Thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh bền vững
Nỗ lực tìm nguồn để “xanh hóa” nền kinh tế | |
Chính sách tín dụng hướng tới tăng trưởng xanh |
Agribank và VDB đã ký thỏa thuận đồng tài trợ vốn cho dự án Nhà máy Điện mặt trời TTC Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế |
Ngân hàng nhanh chóng nhập cuộc
Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, nhu cầu vốn cho tăng trưởng xanh để Việt Nam thực hiện các cam kết quốc gia về chống biến đổi khí hậu là khoảng 50 tỷ USD, tương đương khoảng 1.150.000 tỷ đồng. Trong đó, tại Quyết định 1670/QĐ-TTg ngày 31/10/2017 phê duyệt Chương trình mục tiêu ứng phó với biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh giai đoạn 2016-2020, xác định vốn thực hiện từ ngân sách trung ương là 15.866 tỷ đồng; vốn ngân sách địa phương do các địa phương tự cân đối và các bộ, ngành tự huy động các nguồn vốn khác để thực hiện chương trình.
Trong bối cảnh ngân sách nhà nước hạn hẹp và phải thực hiện nhiều mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội khác, thị trường vốn chưa thực sự phát triển, thị trường trái phiếu doanh nghiệp chiếm tỷ trọng nhỏ, thì nguồn vốn tín dụng ngân hàng vẫn được coi là trụ cột - nguồn tài trợ chính cho các dự án xanh, thực hiện chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, tái cơ cấu nền kinh tế theo hướng phát triển bền vững với khoảng 805.000 tỷ đồng, tương đương 70% nhu cầu vốn cho tăng trưởng xanh tại Việt Nam.
Trước thách thức to lớn là vừa phải đảm bảo cung ứng đủ vốn cho sản xuất kinh doanh, vừa phải dành một lượng vốn nhất định để thực hiện chiến lược trên, NHNN đã liên tục có các Chỉ thị yêu cầu các NHTM thúc đẩy cấp tín dụng xanh cho những dự án có mục tiêu rõ ràng về việc bảo vệ môi trường, đồng thời khuyến khích hoạt động kinh doanh thân thiện với môi trường nhằm triển khai kế hoạch hành động của ngành Ngân hàng thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh đến năm 2020.
Trong kế hoạch hành động của Chính phủ, các TCTD được xem là những mắt xích quan trọng và với vai trò, trách nhiệm của mình, Agribank lập tức “vào cuộc” triển khai. Theo đó, ngân hàng này đã ban hành văn bản về việc thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh và quản lý rủi ro môi trường, xã hội trong hoạt động cấp tín dụng nhằm chỉ đạo toàn hệ thống; nghiên cứu hoàn thiện cơ chế chính sách tín dụng gắn với quản lý môi trường, xã hội…
Trong quy trình nghiệp vụ tín dụng, sổ tay tín dụng của Agribank luôn gắn việc thẩm định dự án, phương án vay vốn với các vấn đề đảm bảo môi sinh, môi trường; các dự án phải có báo cáo đánh giá tác động môi trường được phê duyệt của cấp có thẩm quyền theo quy định của pháp luật, kiên quyết loại trừ cấp tín dụng đối với các dự án có khả năng ảnh hưởng lớn và nghiêm trọng đến môi trường - xã hội.
Ngoài ra, ngân hàng còn tích cực tham gia vào nhiều dự án có liên quan đến vấn đề bảo vệ môi trường do WB và các tổ chức tài chính tài trợ như: Nâng cao chất lượng, an toàn sản phẩm nông nghiệp và phát triển chương trình khí sinh học; dự án nguồn lợi ven biển vì sự phát triển bền vững…
Bản thân Agribank cũng đã chủ động cung ứng tín dụng thông qua ký kết với các tổ chức tài chính trong nước để tài trợ vốn cho dự án tín dụng xanh. Điển hình như Agribank và VDB đã ký thỏa thuận đồng tài trợ vốn cho dự án Nhà máy Điện mặt trời TTC Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế. Năm 2018, Agribank và Tổng công ty Điện lực miền Trung (EVNCPC) đã ký kết Hợp đồng tín dụng đầu tư xây dựng Dự án Nhà máy Điện mặt trời Điện lực miền Trung tại tỉnh Khánh Hòa có tổng vốn đầu tư xây dựng là 1.372 tỷ đồng.
