AI - “trợ thủ đắc lực” của báo chí truyền thông trong thời đại số

ThS. Nguyễn Văn Hào, Giảng viên Viện Báo chí - Truyền thông, Học viện Báo chí và Tuyên truyền phát biểu tại tọa đàm

Sự kết hợp mang lợi thế vượt trội

Trí tuệ nhân tạo (AI) và Học máy (ML) đã trải qua một hành trình phát triển đáng kinh ngạc, từ phát minh robot công nghiệp đầu tiên Unimate vào những năm 1950 cho đến sự bùng nổ của thị trường AI với sự ra đời của Siri và Alexa. Giờ đây, AI không chỉ là một công nghệ, mà đã trở thành một phần cốt lõi, thay đổi cách chúng ta tương tác với cuộc sống, đồng thời định hình lại các ngành công nghiệp và xã hội.

Trong lĩnh vực ngân hàng, AI và báo chí đa phương tiện đã trở thành những công cụ không thể thiếu, giúp nâng cao tính minh bạch, hiệu quả và tạo ra hiệu ứng lan truyền mạnh mẽ trong các hoạt động truyền thông. Tuy nhiên, ngành này vẫn đối mặt với nhiều thách thức, từ việc truyền tải các thông tin phức tạp, đặc thù đến việc cạnh tranh sản phẩm tương tự nhau và đối phó với tin giả, tin xuyên tạc hay tội phạm công nghệ cao. Do đó, các ngân hàng cần phải truyền thông một cách nhanh chóng, chính xác, sáng tạo và đặc biệt là tăng cường tương tác với khách hàng.

AI đóng vai trò như một trợ thủ đắc lực, giúp các ngân hàng giải quyết những bài toán truyền thông khó khăn. Đầu tiên, AI giúp phân tích Big Data để hiểu rõ hành vi và xu hướng của khách hàng, từ đó chọn lọc thông điệp phù hợp. Thứ hai, AI cho phép cá nhân hóa thông tin, đảm bảo mỗi khách hàng nhận được nội dung đúng đối tượng, đúng nhu cầu và đúng thời điểm. Cuối cùng, AI giúp tự động hóa việc sản xuất nội dung, từ viết tin, tạo video đến sản xuất podcast, giúp tiết kiệm thời gian và nguồn lực. Ngoài ra, các chatbot và trợ lý ảo còn hỗ trợ khách hàng 24/7, trong khi AI giám sát mạng xã hội để phát hiện rủi ro truyền thông và đưa ra cảnh báo kịp thời.

Song song với AI, báo chí đa phương tiện mang lại một cách tiếp cận truyền thông mới mẻ và hấp dẫn. Thay vì những văn bản khô khan, các ngân hàng có thể sử dụng nhiều định dạng như video ngắn, podcast, infographic để truyền tải thông điệp. Điều này không chỉ làm tăng tính tương tác mà còn giúp tạo hiệu ứng lan truyền trên mạng xã hội, tiếp cận hiệu quả đến thế hệ Gen Z và những khách hàng trẻ. Hơn nữa, khi kết hợp với AI, các nền tảng đa phương tiện có thể gợi ý nội dung dựa trên thói quen của người đọc, giúp tối ưu hóa chiến lược truyền thông.

Sự kết hợp giữa AI và báo chí đa phương tiện mang lại những lợi thế vượt trội cho lĩnh vực ngân hàng. Đầu tiên, nó giúp tăng tốc độ truyền thông một cách đáng kể. Từ khâu biên tập tin tức, tạo ra các định dạng nội dung đa dạng như hình ảnh, video, đồ họa, cho đến việc phân phối thông tin đến khách hàng, mọi quy trình đều được tối ưu hóa. Điều này không chỉ giúp ngân hàng phản ứng nhanh với các sự kiện thị trường mà còn tăng cường sự tương tác với công chúng. Hơn nữa, AI giúp tăng độ tin cậy của thông tin thông qua việc xác thực dữ liệu, giảm thiểu rủi ro về tin giả. Nhờ đó, khách hàng có thể yên tâm hơn khi tiếp nhận các thông tin chính thống từ ngân hàng.

