Thế cờ không quá bi quan

Sáp nhập “nóng” nghị trường

Những vấn đề nợ xấu, trích dự phòng, lợi nhuận thấp và cổ tức không còn tiếp tục làm nóng nghị trường đại hội, thay vào đó là câu chuyện sáp nhập của các NH trong kỳ ĐHCĐ năm nay.

Mối quan tâm chung của cổ đông các NH lớn là sáp nhập vào rồi họ sẽ bị thiệt thòi vì những NH được sáp nhập đều là những NH nhỏ, hoạt động kém hiệu quả và không tạo ra giá trị gia tăng. Chẳng hạn, chuyện sáp nhập ở BIDV, cổ đông của NH này lo lắng, giá trị cổ phiếu của BIDV đang dao động ở mức giá 19.000-20.000 đồng/cổ phiếu. Trong khi cổ phiếu của MHB (đơn vị bị sáp nhập) còn chưa niêm yết, giá trị giao dịch chỉ từ 7.000-8.000 đồng/cổ phiếu. Lợi đâu không thấy, trước mắt đã thấy cổ phiếu của BIDV bị pha loãng, làm mất giá trị ít nhất 2 năm tới.

Cổ đông NH lớn không muốn kế hoạch sáp nhập với NH nhỏ của ban điều hành

Tình hình cũng không khá hơn, ở Sacombank, nhiều cổ đông bức xúc chất vấn sao Sacombank lại sáp nhập với Southern Bank khi mà NH này lỗ nhiều năm liền. Cụ thể, trong năm 2014, Southern Bank lãi 17 tỷ đồng, nợ xấu chiếm gần 6% trong tổng dư nợ hơn 43.000 tỷ đồng. Lợi nhuận thấp nên sau khi trích lập các quỹ còn lại 1,2 tỷ đồng vì vậy NH không chia cổ tức. Trong khi đó, nhiều vấn đề liên quan tới báo cáo tài chính công bố chậm theo quy định và sự nghi ngờ về lợi nhuận không thực do nợ xấu quá cao, khoản phải thu quá lớn... vẫn chưa có lời giải đáp rõ ràng từ NH này.

Theo một số cổ đông, nếu sáp nhập vào Sacombank thì NH này phải gánh khoản lỗ của Southern Bank, chưa kể giá trị cổ phiếu cũng bị pha loãng. Cụ thể, cổ phiếu Sacombank hiện 18.000 đồng/cổ phiếu, trong khi Southern Bank chỉ tầm khoảng 5.000 đồng/cổ phần, một số nơi rao bán 8.000-9.000 đồng/cổ phiếu. Nhiều người lo ngại khoản nợ xấu mà Sacombank sẽ phải gánh cho Southern Bank và tương lai của Sacombank sẽ về đâu. Hệ thống quản trị khá tốt trước đây có được duy trì hay không?

Chưa kể, Southern Bank – Sacombank chung dáng dấp của một chủ sở hữu khi gia đình ông Trầm Bê đều nắm tỷ lệ hơn 20% cổ phần lớn tại Southern Bank và trên 6% tại Sacombank. Nhiều cổ đông đặt câu hỏi rằng việc sáp nhập có phải là cơ hội để xóa tình trạng tỷ lệ cổ phần sở hữu vượt trần mà NHNN đang quyết liệt xử lý.

Việc sáp nhập Mekong Bank (MDB) vào Maritime Bank hay Saigonbank vào Vietcombank cũng tương tự. Cổ đông NH lớn phản đối việc này vì cho rằng những NH nhỏ khi sáp nhập vào NH lớn chỉ mang tính “đeo bám”, không có lợi. Thậm chí, có cổ đông còn cho rằng lãnh đạo Maritime Bank có mục đích cá nhân trong chuyện sáp nhập. Nói như vậy vì cái được lớn nhất trong thương vụ sáp nhập giữa hai NH này là xóa được tình trạng sở hữu chéo. Maritime Bank hiện đang nắm giữ 10,16% cổ phần của MDB. Đồng thời, cổ đông lớn của MDB là Tập đoàn FFH (Singapore) cũng đã chuyển nhượng lại 20% cổ phần cho Maritime Bank. Ngoài ra, quy mô Maritime Bank lớn hơn nhiều so với MDB nên việc chuyển đổi 1:1 chỉ có lợi cho cổ đông MDB.

