Hiệp định CPTPP: Doanh nghiệp Việt đã sẵn sàng tham gia?

	CPTPP có hiệu lực: Việt Nam có thể hưởng lợi ngay lập tức
	Không có đáp án chung cho bài toán hội nhập của doanh nghiệp

Sẵn sàng hội nhập

Với những cam kết của Hiệp định kỳ vọng mở ra nhiều cơ hội cho DN hội nhập và phát triển. Theo đánh giá của các chuyên gia, Việt Nam là một trong những nước được hưởng lợi lớn trong thỏa thuận thương mại này đối với các mặt hàng xuất khẩu như gỗ, da giày, may mặc, nông sản, thủy hải sản, điện tử...

Phải tập trung cải thiện năng lực cạnh tranh để sẵn sàng cho những thách thức mới

Đại diện Ngân hàng Thế giới (WB) nhận định, CPTPP là hiệp định đáng cân nhắc sẽ bổ sung động lực cho mô hình tăng trưởng dựa trên đầu tư và xuất khẩu của Việt Nam. Hiệp định CPTPP sẽ mang lại lợi ích trực tiếp cho Việt Nam nhờ tự do hóa thương mại và tăng cường tiếp cận thị trường. Đặc biệt, Hiệp định này sẽ thúc đẩy và tăng tốc quá trình cải cách của Việt Nam trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Ông Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI chia sẻ, nền kinh tế Việt Nam tiếp tục tiến trình hội nhập sâu hơn với các thị trường ưu tiên, đặc biệt là mở ra cho chúng ta những cánh cửa quan trọng vào thị trường châu Mỹ đầy tiềm năng. Việc phổ biến tuyên truyền các nội dung cam kết của CPTPP, cùng với những tác động và thay đổi của CPTPP trong bối cảnh mới là rất cần thiết để các doanh nghiệp hoạch định tốt hơn mục tiêu kinh doanh của mình và với các thị trường.

Từ góc độ thể chế, chúng ta cũng biết CPTPP đã tạm hoãn một số nghĩa vụ phức tạp trong TPP (đặc biệt trong một số khía cạnh về sở hữu trí tuệ, tranh chấp Nhà nước – nhà đầu tư nước ngoài…). Điều này chắc chắn sẽ giúp Việt Nam và các nước có thêm thời gian điều chỉnh và thích ứng ở các lĩnh vực liên quan. Tuy vậy, trong tổng thể, những đòi hỏi về cải cách thể chế từ CPTPP hầu như không bị ảnh hưởng.

Áp lực cho việc sửa đổi, cải cách thể chế kinh tế đối với Việt Nam cũng không đổi. Cũng có ý kiến quan ngại về việc các lợi ích xuất khẩu giảm sút có thể làm giảm sút động lực để cải cách và thay đổi. Tin mừng là động lực của cải cách thể chế từ CPTPP có thể từ chính các lợi ích mà cải cách thể chế mang lại, nhóm lợi ích được đánh giá là lớn nhiều lợi ích thuế quan.

Tham gia hiệp định, GDP của Việt Nam có khả năng tăng thêm 1,32% tính đến năm 2035. Với mức độ cam kết của các nước trong CPTPP, các mặt hàng xuất khẩu có thế mạnh của Việt Nam như nông, thủy sản, điện, điện tử đều được xóa bỏ thuế ngay khi hiệp định có hiệu lực.

Tổng giá trị xuất khẩu của Việt Nam có thể tăng thêm 4,04% và nhập khẩu tăng thêm 3,8% vào năm 2035. Hiệp định cũng góp phần thúc đẩy xuất khẩu hàng hóa sang các thị trường lớn như Nhật Bản, Australia, Canada, Mexico cũng như thu hút đầu tư nước ngoài vào các ngành, lĩnh vực mà Việt Nam đang có nhu cầu phát triển. Đây là những lợi thế rất lớn để các DN Việt có những thay đổi để tận dụng tốt thời cơ.

Ông Ngô Chung Khanh, Phó vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên (Bộ Công thương) cho biết, doanh nghiệp Việt Nam cần phải tận dụng các cơ hội mà Hiệp định CPTPP mang lại về ưu đãi thuế, cải cách thể chế để mở rộng thị trường. Theo đó, doanh nghiệp cần phải thay đổi tư duy kinh doanh trong bối cảnh mới để có thể chủ động hội nhập với các nền kinh tế phát triển.

Thách thức không nhỏ

Trên thực tế, CPTPP mở ra nhiều cơ hội nhưng được đánh giá cũng sẽ đặt ra không ít rủi ro, thách thức và cạnh tranh khắc nghiệt cho các doanh nghiệp trong nước. Hiện nay DNNVV đang chiếm đa số với năng lực cạnh tranh hạn chế. Khi Hiệp định CPTPP có hiệu lực đồng nghĩa với việc nền kinh tế sẽ phải mở cửa theo cam kết cho các đối tác, cũng như phải thực hiện các nghĩa vụ về thể chế và quy tắc trong hiệp định, yêu cầu khắt khe về chất lượng.