Trong đó, vốn vay từ Agribank chiếm 58,5% tổng chi phí đầu tư trước thuế (tương đương 735 tỷ đồng). Dự án có tổng công suất 50 MW, mỗi năm cung cấp sản lượng điện bình quân từ 87,598 GWh đến 98,147 GWh vào hệ thống điện quốc gia, góp phần cung cấp điện năng cho hệ thống điện cũng như tăng tỷ lệ nguồn năng lượng tái tạo trong cơ cấu nguồn điện của Việt Nam.
Với những chỉ đạo, kế hoạch và chiến lược cụ thể về thúc đẩy tín dụng xanh phục vụ các dự án thân thiện với môi trường, lãnh đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư đánh giá, hệ thống TCTD là cầu nối quan trọng để thu hút nguồn vốn xã hội đầu tư vào các dự án xanh, nhất là khối kinh tế tư nhân cả trong và ngoài nước.
Băn khoăn vốn và cơ chế
Giới chuyên môn nhận định, nhiều ngân hàng đã và đang có những chính sách ưu đãi trong việc cấp tín dụng xanh, đặc biệt trong thời gian gần đây, nhiều ngân hàng rót mạnh vốn vào dự án năng lượng sạch, điện mặt trời… thúc đẩy việc triển khai Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh. Tuy nhiên, lãnh đạo một số ngân hàng đang cho vay trong lĩnh vực này tỏ ra băn khoăn vì hiệu quả vẫn chưa được như kỳ vọng, bởi việc đầu tư vào lĩnh vực này đòi hỏi thời gian hoàn vốn dài, chi phí đầu tư lớn; rủi ro thị trường cao nên tiềm ẩn về nợ xấu.
Ngoài ra, sự phức tạp về kỹ thuật thẩm định cũng là trở ngại rất lớn, dẫn đến tín dụng xanh vẫn còn hạn chế. Để khuyến khích phát triển tín dụng xanh, lãnh đạo Agribank đề xuất NHNN không nên tính nguồn vốn cho vay dự án xanh, sạch vào tỷ lệ sử dụng vốn ngắn hạn cho vay trung dài hạn, ưu đãi tái cấp vốn, tái chiết khấu. Ngoài ra, NHNN cũng có thể xem xét giảm tỷ lệ dự trữ bắt buộc đối với phần nguồn vốn ngân hàng huy động để cho vay dự án tín dụng xanh.
Chung quan điểm, để khuyến khích các ngân hàng cũng như các chủ đầu tư tích cực tham gia các dự án xanh, lãnh đạo một ngân hàng kiến nghị nên có quỹ hỗ trợ chủ đầu tư trong quá trình xây dựng dự án như giải phóng mặt bằng cũng như các cơ sở hạ tầng đến chân công trình dự án; ưu đãi khác biệt hơn như dự án điện giảm chi phí mua điện với giá hợp lý…
Trong bối cảnh nguồn vốn ưu đãi ngày càng hạn chế, đại diện GIZ (một cơ quan về hợp tác và phát triển của Đức) góp ý, các ngân hàng chủ động tiếp cận các quỹ tài chính chuyên đầu tư vào lĩnh vực này. “Hiện tại các quỹ đầu tư tài chính quốc tế cũng đang quan tâm đến Việt Nam, vì vậy các ngân hàng có thể chủ động tiếp cận để tìm kiếm nguồn vốn dài hạn với lãi suất tương đối hợp lý từ kênh này”. Ông Michael DiGregorio, Trưởng Đại diện của Quỹ châu Á tại Việt Nam cũng có gợi ý thành lập một tổ chức tài chính xanh công độc lập.