AI và báo chí đa phương tiện còn giúp tăng hiệu quả tiếp cận khách hàng bằng cách cá nhân hóa nội dung. AI phân tích dữ liệu lớn (Big Data) để hiểu rõ hành vi và nhu cầu của từng khách hàng, từ đó cung cấp những thông điệp phù hợp trên các kênh đa phương tiện khác nhau. Điều này tạo ra trải nghiệm liền mạch và hấp dẫn, giúp ngân hàng dễ dàng thu hút và giữ chân khách hàng. Cuối cùng, sự kết hợp này còn tăng khả năng dự báo và quản trị khủng hoảng. AI có thể phân tích xu hướng dư luận trên mạng xã hội, phát hiện sớm các rủi ro tiềm ẩn, trong khi báo chí đa phương tiện giúp lan tỏa các phản hồi chính thức một cách nhanh chóng, kịp thời dập tắt các tin đồn thất thiệt.

Mặc dù mang lại nhiều lợi ích, việc tự động hóa sản xuất nội dung bằng AI cũng đặt ra nhiều thách thức, đặc biệt là về bản sắc báo chí. Khi nội dung (tin tức, hình ảnh, video, podcast) được tạo ra tự động, chúng có nguy cơ trở nên thiếu sáng tạo, dễ trùng lặp và thiếu “hơi thở” của con người. Hơn nữa, sự phụ thuộc quá mức vào AI có thể dẫn đến việc mất kiểm soát và trách nhiệm với nội dung, hoặc gặp phải các lỗi phân tích, làm giảm uy tín của tổ chức.

Để giải quyết những hạn chế này, các ngân hàng cần có một chiến lược ứng dụng AI hiệu quả. Thay vì để AI thay thế con người, chúng ta nên sử dụng nó như một công cụ hỗ trợ đắc lực để tăng hiệu suất. Các tòa soạn hàng đầu thế giới như AP, BBC hay The Washington Post đã chứng minh điều này. Họ sử dụng AI để tự động hóa việc sản xuất tin tức, video, nhưng vẫn duy trì vai trò kiểm soát của nhà báo để đảm bảo tính trung thực và sáng tạo. Việc đào tạo nhân sự với những kỹ năng công nghệ mới và xây dựng một “tòa soạn thông minh” tích hợp VR, AR, đa phương tiện cũng là những bước đi cần thiết.

Trong bối cảnh chuyển đổi số, ngành ngân hàng cần xây dựng một hệ sinh thái truyền thông số toàn diện, kết hợp hài hòa giữa AI và báo chí đa phương tiện. Để làm được điều này, việc đào tạo nguồn nhân lực là yếu tố tiên quyết. Chúng ta cần những nhà báo, nhà truyền thông ngân hàng có khả năng sử dụng thành thạo các công cụ AI.

Sự hợp tác chặt chẽ giữa ngân hàng, cơ quan báo chí và các công ty công nghệ cũng vô cùng quan trọng. Việc này sẽ tạo ra một môi trường mở để phát triển các nền tảng dữ liệu lớn (Big Data) một cách an toàn, đảm bảo quyền riêng tư của khách hàng.

Tóm lại, AI và báo chí đa phương tiện không chỉ là một xu hướng mà là giải pháp chiến lược để nâng cao hiệu quả truyền thông. Khi được ứng dụng đúng cách, chúng sẽ giúp các ngân hàng truyền thông nhanh chóng, chính xác và sáng tạo, từ đó xây dựng được niềm tin, sự gắn bó và hình ảnh một ngành ngân hàng hiện đại, minh bạch và thân thiện.

Toàn cảnh tọa đàm

Đi theo xu hướng một cách thận trọng

Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, ThS. Nguyễn Văn Hào cho biết, trên toàn cầu, AI đang tạo ra một cuộc cách mạng trong ngành báo chí, từ khâu sản xuất nội dung đến phân phối và tương tác với độc giả. AI đã trở thành một “trợ lý siêu việt” (super assistant) giúp tăng tốc độ sản xuất, cá nhân hóa trải nghiệm và chống tin giả. Tuy nhiên, yếu tố con người vẫn giữ vai trò then chốt để kiểm soát tính trung thực và tạo ra những sản phẩm thực sự sáng tạo. Các tòa soạn hàng đầu thế giới như AP, BBC hay The Washington Post đã chứng minh rằng AI không thay thế nhà báo, mà là một công cụ hỗ trợ đắc lực.