Vì vậy những DN có quy mô và vốn nhỏ sẽ khó có điều kiện thay đổi để tiếp cận với những lợi thế mà hiệp định mang lại. Chỉ một số DN lớn có đủ tiềm năng và nền tảng công nghệ mới có thể có những đầu tư theo tiêu chuẩn mới.

Ông Phí Ngọc Trịnh, Tổng giám đốc Tập đoàn May Hồ Gươm cho biết, Hiệp định CPTPP có hiệu lực đã mở ra cơ hội xuất khẩu rất lớn cho các DN dệt may, nhất là tại một số thị trường mới như như Úc, Canada… Để có thể đáp ứng được các yêu cầu xuất khẩu vào các nước này theo cam kết hiệp định buộc các DN cũng cần phải thay đổi công nghệ, đảm bảo quy tắc xuất xứ.

Theo đó nhiều DN vẫn chưa sẵn sàng để thay đổi. Riêng với Tập đoàn May Hồ Gươm đã có sự chuẩn bị từ trước khi mà Hiệp định được ký kết. Tập đoàn đã chủ động đầu tư trang thiết bị, xây dựng thêm nhà xưởng, dây chuyền sản xuất như hệ thống dập là cầu vai, tra tay áo vest… để đáp ứng đủ tiêu chuẩn về chất lượng của các thị trường khó tính. Dự kiến với những cơ hội từ những thị trường mới này sẽ giúp cho DN có mức tăng trưởng tốt hơn trong năm 2019.

Có thể thấy, DN trong nước khi tham gia CPTPP sẽ phải cạnh tranh quyết liệt không chỉ trong nước mà với nhiều thị trường có trình độ phát triển hơn. Đây là khó khăn rất lớn khi mà các DNNVV hiện năng lực cạnh tranh còn yếu.

Theo bà Nguyễn Thị Thu Trang, Giám đốc Trung tâm WTO và hội nhập VCCI, với những lợi ích mà hiệp định kỳ vọng đem lại cho cộng đồng DN đã khiến nhiều DN có sự chuẩn bị sẵn sàng cho vận hội mới. Nhưng trên thực tế phần lớn năng lực của DN Việt Nam còn yếu cả về vốn và công nghệ, nhất là DNNVV còn nhiều hạn chế. Chính vì vậy dù có sự chuẩn bị từ trước nhưng không ít DN vẫn khó có thể đáp ứng được những yêu cầu khi tham gia vào sân chơi này. Bên cạnh đó nhiều DN ngại thay đổi và nhận thấy khó đáp ứng được những quy định nên còn thờ ơ với Hiệp định CPTPP.

Báo cáo Bộ Công thương gần đây cho thấy có trên 86% doanh nghiệp biết đến CPTPP qua các phương tiện truyền thông đại chúng và đó là chưa đủ. Các doanh nghiệp dường như chưa thực sự sẵn sàng cho hội nhập quốc tế, chưa hiểu cam kết CPTPP sẽ tác động thế nào tới hoạt động sản xuất, kinh doanh. Bên cạnh đó với quy định khắt khe về nguồn gốc xuất xứ cũng khiến không ít DN các ngành nghề như dệt may, da giày gặp khó về nguồn nguyên liệu.

Đại diện Hiệp hội Da giày - túi xách Việt Nam cho rằng, Hiệp định CPTPP có hiệu lực đồng nghĩa với việc các DN tham gia phải đáp ứng những cam kết về xuất xứ và chất lượng. Trong khi doanh nghiệp Việt Nam có trình độ công nghệ gần như xếp ở hàng thấp nhất nên sẽ phải đối mặt với sức ép cạnh tranh rất cao. Chính vì vậy nhiều DNNVV trong ngành đã không thực sự sẵn sàng để tham gia vào sân chơi mới này.

Nhằm giúp các DN hiểu và sẵn sàng tham gia Hiệp định CPTPP, Chính phủ và các bộ ngành đã có những chương trình hỗ trợ, giải pháp để các doanh nghiệp tiếp cận được các nội dung của CPTPP một cách thuận lợi hơn. Cơ hội tham gia hiệp định sẽ giúp DN có bước phát triển mới, nhưng để chớp được cơ hội này, các DN cũng cần chủ động tìm kiếm thông tin về các cam kết liên quan đến ngành và lĩnh vực của mình.

Đánh giá các cơ hội thách thức, xây dựng kế hoạch ứng phó và tận dụng những lợi thế mà hiệp định mang lại. Quan trọng nhất là phải tập trung cải thiện năng lực cạnh tranh để sẵn sàng cho những thách thức mới, bà Nguyễn Thị Thu Trang nhận định.