Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XIII: Vẫn thiếu mô hình quản lý vốn Nhà nước

Mặc dù được chủ tọa phiên họp gợi ý các đại biểu tập trung thảo luận vào các nội dung về phạm vi đầu tư vốn Nhà nước vào DN theo các hình thức đầu tư; về quản lý, sử dụng vốn, tài sản tại DN do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ; hay về quyền, trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu Nhà nước… nhưng một số ý kiến cho rằng cái gốc của vấn đề là mô hình quản lý nguồn vốn thì không thể hiện được. Trong khi, đây chính là yêu cầu quan trọng để quản lý và sử dụng nguồn vốn này một cách hiệu quả nhất.

Đại biểu Trương Văn Vở (Đồng Nai) đề nghị Quốc hội thống nhất yêu cầu chung của Dự án luật là phải tạo đột phá về thể chế tài chính công, nhằm tác động mạnh mẽ đến quá trình tái cơ cấu nền kinh tế đất nước, tái cơ cấu DNNN. Phải gắn kết chặt chẽ với hệ thống pháp luật có liên quan đã ban hành như: Luật Đầu tư công, Luật Phòng, chống tham nhũng, Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, cũng như các Dự án luật liên quan về Tổ chức Chính phủ, Tổ chức chính quyền đang được Quốc hội xem xét tại kỳ họp này.

Đặc biệt, phải phân định rõ về thẩm quyền gắn với trách nhiệm của tổ chức, cá nhân, từ Chính phủ, bộ, ngành Trung ương đến cơ quan đại diện chủ sở hữu đối với phần vốn Nhà nước tại DN.

Cần quy định ngày trong Luật việc thành lập một cơ quan chuyên trách ngang bộ làm đại diện chủ sở hữu đối với DNNN

Về nguyên tắc đầu tư, quản lý, sử dụng vốn Nhà nước tại DN, một số đại biểu đồng tình với 8 nội dung đã thể hiện tại Điều 5, nhưng đề nghị cần quan tâm quy định đậm nét một nguyên tắc là: Cơ quan đại diện chủ sở hữu và người đại diện chủ sở hữu phần vốn Nhà nước tại DN phải chịu trách nhiệm quản lý và sử dụng vốn đầu tư của Nhà nước.

Đây chính là cơ sở để gắn kết, nhất quán giữa thẩm quyền với trách nhiệm của tổ chức, cá nhân về quyền, trách nhiệm của đại diện chủ sở hữu Nhà nước. Bởi đây chính là điều kiện để bảo đảm sản xuất kinh doanh có hiệu quả, bảo tồn, bảo toàn và gia tăng vốn Nhà nước đầu tư vào DN; phòng chống thất thoát, lãng phí vốn Nhà nước và vốn DN.

Song, theo đại biểu Trương Văn Vở, điều quan trọng nhất mà Quốc hội phải cân nhắc, xem xét là trong bối cảnh hiện nay cần quy định ngay trong Luật việc thành lập một cơ quan chuyên trách ngang bộ làm đại diện chủ sở hữu đối với DNNN. Bởi lẽ, thực hiện phương án này sẽ tạo được sự đột phá, thay đổi cơ bản trong việc quản lý DNNN, tách biệt chức năng quản lý Nhà nước với chức năng chủ sở hữu DN.

Theo đó, các cơ quan quản lý Nhà nước sẽ có điều kiện để tập trung hơn vào việc xây dựng thể chế, chính sách, chiến lược cho các DN hoạt động; thực hiện công khai, minh bạch trong đánh giá hiệu quả sử dụng vốn Nhà nước của DN; tăng cường trách nhiệm cá nhân, tổ chức đối với việc quản lý vốn Nhà nước tại DN.

“Tôi cho rằng, đây là thời điểm đã chín muồi, là đòi hỏi khách quan từ thực tiễn đang đặt ra để nhằm khắc phục những lỗ hổng trong quản lý và khắc phục tình trạng không rõ địa chỉ trách nhiệm để xử lý vi phạm, cũng như những đổ vỡ, mất mát nghiêm trọng về vốn, tài sản Nhà nước ở một số tập đoàn, tổng công ty Nhà nước, gây mất lòng tin trong nhân dân đối với DNNN đã diễn ra trong thời gian qua”, ông Vở nhấn mạnh.

Đồng quan điểm này, đại biểu Phạm Huy Hùng (TP. Hà Nội) thì đề nghị ghi trực tiếp trong Luật cho thành lập Tổng cục quản lý vốn Nhà nước tại DN trực thuộc Chính phủ trên cơ sở nâng cấp SCIC hiện nay. “Vấn đề này quốc tế nhiều nước đang thực hiện và tránh cơ hội nảy sinh lạm dụng quyền lực để chi phối cả chế tài quản trị tài chính, nhân sự, can thiệp thao túng mọi hoạt động của DN; đôi khi làm lệch lạc định hướng phát triển, ảnh hưởng đến thực thi các mục tiêu hiệu quả kinh doanh, thậm chí cản trở, khống chế sai trái, không đúng, hạn chế hoạt động kinh doanh của DN, dễ sinh ra lợi ích nhóm”, ông Hùng nói.

Trong nội dung phát biểu, đại biểu Trần Du Lịch (TP. Hồ Chí Minh) lại tỏ ra tiếc nuối khi chúng ta xây dựng Luật mà chưa định hình một mô hình về quản lý trong tương lai. Theo nội dung của Dự thảo Luật, hầu như toàn bộ đại diện chủ sở hữu giao hết Chính phủ quản lý, trong khi Quốc hội lại đứng ngoài cuộc, chỉ còn giám sát.

Bên cạnh ý kiến đánh giá rất cao vai trò, công cụ DNNN, vốn Nhà nước để thực hiện 4 chức năng như quy định Điều 10, theo đại biểu Lịch, muốn thực hiện được 4 chức năng đó phải gắn liền với chiến lược, kế hoạch kinh tế - xã hội mà Quốc hội quyết qua 5 năm và hàng năm. Do đó, không thể tách rời quyền Quốc hội về vấn đề sử dụng nguồn nào định hướng phát triển kinh tế.

“Tôi đề nghị phải chế định làm sao mở, để trong tương lai, hàng năm, một số tập đoàn phải báo cáo Quốc hội về hoạt động đầu tư của mình, Quốc hội quyết để lại tiền cho DN tái đầu tư hay thu tiền về để đầu tư mới. Chúng ta cũng cần phải mở ra một điều khoản như vậy, chứ không thể để Quốc hội rất thụ động như thế này mãi được”, ông Lịch nhấn mạnh.

Nhóm phóng viên