Chi phí logistics cao kéo giảm sức cạnh tranh

Vận chuyển nội địa đắt gấp đôi xuất khẩu

Tại hội nghị Giải pháp cắt giảm chi phí logistics - giải pháp tối ưu nhằm nâng cao chuỗi giá trị nông sản Việt do Hiệp hội Nông nghiệp số Việt Nam (VIDA) tổ chức ngày 9/7, nhiều doanh nghiệp xuất khẩu nông sản đã chỉ ra những nghịch lý về logistics. Theo đó, mỗi năm, Công ty TNHH Huy Long An xuất khẩu 15.000 tấn chuối đi Nhật Bản, Trung Quốc, Hàn Quốc, Malaysia. Ông Võ Quan Huy - Tổng Giám đốc công ty này cho biết, chi phí logistics đang chiếm khoảng 30% tổng giá thành xuất khẩu. “Chi phí logistics tăng bình quân 25% mỗi năm, riêng 6 tháng đầu năm nay tăng 45%. Trong đó, cước tàu biển tăng 40%, phụ phí của hãng tàu tăng gần 15%, “Vua chuối” Võ Quan Huy chia sẻ.

Đặc biệt, theo ông Huy, việc các thị trường xuất khẩu liên tục thay đổi chính sách kiểm dịch thực vật đã tác động lớn đến chi phí logistics. Thời gian qua, Trung Quốc thay đổi quy trình kiểm dịch thực vật khiến doanh nghiệp mất thêm 5-7% số lượng sản phẩm do hư hỏng bởi thời gian chờ đợi kiểm dịch tăng lên 12 giờ; đồng thời còn tốn thêm 1 - 2 triệu đồng chi phí cho 1 container.

Chi phí logistics chưa hiệu quả, thiếu liên kết trong hệ thống thông tin thị trường

Theo ông Nguyễn Duy Minh - Tổng thư ký hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA), chi phí logisitcs trong chuỗi cung ứng rau củ quả thường chiếm 29,5% (trong đó 61% chi phí liên quan tới vận tải từ sản xuất - chế biến - thị trường nội địa - xuất khẩu). Trong khi đó, ông Lê Văn Quang, Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tập đoàn Minh Phú chỉ ra những nghịch lý trong chi phí logistics vận chuyển nông sản. Ông dẫn chứng, chi phí vận chuyển 1 container tôm từ Việt Nam sang Mỹ chỉ 41 triệu đồng, từ Việt Nam sang Nhật Bản là 15 triệu đồng. Trong khi đó, vận chuyển 1 container tôm từ TP. HCM ra Hà Nội mất…80 triệu đồng cước phí, cao gấp đôi so với vận chuyển ra nước ngoài!

Tương tự, một container tôm từ TP.HCM đến biên giới Trung Quốc mất 100 triệu đồng, trong khi từ Ecuador cũng vận chuyển sang Trung Quốc nhưng chi phí chỉ bằng một nửa. Mặt khác, ở nước ta, do nuôi tôm chủ yếu ở quy mô nhỏ lẻ, sản lượng ít, trong khi quãng đường vận chuyển thường xa, đường sá không tốt nên để đưa tôm từ vùng nguyên liệu tới nhà máy chế biến tốn một khoản chi phí không hề nhỏ. Chủ tịch HĐQT Công ty CP Tập đoàn Minh Phú kiến nghị, Nhà nước cần hỗ trợ DN xây dựng các kho chứa nguyên liệu tôm. Từ đó, những người nuôi tôm nhỏ lẻ có thể vận chuyển trực tiếp tôm tới các kho chứa này.

Phải có thiết chế đi kèm

Cũng liên quan tới vấn đề nguyên liệu, ông Lê Đức Huy - Phó Tổng giám đốc Công ty TNHH MTV XNK 2-9 Đăk Lăk cho biết, chi phí vận chuyển nguyên liệu từ người nông dân đến nhà sản xuất là 15 USD/tấn, chiếm 25% giá thành xuất khẩu, cao gấp đôi so với hàng xuất khẩu đi Nhật. Nguyên nhân là do việc thu mua nguyên liệu trải qua nhiều khâu trung gian, trong khi năng lực kho hàng yếu, đội chi phí vận chuyển nội địa lên quá cao.

Từ đó, ông Lê Đức Huy kiến nghị, cần nâng cao năng lực của khâu trung gian, hỗ trợ đại lý lớn mạnh về năng lực quản lý, hạch toán tài chính, giao nhận hàng, kho lưu trữ, phương tiện vận chuyển. Bên cạnh đó, Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ nông dân tham gia các HTX. Đây là đầu mối để DN thu mua nguyên liệu, giảm chi phí nói chung và chi phí logistics nói riêng.

Theo ông Nguyễn Quốc Toản - Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), Việt Nam đặt mục tiêu trở thành cường quốc về xuất khẩu nông sản. Do vậy, vấn đề phát triển logistics rất quan trọng.

Đại diện Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho rằng các ngành chức năng, các doanh nghiệp cần phải phối hợp với nhau để xây dựng một chiến lược logistics cho nông sản Việt Nam, cần coi đây không phải chỉ là vấn đề dịch vụ đơn thuần, mà cần phải là hệ thống tương tác tích hợp các công nghệ, dịch vụ và chế biến, bảo quản.

“Thời gian tới, chúng ta cần phải tháo gỡ những điểm nghẽn trong phát triển logistics từ những việc làm nhỏ, cụ thể. Đặc biệt, bài học ở Hà Lan, cũng như nhiều nước phát triển dịch vụ logistics cho thấy cần phải có thiết chế đi kèm nếu không rất khó kéo giảm chi phí logistics”, ông Nguyễn Quốc Toản cho biết.

Theo ông Trương Gia Bình - Chủ tịch Hiệp hội Nông nghiệp số Việt Nam, Việt Nam đang có một lực lượng làm công nghệ thông tin quốc gia với gần 1 triệu người (Nhật Bản có 1,3 triệu người). Đây là nguồn lực rất tốt để giải quyết bài toán logistics. “Các doanh nghiệp công nghệ thông tin Việt Nam có thể giải quyết vấn đề logistis cho các quốc gia hiện đại trên thế giới như Nhật Bản, Pháp, Mỹ... Tại sao chúng ta không giải quyết những bức xúc cho chính đất nước mình. Nhất định chúng ta phải chung tay giải quyết vấn đề này”, ông Trương Gia Bình chia sẻ.