Giáo dục khởi nghiệp ngay từ phổ thông

Những thành tố tạo nên hệ sinh thái khởi nghiệp gồm 12 chỉ số do Hiệp hội Nghiên cứu khởi nghiệp toàn cầu đưa ra thì có tới 2 chỉ số liên quan đến giáo dục và đào tạo là giáo dục khởi nghiệp ở bậc học phổ thông và sau bậc học phổ thông cũng đủ thấy giáo dục và đào tạo quan trọng tới mức nào, có ảnh hưởng tương tác với các thành tố khác tạo ra một hệ sinh thái khởi nghiệp hoàn chỉnh, góp phần thúc đẩy, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động khởi nghiệp.

Một buổi học khởi nghiệp về quản lý tài chính, kinh doanh tại JA Vietnam

Cần nhấn mạnh là chỉ số liên quan đến giáo dục kinh doanh ở bậc phổ thông có điểm thấp nhất (2,47 điểm) càng chứng minh giáo dục kinh doanh ở bậc học phổ thông chưa được quan tâm đúng mức, chưa thật sự hiệu quả.

Báo cáo về Chỉ số khởi nghiệp Việt Nam năm 2015/2016 của Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) theo phương pháp nghiên cứu GEM (Global Entrepreneurship Monitor) cũng khuyến nghị cần phải đổi mới giáo dục phổ thông theo hướng đào tạo kỹ năng sáng tạo, độc lập, làm việc theo nhóm; đồng thời đưa dần vào chương trình giáo dục phổ thông một số kiến thức về kinh doanh giúp học sinh phổ thông có thể sớm định hướng nghề nghiệp - khởi nghiệp trong tương lai.

Thời gian qua, tuy giáo dục hướng nghiệp có được quy định trong chương trình giáo dục trung học cơ sở, trung học phổ thông, trong đó có khá nhiều ngành nghề phù hợp với kinh tế - xã hội của địa phương như chăn nuôi heo, gia cầm, làm vườn, sửa chữa xe gắn máy...

Hay định hướng khởi nghiệp cho học sinh ở bậc học phổ thông để “tạo lập doanh nghiệp”, đã được giảng dạy chính khóa ở môn công nghệ khối lớp 10 với 11/54 tiết như: Doanh nghiệp và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp; Lựa chọn lĩnh vực kinh doanh; Xác định kế hoạch kinh doanh; Thành lập doanh nghiệp; Quản lý doanh nghiệp… nhằm trang bị những kiến thức và kỹ năng cơ bản về kinh doanh và doanh nghiệp.

Song theo một nghiên cứu vừa được công bố tại Diễn đàn Khởi nghiệp trẻ 2017 cho biết: Việt Nam đang đứng đầu thế giới về tinh thần khởi nghiệp, đồng thời đứng thứ 2 về thái độ tích cực với khởi nghiệp. Thật đáng tiếc, có đến hơn 80% công ty khởi nghiệp không có cơ hội mừng sinh nhật lần 2. Một trong những nguyên nhân được nhiều chuyên gia phân tích tại Hội thảo “Phát triển mô hình đào tạo khởi nghiệp từ giáo dục phổ thông” vừa diễn ra mới đây, là do đa số các startup non trẻ thiếu cả về kiến thức lẫn các kỹ năng cần thiết để khởi nghiệp - những kỹ năng mà theo nhiều chuyên gia nhận định cần trang bị cho học sinh ngay từ cấp trung học phổ thông.

Chia sẻ với hội thảo về giáo dục khởi nghiệp mang tính chuyên nghiệp tại Israel, nhằm phát triển tính cách và tư duy khởi nghiệp cho các em học sinh từ bậc tiểu học, ông Doron Lebovich, Phó đại sứ Israe cho rằng, thanh thiếu niên là nguồn lực quan trọng nhất đối với mỗi quốc gia, vậy nên đầu tư vào giáo dục thanh thiếu niên chính là cách phát triển đất nước hiệu quả nhất. 80% các trường của Israel là công lập, được Chính phủ hỗ trợ hoàn toàn về vốn.

