Rủi ro nợ xấu lây nhiễm ở Trung Quốc

	Lợi nhuận công ty châu Á 'bốc hơi' khi nhu cầu của Trung Quốc giảm
	Chi tiêu năm mới của Trung Quốc giảm tốc mạnh

Tiếng chuông cảnh báo

Hiện Bắc Kinh đang cố gắng chống lại các áp lực ngày càng lớn xuất phát từ cuộc tranh chấp thương mại với Mỹ. Tuy nhiên, khi Chính phủ Trung Quốc đẩy mạnh các biện pháp hỗ trợ kinh tế và nới lỏng hơn tiền tệ để khuyến khích các ngân hàng đẩy mạnh cho vay đối với các công ty tư nhân, nó có thể vô tình gây ra rủi ro.

Nền kinh tế tăng trưởng chậm lại gây áp lực rủi ro cho hệ thống tài chính

Tiếng chuông cảnh báo đã vang lên ở thành phố Đông Dinh - một trung tâm lọc dầu và công nghiệp nặng ở tỉnh Sơn Đông. Tại đây, ít nhất 28 công ty tư nhân đang tìm cách cơ cấu lại các khoản nợ của mình để tránh bị phá sản, chủ yếu là do các khoản nợ xấu mà họ đảm bảo cho các công ty khác, theo một phán quyết của tòa án mà Reuters xem được.

Trong số 28 công ty có Tập đoàn Shandong Dahai và Tập đoàn hóa chất dệt Shandong Jinmao - những doanh nghiệp nằm trong top 500 doanh nghiệp tư nhân hoạt động tốt nhất năm 2018 tại Trung Quốc.

Mạng lưới bảo lãnh phức tạp của khu vực tư nhân ở Đông Dinh tiềm ẩn nhiều rủi ro bởi sự lây nhiễm sẽ nhanh chóng xuất hiện trên toàn hệ thống khi một khoản vay trở thành nợ xấu, từ đó đe dọa phá vỡ hệ thống tài chính.

Thành phố giàu tài nguyên Đông Dinh, nơi có mỏ dầu Shengli lớn thứ hai của Trung Quốc, từng là một trong những thành phố giàu có nhất của đất nước nhờ nền kinh tế tư nhân sôi động, tự hào có thu nhập bình quân đầu người cao nhất ở Sơn Đông năm 2017.

Nhưng việc cho vay quá mức đối với các công ty địa phương trong thời kỳ bùng nổ đã khiến các công ty đẩy mạnh các hoạt động đầu tư tài chính ngoài lĩnh vực hoạt động cốt lõi của mình. Vì vậy, khi Trung Quốc bắt đầu chiến dịch giảm tỷ lệ đòn bẩy, các điều kiện tài chính bị siết chặt lại dẫn tới một loạt các khoản vỡ nợ tín dụng và trái phiếu trong khu vực.

Hậu quả thể hiện rõ tại khu vực ngân hàng. Hai ngân hàng của Đông Dinh là Ngân hàng thương mại nông thôn Guangrao và Dongying Bank - đã bị ảnh hưởng bởi sự gia tăng đột ngột của các khoản nợ xấu.

Theo một báo cáo xếp hạng hồi tháng 5, hơn 95% các khoản nợ xấu của Guangrao đều được bảo lãnh, nhưng việc thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh hầu như vô dụng vì nó được cung cấp bởi các công ty cũng vay nợ nhiều và một số đã đình chỉ sản xuất.

Tại Đông Dinh, chính quyền địa phương đã phải thực hiện giải cứu các công ty tư nhân bằng cách đẩy mạnh cơ cấu lại nợ để tránh phá sản, một quan chức tại Sơn Đông cho biết. Tuy nhiên theo Reuters, Văn phòng tài chính của chính quyền Đông Dinh không trả lời yêu cầu bình luận; các quan chức tại Shandong Dahai và Shandong Jinmao cũng từ chối bình luận.

Phần nổi của tảng băng chìm

Điều đáng quan ngại hơn là Đông Dinh chỉ là phần nổi của tảng băng chìm vì việc bảo lãnh chéo các khoản vay là khá phổ biến trên khắp Trung Quốc. Ở Trung Quốc, các công ty tư nhân muốn vay vốn ngân hàng ở Trung Quốc, đặc biệt là những công ty thâm dụng vốn lớn, thường cần phải có tài sản thế chấp hoặc sự bảo lãnh của một công ty khác. Tuy nhiên, bản thân các công ty bảo lãnh rất có thể cũng đang có những món vay được bảo lãnh bởi các công ty khác.

Khả năng tiếp cận tín dụng của các công ty tư nhân ở Trung Quốc là khá hạn chế vì các ngân hàng không muốn cho vay đối với khu vực ngoài quốc doanh, Yang Zaiping - Tổng thư ký Hiệp hội Hợp tác tài chính châu Á có trụ sở tại Bắc Kinh (bao gồm các tổ chức tài chính từ khoảng 30 quốc gia) cho biết.

“Có một sự mất cân đối nghiêm trọng giữa sự đóng góp của các công ty tư nhân vào nền kinh tế Trung Quốc và sự hỗ trợ tài chính mà họ có được. Theo đó các công ty tư nhân đóng góp tới 50% thuế, 60% GDP, 80% việc làm… nhưng chỉ nhận 25% khoản vay được giải ngân”, Yang - cựu quan chức quản lý ngân hàng Trung Quốc nói với Reuters.

Guo Shu Qing - Nhà điều hành ngân hàng hàng đầu Trung Quốc, muốn các ngân hàng tăng gấp đôi phân bổ tài trợ cho các công ty tư nhân trong ba năm tới - lên 50% từ 25% như hiện tại.

Tuy nhiên trước những rủi ro ngày càng tăng của người vay tư nhân do các hoạt động tài chính không an toàn của họ - từ các khoản vay cầm cố cổ phiếu đến bảo lãnh chéo – đã khiến cho các ngân hàng ngần ngại cho vay. Một số nhà ngân hàng nói với Reuters rằng họ rất muốn tránh lặp lại việc cho vay quá mức và rủi ro theo gói kích thích 4 nghìn tỷ nhân dân tệ của Bắc Kinh một thập kỷ trước.

Cũng vì lẽ đó nên mặc dù NHTW Trung Quốc đã cắt giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc tới 5 lần kể từ tháng 1 năm ngoái, nhưng các ngân hàng thà sử dụng thanh khoản được giải phóng này để mua trái phiếu hơn là cho vay, một quan chức ngân hàng cổ phần cho biết.

Đặc biệt khi nền kinh tế giảm tốc mạnh với tốc độ tăng trưởng thấp nhất trong 28 năm vào năm 2018, nỗi sợ hãi bảo lãnh chéo khiến hệ thống tài chính Trung Quốc gặp khủng hoảng nợ xấu là hiện hữu.

“Khi tăng trưởng chậm lại và áp lực gia tăng đối với nền kinh tế, rủi ro tài chính dễ dàng trở thành truyền nhiễm”, một quan chức của Sơn Đông nói.