Cụ thể, việc tự động hóa đang ngày càng được ứng dụng rộng rãi, từ sản xuất tin tức cho đến video. Các tổ chức báo chí lớn như USA Today, NBC, Reuters và The Economist đã sử dụng các dịch vụ tự động hóa video của các công ty công nghệ như Wibbitz và Synthesia. Tốc độ ra tin nóng nhờ AI đã được cải thiện đáng kể. Điển hình, tòa soạn Reach đã giảm thời gian xuất bản tin nóng từ 9 phút xuống chỉ còn 90 giây, giúp họ xuất bản tới 4.500 bài viết mỗi ngày và tăng doanh thu quảng cáo mạnh mẽ.

Việc các nền tảng AI như ChatGPT Search ra mắt đã mở ra một viễn cảnh mới, nơi các mô hình ngôn ngữ lớn (LLMs) tổng hợp thông tin từ các nguồn uy tín. OpenAI đã ký các thỏa thuận bản quyền nội dung trị giá hàng trăm triệu USD với các tập đoàn truyền thông lớn như News Corp, Reuters, Financial Times và The Wall Street Journal. Điều này cho thấy các nền tảng công nghệ đã nhận ra tin giả sẽ là một rủi ro lớn trong dài hạn và đang tìm cách hợp tác với các tòa soạn để đảm bảo chất lượng nội dung.

Trong năm 2025, các hãng tin tức sẽ đối mặt với nhiều thách thức. Thứ nhất, sản xuất video, đặc biệt là video ngắn, không phải là thế mạnh của nhiều tòa soạn báo in. Thứ hai, sự bùng nổ nội dung do AI sản xuất trên mạng xã hội có thể làm lu mờ dòng tin chính thống. Tuy nhiên, các đơn vị sản xuất tin tức đang tìm cách đa dạng hóa nguồn thu, không chỉ từ quảng cáo mà còn từ các thỏa thuận chia sẻ doanh thu với các nền tảng công nghệ, hợp đồng xác thực thông tin, hay thậm chí là từ các quỹ quyên góp.

Kết quả khảo sát năm nay cho thấy 96% các tòa soạn sẽ tiếp tục sử dụng AI để tăng hiệu quả công việc ở hậu trường (back-end) như làm SEO, dịch tự động hay biên tập. Ngoài ra, AI cũng đang được ứng dụng mạnh mẽ để cải thiện trải nghiệm cho độc giả (front-end), với 80% tòa soạn sử dụng AI để đề xuất nội dung cá nhân hóa, 77% để tạo nội dung và 73% để thu thập tin tức, xác thực thông tin. Một số công cụ AI chuyên biệt như OpusClip AI có thể tự động cắt các cuộc phỏng vấn dài thành video ngắn cho TikTok, Reels, trong khi các công cụ như Notebook LM của Google hỗ trợ các nhà báo một cách hiệu quả.

Sự bùng nổ của các công cụ tạo video bằng AI như Sora của OpenAI cũng đặt ra một thách thức lớn về sự bùng nổ của “nội dung cẩu thả” (AI slop), có thể làm suy giảm chất lượng dữ liệu huấn luyện các mô hình AI trong tương lai. Dù vậy, phần lớn các tòa soạn (75%) đều có kế hoạch đầu tư mạnh hơn vào AI trong năm 2025 và nhận ra sức mạnh của AI trong việc tóm tắt nội dung, hỗ trợ tìm kiếm và chuyển đổi văn bản thành video. Mặc dù các đơn vị báo chí đang áp dụng xu hướng này một cách thận trọng, nhưng không thể phủ nhận vai trò của công nghệ.

Tương tự như trên thế giới, "chìa khóa công nghệ" cũng sẽ là lời giải cho bài toán của báo chí Việt Nam. Công nghệ đã và đang đóng vai trò then chốt trong việc đổi mới và phát triển báo chí hiện đại. Nó giúp cải tiến quy trình sản xuất nội dung thông qua tự động hóa, phân tích dữ liệu lớn và quản lý hiệu quả bằng các hệ thống quản lý nội dung (CMS). Công nghệ cũng giúp phân phối tin tức thông minh hơn, cá nhân hóa nội dung cho độc giả và tích hợp trên nhiều nền tảng khác nhau, từ đó mang lại trải nghiệm sống động hơn qua video, podcast hay các ứng dụng di động.