Các bộ môn chính được giảng dạy cho học sinh chiếm khoảng 75% thời gian; ngoài ra, các trường tự xây dựng các khóa học thực tiễn nhằm không chỉ học lý thuyết, thực hành trong phòng thí nghiệm, mà còn được nhà trường gửi đến các công ty lớn để có trải nghiệm. Học sinh từ 15-18 tuổi được trải nghiệm trại hè sáng tạo bằng tiếng Anh, ông Doron Lebovich cho biết thêm.

Từ thực tế này, ngày 30/10/2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 1665/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Hỗ trợ học sinh, sinh viên khởi nghiệp đến năm 2025” được coi là cú hích mạnh cho tinh thần khởi nghiệp, tạo môi trường thuận lợi và hành lang pháp lý để các bạn học sinh hình thành và hiện thực hóa các ý tưởng, dự án khởi nghiệp, góp phần tạo việc làm cho học sinh, sinh viên sau khi tốt nghiệp.

Nếu áp dụng kinh nghiệm của Israel thì cần phải dạy từ sớm, đợi đến lứa tuổi sinh viên mới dạy khởi nghiệp, theo TS. Nguyễn Trung Dũng, Tổng giám đốc Công ty BK – Holdings, Trường ĐH Bách khoa Hà Nội là “hơi” muộn. Mà cần phải dạy khởi nghiệp ngay từ cấp phổ thông để các em có sự chuẩn bị, tích lũy kiến thức và những kỹ năng mềm ngay từ môi trường phổ thông.

Vì giáo dục khởi nghiệp mang tính nền móng để tạo ra các ý tưởng đột phá và cả những mô hình kinh doanh thành công trong tương lai nên trước mắt Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ xây dựng bộ tài liệu khởi nghiệp cho đội ngũ lãnh đạo nhà trường. Song song với đó là hỗ trợ trực tiếp cho giáo viên dạy hướng nghiệp trong các trường phổ thông cũng như tại các trung tâm hướng nghiệp của Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội.

Bước tiếp theo là tập huấn cho đội ngũ giáo viên này và đội ngũ quản lý các câu lạc bộ nghiên cứu khoa học của các trường, đại diện Bộ Giáo dục và Đào tạo cho biết.

Đã đến lúc cần đưa nội dung khởi nghiệp vào giảng dạy ngay từ bậc phổ thông. kiến thức kinh doanh, tư duy tài chính, khả năng thích ứng và ứng dụng công nghệ thông tin, các kỹ năng mềm… cần được trang bị từ gốc và hình thành ngay từ khi còn ở cấp phổ thông.

Bởi Kiến thức có thể chuyển hóa thành kỹ năng khi học sinh có cơ hội thực hành liên tục và lặp đi lặp lại trong nhiều năm. Gốc có chắc thì cây mới cho ra đời hoa thơm trái ngọt, bà Đoàn Bích Ngọc - Phó giám đốc điều hành Tổ chức Junior Achievement Vietnam (JA Vietnam) lý giải.

Muốn thế, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần phối hợp với các nhà khoa học khởi động ngay từ lúc này việc xây dựng kiến thức, nội dung giảng dạy cho phù hợp, liên tục bổ sung kiến thức khởi nghiệp sâu hơn, nhiều hơn vào chương trình đào tạo. Ngoài ra, cần có chính sách khuyến khích doanh nhân từng khởi nghiệp thành công đồng hành cùng nhà trường tham gia giảng dạy khởi nghiệp, đó chính là bài học thực tiễn sống động tạo đam mê sáng tạo, tăng niềm tin khởi nghiệp sẽ thành công, đại diện nhiều trường đại học cùng đề xuất.

Hy vọng những chủ trương giáo dục khởi nghiệp ở bậc phổ thông sẽ sớm được Bộ Giáo dục và Đào tạo đưa vào triển khai ngay trong chương trình học bắt đầu từ năm 2018.