Được và mất!?

	Cần nhanh chóng bảo vệ môi trường nước các lưu vực sông
	Khi DN không bảo vệ môi trường
	Cần tăng mạnh mức xử phạt vi phạm về bảo vệ môi trường

Có thể, hàng triệu người dân Việt Nam sau này sẽ phải cảm ơn ông Chu Xuân Phàm, Giám đốc đối ngoại Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa Hà Tĩnh (DN có xuất xứ Đài Loan). “Nhiều khi mình không được cả hai, mình phải lựa chọn: tôi muốn bắt cá bắt tôm, hay tôi muốn xây nhà máy gang thép hiện đại”, ông nói với phóng viên VTC14 trên một đoạn video clip đang được lan truyền trên khắp các mạng xã hội. Hôm 26/4, lãnh đạo DN đã phải xin lỗi vì phát ngôn nói trên, nhưng “lời nhắn nhủ” còn nguyên giá trị.

Ảnh minh họa

Quan điểm trên cũng được nhiều tờ báo và chuyên gia bình luận râm ran, trong bối cảnh tôm, cá chết trắng bờ trải dọc từ Hà Tĩnh đến Thừa Thiên - Huế, đang bị nghi ngờ có liên quan đến việc xả thải ra biển của Formosa. Việc quyết định nguyên nhân, tìm nguồn gốc là của cơ quan chức năng. Nhưng điều ông Phàm nói đáng chú ý ở chỗ nó nhắc nhở chúng ta về quyền lựa chọn của mình.

Đúng vậy, dân tộc Việt Nam phải là người được quyền lựa chọn: phát triển công nghiệp với tác động môi trường là khó tránh khỏi; và phát triển các ngành nghề gắn với biển như đánh cá, nuôi lồng bè, du lịch… Nhưng đáng buồn là, chúng ta dường như đang tự tước đoạt quyền lựa chọn ấy. Theo các chuyên gia, có những nhà đầu tư nước ngoài vào Việt Nam vì lý do tiêu chuẩn về môi trường thấp và khả năng kiểm soát xả thải công nghiệp của nước ta còn hạn chế.

Thực tế cũng cho thấy điều đó. Mùa Thu năm 2008, cơ quan chức năng sau khi nắm được nguồn tin phản ánh của người dân đã mật phục và bắt quả tang CTCP Hữu hạn Vedan Việt Nam (Đài Loan) xả nước thải chưa qua xử lý ra sông Thị Vải (Đồng Nai), gây ô nhiễm môi trường. Tháng 4/2010, cơ quan công an tiếp tục bắt quả tang CTCP Công nghiệp Tung Kuang (Đài Loan) tại Hải Dương thực hiện bơm nước thải chưa qua xử lý theo một hệ thống đường ống ngầm để xả ra môi trường.

Sau tất cả các vụ việc trên, người dân luôn đặt câu hỏi rằng lợi ích của mình ở đâu khi phải chịu những mất mát lớn như vậy? Phải chăng, điều chúng ta được là một nguồn vốn lớn thể hiện trên thống kê tài chính quốc tế? Hay cái được là một khu vực FDI chiếm tỷ trọng ngày càng lớn về công nghiệp và xuất khẩu nhưng đóng góp ngân sách rất thấp? Phải chăng là chúng ta được một nhà máy có thể giải quyết việc làm cho hàng nghìn lao động phổ thông nước ngoài? Hay vì chúng ta thu được thuế sau khi DN đã được miễn và giảm “lê thê” hàng chục năm đời dự án? Chúng ta có được gì khi tài nguyên để cho nước ngoài khai thác như vậy, ngoài rủi ro ô nhiễm môi trường?

Chưa có cơ quan nào trả lời những điều trên một cách thấu đáo cho dân chúng. Trong khi cái mà những miền quê Việt Nam nhận được sau những đổi thay của đầu tư và công nghiệp hóa lại đang hiển hiện, từ cá chết trắng dòng sông hay dọc bờ biển, nhiều chủ bè nuôi thủy hải sản mất nghiệp, những ngư dân có nguy cơ “nằm bờ”, ngành du lịch có thể mất đi lợi thế những bãi biển xinh đẹp ghi dấu ấn trên thế giới, cho đến một tương lai không mấy sáng sủa cho cháu con - thế hệ không còn được thừa kế đất ruộng ở các vùng công nghiệp hóa đang lan rộng hiện nay.

Điều ông Phàm nói hoàn toàn đúng cả trên lý thuyết và thực tế, chọn công nghiệp hóa sẽ phải chấp nhận một sự đánh đổi về môi trường. Cách đây 6 năm, sau khi giàn khoan Deepwater Horizon của BP - một hãng dầu khí lớn đến từ Anh quốc - phát nổ khiến 11 người vong mạng và 17 người khác bị thương, DN này đã phải bán đi khoảng 30 tỷ USD tài sản, trị giá 20% giá trị DN, để khắc phục hậu quả. Nhưng, di chứng thì vẫn còn để lại mãi sau này. Cho nên, sự lựa chọn nào là tốt nhất cho dân tộc Việt Nam, điều đó cần phải được cân nhắc.

Đó là phải chọn đúng khi làm chiến lược phát triển bền vững, khi chọn đối tác hợp tác tôn trọng chủ quyền và lợi ích dân tộc, khi ý thức được quyền của mình và phát triển khả năng đảm bảo quyền ấy, để điều có được về thành tựu kinh tế không phải là sự đánh đổi những giá trị môi trường mất đi…