-TTg ngày 17/8/2017 thì năm 2017 có 135 doanh nghiệp, năm 2018 có 181 doanh nghiệp phải thực hiện thoái vốn, tuy nhiên lũy kế đến nay mới chỉ có 31 đơn vị thực hiện thoái vốn theo kế hoạch (năm 2017 có 13 đơn vị; 11 tháng đầu năm 2018 có 18 đơn vị). Như vậy, việc triển khai thoái vốn nhà nước còn chậm, có khả năng không đạt kế hoạch đề ra.

Sự chậm trễ còn thể hiện ở việc chậm bàn giao quyền đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước về SCIC theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Hiện còn 35 doanh nghiệp chưa bàn giao về đơn vị này.

Cùng với đó là việc chậm quyết toán bàn giao sang công ty cổ phần của các doanh nghiệp cổ phần hóa, làm ảnh hưởng đến công tác bàn giao và thu nộp các khoản về Quỹ Hỗ trợ sắp xếp và phát triển doanh nghiệp.

Nhiều doanh nghiệp chậm đăng ký giao dịch, niêm yết trên thị trường chứng khoán làm ảnh hưởng đến tính công khai, minh bạch của thị trường, chậm đổi mới công tác quản trị doanh nghiệp sau cổ phần theo thông lệ và chuẩn mực của các doanh nghiệp trên thị trường chứng khoán, cũng như hạn chế công tác giám sát của toàn xã hội đối với hoạt động của các doanh nghiệp này.