43 doanh nghiệp bất động sản chậm trả nợ trái phiếu 78,9 nghìn tỷ đồng

Ảnh minh họa

Cũng theo báo cáo mới nhất của FiinRatings, trong tổng số 69 tổ chức phát hành chậm trả, có 43 tổ chức phát hành là doanh nghiệp trong ngành bất động sản với tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp chậm trả nợ ở mức 78,9 nghìn tỷ đồng, chiếm 83,6% tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp của các doanh nghiệp chậm trả nợ trái phiếu.

69 tổ chức phát hành trên có tổng nợ vay 233,7 nghìn tỷ đồng tại thời điểm 31/12/2022, trong đó tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp đang lưu hành ở mức 169,7 nghìn tỷ đồng và phần còn lại 64 nghìn tỷ đồng là vay tín dụng ngân hàng và nợ khác. Trái phiếu chậm trả chiếm 37% tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp đang lưu hành của các doanh nghiệp này. Phần trái phiếu còn lại chưa đến hạn thanh toán là 75,286 nghìn tỷ đồng và có kỳ đáo hạn chủ yếu vào năm 2023 (ước tính 30,2 nghìn tỷ đồng) và 2024 (ước tính 21,9 nghìn tỷ đồng).

Theo FiinRatings, ngành bất động sản là ngành có tỷ lệ nợ xấu trái phiếu ở mức 20,17%, cao thứ hai sau ngành năng lượng. Tuy nhiên, ngành bất động sản có quy mô lưu hành lớn nhất ở mức 396,3 nghìn tỷ đồng, chiếm 33,8% tổng giá trị lưu hành trái phiếu doanh nghiệp. Thực tế, trong tổng số 69 tổ chức phát hành chậm trả nợ trái phiếu doanh nghiệp thì số các doanh nghiệp trong ngành bất động sản chiếm tới 62,3%.

Ngành năng lượng mặc dù có tỷ lệ nợ xấu trái phiếu ở mức cao nhất, lên tới 63,1%, nhưng ở quy mô rất nhỏ và có tính tập trung vào một số ít doanh nghiệp, chiếm 0,3% tổng giá trị trái phiếu lưu hành.

Tình hình chậm trả nợ trái phiếu doanh nghiệp của 69 tổ chức phát hành

Phân tích của FiinRatings dựa trên số liệu từ báo cáo tài chính của 33 tổ chức phát hành bất động sản chậm trả cho thấy đòn bẩy tài chính của các doanh nghiệp này tăng gấp 9,5 lần so với thời điểm cuối năm 2017. Tuy nhiên, tài sản hữu hình - thường là tài sản sinh lời của các công ty bất động sản, có mức tăng khiêm tốn từ 25 nghìn tỷ đồng năm 2017 lên 33 nghìn tỷ đồng năm 2021.

Trong khi đó, khoản phải thu (thường đến từ hợp đồng cho vay các bên liên quan) và khoản đầu tư dài hạn (thường là khoản đầu tư vào các công ty con và liên kết) lại tăng gấp hơn 4 lần.

“Vì dòng tiền không được tập trung đầu tư vào tài sản sinh lời nên lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh chính không tăng trưởng tương xứng với nợ vay. Khả năng trả nợ của các doanh nghiệp này giảm mạnh do EBITDA chỉ tăng 4 lần trong khi nợ vay tăng 15 lần”, theo FiinRatings.

Trong một thời gian dài, nợ vay trên tương quan với lợi nhuận EBITDA (lợi nhuận không gần với dòng tiền tạo ra mới trong kỳ) ở mức rất cao, lên tới 30,5 lần vào năm 2020 và 23,5 lần vào năm 2021.

“Đây là mức quá cao so với kỳ hạn bình quân của một trái phiếu và các nghĩa vụ nợ của các doanh nghiệp này”, theo đánh giá của FiinRatings.

Liên quan đến phát hành, FiinRatings dự báo tổ chức phát hành sẽ tiếp tục gặp khó khăn trong phát hành trái phiếu do tình trạng cầu yếu, đồng thời thị trường chờ đợi những thay đổi như Nghị định 08/2023/NĐ-CP và chính sách cụ thể về giải ngân hạn mức tín dụng cho năm 2023.

So với tháng 3/2022 với 17.53 nghìn tỷ đồng trái phiếu bất động sản phát hành riêng lẻ được ghi nhận, hoạt động phát hành trái phiếu doanh nghiệp của nhóm ngành này đã giảm 97,1% về quy mô phát hành và chưa thể phục hồi dù đã bước sang năm 2023, đặc biệt là ở giai đoạn tháng 10/2022 - 2/2023.

FiinRatings cho rằng việc tiếp diễn tình trạng trên có thể đẩy thêm nhiều doanh nghiệp, tập trung nhiều ở lĩnh vực bất động sản, chậm thanh toán nghĩa vụ nợ cho các trái chủ trong giai đoạn quý II và quý III/2023 - đỉnh điểm đáo hạn trái phiếu doanh nghiệp của ngành này.

Bên cạnh các yếu tố tác động chung của môi trường kinh doanh, các tổ chức phát hành rơi vào tình trạng trên đều có điểm chung là tài chính yếu trong một thời gian dài trước khi vi phạm nghĩa vụ nợ, bao gồm: mức đòn bảy nợ rất cao, dòng tiền trả nợ yếu do vay nợ tăng nhưng vốn chủ yếu tồn đọng ở các khoản phải thu và đầu tư tài chính dài hạn thay vì tạo ra tài sản cố định hữu hình hoặc hàng tồn kho hoàn thành, dẫn đến rủi ro thanh khoản ở mức cao và mất cân đối về kỳ hạn...

Về xu hướng tình hình trái phiếu doanh nghiệp trong năm 2023 và 2024, FiinRatings cho rằng vấn đề cần quan tâm và rủi ro chính là 396,3 nghìn tỷ đồng đến từ 302 doanh nghiệp bất động sản.

Tuy nhiên, động thái hỗ trợ vừa qua như giảm lãi suất cho vay, Nghị quyết 33/2023/NQ-CP và Nghị định 08/2023/NĐ-CP ra đời được FiinRatings kỳ vọng sẽ góp phần giải quyết áp lực nghĩa vụ nợ qua hoạt động tái cấu trúc nợ, phát hành trái phiếu mới để tái tài trợ nợ cũ hoặc cấp tín dụng mới cho các dự án sạch về pháp lý được triển khai một cách hiệu quả.