Xây dựng cơ sở hạ tầng tại Asean: Nhật Bản, Trung Quốc đẩy mạnh cạnh tranh
Tại hội nghị thượng đỉnh thường niên của các nhà lãnh đạo châu Á-Thái Bình Dương vào cuối tuần trước, Trung Quốc đã cam kết bổ sung thêm 10 tỷ USD vào cho vay cơ sở hạ tầng tại Đông Nam Á, trong khi Nhật Bản tuyên bố sẽ giảm một nửa thời gian xét duyệt loại cho vay này, và sẵn sàng chịu nhiều rủi ro tài chính hơn.
Hạ tầng các nước Asean là đích ngắm của Nhật Bản và Trung Quốc |
Gần đây, Trung Quốc đã giành chiến thắng trước Nhật Bản trong dự án đường ray cao tốc trị giá 5 tỷ USD tại Indonesia với việc không có các ràng buộc tài chính, trong đó không yêu cầu chính phủ Indonesia đứng ra bảo lãnh.
Trung Quốc và Nhật Bản cũng đang cạnh tranh để đầu tư các dự án đường ray cao tốc khác như đường ray nối liên giữa Kuala Lumpur và Singapore, cũng như đấu thầu các cảng, nhà máy điện và những dự án cơ sở hạ tầng khác trong khu vực đang phát triển nhanh chóng này.
Ông Shinzo Abe, Thủ tướng Nhật Bản đã phát biểu rằng, sự hỗ trợ phát triển chính thức của Nhật Bản phải theo kịp với tốc độ thay đổi ở châu Á: “Chúng tôi đã giảm đáng kể thời gian cần thiết để thông qua các thủ tục cho vay ODA, đến một năm rưỡi so với hiện tại”. Ông cũng cho biết thêm: “Chúng tôi sẽ xem xét lại việc thực hiện các yêu cầu mà không cần bảo lãnh của chính phủ”.
Một nhà ngoại giao cấp cao Nhật Bản cho rằng, Tokyo phải “tăng tốc” hơn nữa trong việc thực hiện các dự án cơ sở hạ tầng ở châu Á, chứ không phải chỉ đơn giản là nhấn mạnh về năng lực tốt hơn so với Trung Quốc, cùng với đó là đảm bảo về chất lượng, sự an toàn cũng như cam kết bảo vệ môi trường và xã hội.
Về phía mình, Bắc Kinh cũng đã cam kết thúc đẩy và làm sâu sắc thêm hợp tác kinh tế trong khu vực Đông Nam Á với việc Thủ tướng Lý Khắc Cường hứa hẹn khoản cho vay 10 tỷ USD đối với cơ sở hạ tầng cũng như gia tăng viện trợ cho các quốc gia kém phát triển của khu vực.
Trong khi Trung Quốc đang có những tranh chấp trên biển với Nhật Bản và một số quốc gia Đông Nam Á như Malaysia, Philippines và Việt Nam, thì những đối thủ của quốc gia này cũng đang cạnh tranh để xây dựng vùng ảnh hưởng kinh tế thay thế.
Malaysia, Việt Nam, Nhật Bản và Mỹ nằm trong số 12 quốc gia đã ký hợp tác đối tác xuyên Thái Bình Dương TPP – một hiệp ước không bao gồm Trung Quốc với mục đích thúc đẩy hệ thống kinh doanh và đầu tư.
Bắc Kinh đang ủng hộ một thỏa thuận thương mại với Đông Nam Á (RCEP) với ít yêu cầu hơn về tự do hóa kinh tế. Nhưng việc hy vọng sẽ ký kết được RCEP đã bị ảnh hưởng nhiều khi Malaysia – đương kim Chủ tịch ASEAN tuyên bố rằng các cuộc đàm phán sẽ không thể đi đến kết luận cho tới tận năm sau vì những “thách thức phải đối mặt”.
Vừa qua, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có lời chỉ trích ngầm về hiệp định TPP khi ông đã cảnh báo tại một diễn đàn khu vực tại Manila rằng, “với một loạt khuôn khổ thương mại khu vực đang hình thành, sự chia rẽ đang trở thành mối lo ngại”.
Bất chấp những lo ngại của Bắc Kinh, kể từ khi hoàn tất việc ký kết TPP hồi tháng trước, các quốc gia Đông Nam Á khác như Indonesia, Philippines và Thái Lan đều cho biết họ hứng thú với việc gia nhập hiệp định này.
Tổng thống Mỹ Barack Obama hoan nghênh sự quan tâm với TPP của các quốc gia Đông Nam Á, và tuyên bố rằng hiệp định sẽ mở màn bằng những quy tắc thương mại trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương trong nhiều thập kỷ tới, thúc đẩy việc giải quyết tranh chấp kinh tế thông qua đối thoại chứ không phải là ép buộc.