Xuất khẩu gạo trước cơ hội bứt phá

	Thực hiện đồng bộ các giải pháp để đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu gạo
	Tìm lời giải cho xuất khẩu gạo Việt Nam
	Xuất khẩu gạo sang Trung Quốc sẽ tập trung vào chính ngạch

Thông tin 4 DN Việt Nam trúng thầu cung cấp tổng cộng 175.000 tấn gạo cho Philippines, được công bố sau phiên mở thầu 250.000 tấn gạo 25% tấm của quốc gia này hôm 25/7, một lần nữa khẳng định sự phục hồi của xuất khẩu gạo Việt Nam.

Trước đó, đà sụt giảm của xuất khẩu gạo đã kéo dài qua nhiều năm. Ở thời đỉnh cao, năm 2012 Việt Nam xuất khẩu trên 7,7 triệu tấn gạo với giá trị kim ngạch hơn 3,5 tỷ USD. Tuy nhiên ngay sau đó, xuất khẩu gạo đột ngột giảm mạnh và vào năm ngoái chỉ còn đạt hơn 4,8 triệu tấn với giá trị kim ngạch đem lại xấp xỉ 2,16 tỷ USD, giảm gần 27% về lượng và giảm khoảng 23% về giá trị so với một năm trước đó.

Xu hướng sụt giảm trên chỉ thực sự phục hồi trong ít tháng gần đây. Kết thúc 6 tháng đầu năm 2017, Việt Nam đã xuất khẩu gần 2,9 triệu tấn gạo với giá trị kim ngạch gần 1,28 tỷ USD. Trước triển vọng nay đã sáng hơn, mới đây Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) cũng đã quyết định tăng mục tiêu xuất khẩu gạo năm 2017 lên 5,7 triệu tấn, tăng trên 800 nghìn tấn so với thực hiện năm 2016.

Ảnh minh họa

Thực tế là thị trường hiện nay đang có nhiều thuận lợi cho mặt hàng này của Việt Nam: nhu cầu gạo của thế giới đang tăng trở lại; Thái Lan đã gần như xuất hết lượng gạo tồn; giá gạo của Việt Nam khá cạnh tranh… Nhiều chuyên gia dự đoán sự phục hồi của xuất khẩu gạo Việt sẽ còn tích cực hơn trong những tháng còn lại của năm nay.

Sự phục hồi như trên đang có đóng góp tích cực vào tăng trưởng. Cuối năm ngoái mục tiêu tăng trưởng ngành nông nghiệp còn đặt ở mức 2,5 - 2,8%; kim ngạch xuất khẩu là khoảng 32 - 32,5 tỷ USD. Nhưng hết 6 tháng đầu năm, trước triển vọng sáng hơn nên Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã điều chỉnh mục tiêu lên các mức tương ứng là 3,05% và 33 tỷ USD.

Tuy nhiên, người nông dân trồng ra hạt gạo, các DN xuất khẩu gạo không phải đã hết nỗi lo. Giá gạo xuất khẩu của Việt Nam có xu hướng giảm trong mấy năm gần đây. Trung bình 6 tháng đầu năm 2017, giá gạo xuất khẩu đạt 445,5 USD/tấn, giảm khoảng 1% so với giá trung bình của năm 2016 và đã thấp hơn rất nhiều so với đỉnh giá 514 USD/tấn vào năm 2011.

Trên thực tế, ở không ít thời điểm các DN phải ép giá thu mua xuống để có hàng rẻ chiếm thị trường xuất khẩu. Điều này tuy có tác dụng tăng khả năng cạnh tranh của gạo Việt và thúc đẩy xuất khẩu gạo, nhưng cả nông dân và DN đều phải chấp nhận giảm lợi nhuận.

Một vấn đề khác của gạo Việt là chất lượng khó cạnh tranh với gạo của Thái Lan, Campuchia… Chính vì thế mà giá xuất khẩu của gạo Việt luôn rẻ hơn và chủ yếu đi vào các thị trường dễ tính như Trung quốc, Philippines… trong khi đang giảm ở các thị trường khác như Mỹ, Singapore, Hồng Kông.

Để thúc đẩy xuất khẩu đồng thời với việc nâng cao giá trị gia tăng của gạo Việt Nam, rất nhiều vấn đề cần được đặt ra. Vấn đề đầu tiên là chất lượng giống, chất lượng sản phẩm cần phải được nâng lên một bước, đặc biệt là theo hướng phát triển quy mô lớn để tạo hàng hóa chất lượng tốt. Tiếp đến, xuất khẩu gạo nên được chuyển sang thành xuất khẩu các sản phẩm chế biến từ gạo, qua đó nâng cao giá trị nội địa trong sản phẩm.

Dưới sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ và chủ trương của ngành Ngân hàng, gói tín dụng 100 nghìn tỷ đồng huy động từ nguồn vốn của các NHTM để cho vay phát triển nông nghiệp công nghệ cao, nông nghiệp sạch đã hình thành. Bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng đang tiến hành xây dựng một Nghị định về chính sách khuyến khích DN đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn, trong đó có nhiều chính sách hỗ trợ liên quan đến tích tụ ruộng đất, áp dụng khoa học công nghệ trong nông nghiệp, đầu tư cơ sở chế biến nông sản…

Đó là những nền tảng rất quan trọng, nếu thực hiện đúng và thành công sẽ tạo chuyển biến căn bản cho ngành nông nghiệp nói chung, cho lĩnh vực trồng trọt nói riêng mà đặc biệt là hạt gạo - sản phẩm xuất khẩu tỷ đô quan trọng của Việt Nam.