Được nhiều hơn mất

Thực tế, câu chuyện lợi ích một khi được đưa ra sẽ khó có hồi kết nếu người điều hành không thỏa mãn được câu hỏi của cổ đông. Tuy nhiên, xét về mặt lý thuyết, mọi lý do giải thích về sáp nhập của các NH đều rất hợp lý. Chẳng hạn, ông Trần Bắc Hà, Chủ tịch HĐQT BIDV khẳng định, việc sáp nhập với MHB chỉ có lợi chứ không hại. Thực tế, việc đầu tư kinh doanh của NH ngày một khó khăn, BIDV phải tìm ra những giải pháp kinh doanh tốt nhất để tối ưu hóa lợi ích cho các cổ đông.

Trong cuộc sáp nhập này hoàn toàn tự nguyện và xuất phát từ nhu cầu thực tế của hai NH. MHB đang có nhu cầu nâng cao năng lực tài chính, còn BIDV cần phát triển mạng lưới (MHB có mạng lưới không chỉ ở đồng bằng sông Cửu Long mà còn khắp cả nước). “Nếu để phát triển tự nhiên, BIDV phải mất 7 năm mới có thể phát triển được mạng lưới như của MHB ngày hôm nay. Ngoài ra, tiếp nhận MHB, NH sẽ có điều kiện mở rộng phát triển mảng khách hàng nông nghiệp. Hiện tại, MHB chiếm giữ 50% thị phần nông nghiệp”, ông Hà nói thêm.

Một điểm đáng chú ý nữa là hoạt động của MHB dù không bằng BIDV nhưng giá trị sổ sách về giá cổ phiếu của hai NH là tương đương nhau. Đây là lý do hai bên quyết định đưa ra tỷ lệ hoán đổi cổ phiếu là 1:1. Như vậy, việc sáp nhập dự kiến sẽ không gây xáo trộn về hoạt động kinh doanh cũng như biến động trước, trong và sau khi sáp nhập.

Cũng khẳng định rằng việc sáp nhập với NH nhỏ được nhiều hơn mất, ông Trầm Bê, Phó chủ tịch HĐQT Sacombank cho biết, sau khi sáp nhập Sacombank có thêm được 164 chi nhánh/phòng giao dịch và 4.000 nhân viên NH được đào tạo bài bản. Với chiến lược tăng tổng tài sản lên thêm vài ngàn tỷ đồng của Sacombank, trong một thời gian ngắn làm sao có thể đào tạo được 4.000 nhân viên có nghề? “Đây chính là cái được lớn nhất mà không cổ đông nào nhận ra”, ông Trầm Bê nhấn mạnh.

Trên thực tế, sáp nhập là vấn đề đã quen thuộc trong vài năm gần đây. Nó nằm trong chủ trương tái cấu trúc hệ thống của NHNN. Mặc dù vậy, những thương vụ sáp nhập ngược, nhỏ thâu tóm lớn Southern Bank - Sacombank và NamABank-Eximbank khiến nhiều người không khỏi bất ngờ về quyền lực thực sự của một số ông bà “trùm” trong ngành NH. Điều này gây nên những mâu thuẫn về chuyện sáp nhập của NH suốt thời gian qua.

Cũng gặp vấn đề về câu chuyện sáp nhập với PGBank, ông Nguyễn Văn Thắng, Chủ tịch HĐQT VietinBank chia sẻ, sáp nhập thêm PGBank vào hệ thống là con đường ngắn nhất để tăng vốn, tổng tài sản và mở rộng mạng lưới. Do đó, sáp nhập để lớn mạnh là giải pháp mà VietinBank tính đến để theo đuổi mục tiêu trở thành Tập đoàn tài chính NH số 1 trong nước, hội nhập và lớn mạnh trong khu vực.

Đánh giá về việc sáp nhập NH, một chuyên gia cho rằng, sẽ không tránh khỏi việc giải quyết tình trạng sở hữu chéo vì thực tế những thương vụ hiện tại đều tồn tại vấn đề này. Đây là điều bình thường. Hoạt động quản trị yếu kém tại các NH sau khi sáp nhập hợp nhất cũng khiến nhiều người lo ngại. Tuy nhiên, để có thể phát triển nhanh, nâng cao vị thế NH thì sáp nhập lại là con đường dễ đi nhất. Điều này đã được chứng minh khi 3 NH yếu kém đầu tiên hợp nhất trở thành SCB, đến cuối năm 2014 đã đưa tỷ lệ nợ xấu về 0,5% mức rất thấp.