“Một tổ chức như vậy sẽ là một cơ quan công lập mới, tương tự như tổ chức tài chính xanh hay các ngân hàng đầu tư xanh, có chức năng, nhiệm vụ là thúc đẩy đầu tư tư nhân và quốc tế vào các lĩnh vực xanh trọng tâm. Tổ chức này sẽ cần được cấp vốn từ nguồn vốn công, trong nước và quốc tế, nhưng có thể thu hút nguồn vốn tư nhân”, ông Michael DiGregorio chia sẻ thêm về mô hình này.
Hiện ở Việt Nam đã có Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam do Bộ Tài nguyên và Môi trường quản lý. Đây là một quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, có chức năng cho vay lãi suất ưu đãi, tài trợ, hỗ trợ lãi suất cho các chương trình, dự án, các hoạt động, nhiệm vụ bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu không nằm trong kế hoạch ngân sách trên phạm vi toàn quốc. Do vậy, trong bối cảnh Việt Nam đang thực hiện đổi mới hệ thống chính trị và tinh gọn bộ máy từ trung ương đến địa phương và Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam đã được thành lập, việc thành lập thêm một quỹ tài chính xanh ngoài ngân sách trong bối cảnh hiện nay là dễ bị chồng chéo về chức năng, nhiệm vụ.
Cùng với đó, NHNN cho biết tiếp tục thực thi các chính sách tín dụng nhằm thúc đẩy hoạt động của ngành Ngân hàng hướng tới mục tiêu tăng trưởng xanh. Thứ nhất, xây dựng và hoàn thiện khuôn khổ pháp lý hướng dẫn thực hiện tín dụng xanh cho các TCTD, trong đó đưa ra các tiêu chuẩn về tín dụng xanh, danh mục các ngành/lĩnh vực xanh để áp dụng chung, thống nhất, làm cơ sở để các TCTD lựa chọn, thẩm định, đánh giá và giám sát khi thực hiện cấp tín dụng xanh.
Thứ hai, NHNN sẽ tiếp tục nghiên cứu và hoàn thiện sổ tay hướng dẫn đánh giá rủi ro môi trường xã hội cho 11 ngành kinh tế còn lại trong tổng số 21 ngành chưa có hướng dẫn trong hoạt động cấp tín dụng của các TCTD.
Thứ ba, xây dựng các giải pháp tập trung nguồn lực để cấp tín dụng cho các dự án, phương án sản xuất kinh doanh sử dụng các thành tựu khoa học và công nghệ tiên tiến; sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả; phát triển năng lượng sạch, năng lượng tái tạo; sử dụng công nghệ, thiết bị thân thiện với môi trường, sản xuất những sản phẩm thân thiện với môi trường.
Thứ tư, tiếp tục tìm kiếm cơ hội hợp tác, huy động các nguồn lực để thực hiện chính sách tín dụng xanh tại Việt Nam, bao gồm: nguồn ngân sách nhà nước, nguồn vốn ưu đãi dài hạn từ các tổ chức tài chính quốc tế, huy động vốn qua hình thức phát hành trái phiếu xanh để tài trợ các dự án năng lượng tái tạo quy mô lớn, tiết kiệm năng lượng.
Về phần mình, với kỳ vọng hướng tín dụng vào lĩnh vực xanh, lãnh đạo Agribank mong muốn tiếp tục nhận được sự sẻ chia, phối hợp chặt chẽ, tích cực từ các bộ, ban, ngành và các địa phương để sớm được giải quyết, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc phát sinh để từ đó góp phần thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh và bền vững, cũng như hiện thực hóa chiến lược phát triển kinh tế xanh của Việt Nam đến năm 2020.