Việt Nam có thoát được vị trí thấp trong chuỗi giá trị?

	Tìm giải pháp để tham gia chuỗi giá trị
	Vào chuỗi giá trị với DN châu Âu
	Chọn vị thế làm chủ chuỗi giá trị

WB hiến kế giúp Việt Nam thoát cảnh gia công lắp ráp

Hai báo cáo với tiêu đề - Việt Nam trước ngã rẽ: Tham gia vào các chuỗi giá trị toàn cầu thế hệ mới và Nghiên cứu về tăng cường năng lực cạnh tranh và liên kết của DN vừa và nhỏ được ra mắt tại Hội nghị do Bộ Công Thương Việt Nam và Ngân hàng Thế giới (World Bank) phối hợp tổ chức vào ngày 07/9/2017 tại Hà Nội.

“Việt Nam đã hội nhập thành công vào một số chuỗi giá trị toàn cầu, qua đó tạo việc làm, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và giảm nghèo" ông Ousmane Dione, Giám đốc Quốc gia của Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam phát biểu. Nhưng ông cũng cho rằng Việt Nam có thể vươn lên và nâng cao giá trị gia tăng của mình bằng những cải cách và sáng kiến chính sách ở những lĩnh vực như giao thông, dịch vụ, thủ tục biên giới và hội nhập khu vực.

Ảnh minh họa

Hai báo cáo chỉ ra những tiềm năng tăng trưởng ở các ngành trong nước nếu cải cách chính sách được tiếp tục. Việt Nam có thể chọn đi theo hướng đa dạng hóa và hỗ trợ sự phát triển của các DN trong nước có tinh thần đổi mới sáng tạo và có tiềm năng tạo ra các sản phẩm "sáng chế tại Việt Nam". Các cơ chế chính sách nhằm tăng cường năng lực và công nghệ của các DN trong nước sẽ tạo điều kiện cho họ kết nối với các DN FDI và vươn ra thị trường quốc tế.

Tuy cũng cho rằng Việt Nam đã hội nhập thành công vào nhiều chuỗi giá trị toàn cầu, qua đó tạo ra việc làm, đẩy mạnh tăng trưởng kinh tế và giảm nghèo nhưng ông Charles Kunaka, Chuyên gia trưởng Khối Thương mại và Cạnh tranh WB cho rằng: Việt Nam mới chỉ chuyên sâu vào các hoạt động sản xuất cuối cùng đem lại giá trị gia tăng thấp, trong đó liên kết trong nước còn yếu.

Việt Nam vẫn đang ở vị trí thấp của chuỗi giá trị toàn cầu do chỉ thực hiện được những khâu mang lại giá trị gia tăng thấp nhất, phần lớn DN Việt Nam chỉ tham gia ở khâu thấp nhất trong chuỗi cung ứng như lắp ráp, gia công… Hiện chỉ có khoảng 300 DN Việt Nam đủ năng lực tham gia chuỗi cung ứng nhưng mới chỉ cung cấp các phụ tùng thay thế, chưa tham gia sản xuất các sản phẩm chính.

Ông Đỗ Thắng Hải, Thứ trưởng Bộ Công Thương phát biểu: “Đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đã và đang đem lại những lợi ích to lớn cho Việt Nam về tăng trưởng, xuất khẩu và việc làm. Các khuyến nghị của hai báo cáo đã chỉ ra nhiều ý tưởng về cách thức Việt Nam có thể tham gia vào các chuỗi giá trị toàn cầu thế hệ mới, đồng thời đẩy mạnh liên kết giữa DN trong nước và nước ngoài".

Tiếp tục gia công hay tận dụng làn sóng để vươn lên

“Việt Nam đang đứng trước ngã rẽ hoặc có thể tiếp tục phát triển làm nền tảng xuất khẩu cho các chuỗi giá trị toàn cầu và chuyên sâu ở các chức năng gia công, lắp ráp đem lại giá trị gia tăng thấp, hoặc có thể tận dụng làn sóng tăng trưởng hiện nay để đa dạng hóa và vươn lên tham gia vào các công đoạn giá trị tăng cao hơn trong chuỗi”, theo ông Charles Kunaka.

Hiện nay, một số DN trong ngành điện tử và ô tô xe máy của Việt Nam đã hội nhập thành công vào các chuỗi giá trị toàn cầu nhưng nhìn chung, Việt Nam mới chỉ tập trung vào các hoạt động gia công, lắp ráp ở công đoạn sản xuất cuối cùng và chưa kết nối được nhiều với các DN đầu tư nước ngoài.

Điều đáng quan ngại hiện nay là việc DN tư nhân gặp nhiều khó khăn trong kết nối vào chuỗi sản xuất toàn cầu và vấn đề chính của DN vừa và nhỏ trong nước hiện thiếu kỹ năng lao động, kỹ năng quản lý còn yếu, ít đổi mới về công nghệ và sản phẩm, khả năng tiếp cận tài chính còn nhiều hạn chế… Vì thế, việc kết nối kinh doanh giữa các nhà đầu tư trong và ngoài nước còn mờ nhạt, hiệu ứng lan tỏa về công nghệ và năng suất lao động từ các đối tác nước ngoài đến khu vực DN trong nước còn nhiều hạn chế.

Nếu đạt được vị thế cao hơn trong các chuỗi giá trị toàn cầu, Việt Nam có thể thu hút thêm đầu tư nước ngoài quy mô lớn, qua đó tạo thêm việc làm và tạo thêm cơ hội cho các nhà cung ứng trong nước.

Để đạt mục tiêu đó, theo báo cáo, cần phải có một gói sáng kiến cải cách toàn diện như: Đẩy mạnh huy động vốn của khu vực tư nhân để thu hẹp khoảng cách chênh lệch về hạ tầng; Phát triển các thị trường dịch vụ cạnh tranh và tự do hóa các quy định về đầu tư trực tiếp nước ngoài; Hợp lý hóa các thủ tục biên giới để nâng cao minh bạch và khả năng tiên liệu; Thúc đẩy quan hệ với các nước phát triển để đảm bảo nhu cầu mạnh mẽ và đầu tư về công nghệ; Cải thiện sự phối hợp giữa các bộ ngành, tạo thuận lợi về trao đổi thông tin và liên hệ giữa DN trong nước và nước ngoài, hỗ trợ có mục tiêu nhằm phát huy thế mạnh của một số nhà cung ứng trong nước.