Công ty Trung Quốc: Vay nợ lớn, dòng tiền xấu đi

Tăng trưởng yếu

Đánh giá hàng quý của China Beige Book được thực hiện dựa trên khảo sát 3.300 doanh nghiệp của nước này cho thấy, tăng trưởng quý 4 năm 2019 của nền kinh tế lớn thứ hai thế giới có thể “yếu nhất trong năm 2019”. Trong đó, lợi nhuận của khu vực sản xuất và dịch vụ sụt giảm cho dù doanh thu được cải thiện mạnh nhất so với quý trước.

Các mối quan ngại bao gồm, cung vượt cầu, và tiền lương tăng có thể ăn vào lợi nhuận của doanh nghiệp. Sản xuất của Trung Quốc “bền vững đáng kinh ngạc”, bất chấp cuộc chiến thương mại kéo dài với Mỹ. Trung Quốc đã chứng kiến các đơn hàng xuất khẩu nói chung giảm trong nửa cuối năm 2019, do thuế quan của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc. Tuy nhiên, cuộc khảo sát cho thấy, doanh thu sản xuất trong quý 4 vẫn tăng cho dù giá thuê mượn và lợi nhuận không thay đổi.

Tỷ lệ cho vay từ ngân hàng chính thức và ngân hàng ngầm. (Nguồn: China Beige Book Analytics Platform)

“Các nhà sản xuất có thể đã bỏ qua phần lớn vấn đề cung quá mức cho các nhà bán lẻ, vì tích lũy hàng tồn kho của họ chậm lại trong cả quý 3 và quý 4”, báo cáo cho biết và dẫn chứng rằng 3 trong 5 người được hỏi cho biết là không tăng.

Đây là một kết quả rất quan trọng bởi vì nó ngụ ý những dự báo về sự đóng góp của tiêu dùng cho tăng trưởng đang bị phóng đại bởi vấn đề kinh niên của tình trạng thừa cung. Trong trường hợp này, các nhà bán lẻ đang che giấu tình trạng thừa cung tại chi phí của họ”, báo cáo cho biết.

Shehzad Qazi - Giám đốc điều hành của China Beige Book nói thêm rằng, mặc dù lĩnh vực tiêu dùng là “khá vững chắc”, nhưng nếu tất cả các lĩnh vực khác đang mờ dần, thì ngay cả lĩnh vực tiêu dùng mạnh cũng sẽ trở thành rủi ro lớn cho năm 2020.

Với việc Hoa Kỳ và Trung Quốc đạt được thỏa thuận thương mại giai đoạn một vào tháng 12 năm nay, Qazi nói, “thỏa thuận giai đoạn một rất hữu ích ở chỗ nó đảm bảo các cơn gió ngược cho Bắc Kinh không trở nên tồi tệ hơn trong năm tới”.

Ba nỗi lo lớn

Tuy nhiên, kết quả khảo sát cho thấy 3 điểm rất đáng quan tâm. Thứ nhất, có những dấu hiệu cho thấy dòng tiền đã xấu đi nhanh chóng. “Ngay cả theo tiêu chuẩn của Trung Quốc, các khoản phải trả và giao hàng trễ của quý 4 đã tăng vọt, đến mức tồi tệ nhất mà chúng tôi đã ghi nhận”, báo cáo cho biết.

Thứ hai, các đơn đặt hàng mới tiếp tục giảm mặc dù các công ty đang báo cáo doanh thu cao hơn trong quý 4. “Nhu cầu có thể không tăng”, báo cáo cho biết và nhấn thêm rằng, tuy nhiên “các công ty có thể chưa hiểu được thông điệp mà khách hàng của họ đang gửi”.

Thứ ba, nền kinh tế đã chứng kiến mức vay kỷ lục của doanh nghiệp trong quý 4. “Số đơn xin vay nợ trên toàn quốc tăng vọt lên cao nhất mọi thời đại, trong khi số lượng bị từ chối giảm xuống mức thấp nhất mọi thời đại”, báo cáo cho biết. “Lần đầu tiên kể từ năm 2012, chúng tôi đã thấy cả 4 lĩnh vực cốt lõi của chúng ta là Sản xuất, Bán lẻ, Dịch vụ và Bất động sản đều báo cáo trên 30% doanh nghiệp vay nợ”.

Ngân hàng ngầm tái xuất

Cuộc khảo sát cũng cho biết sự gia tăng của các khoản vay kinh doanh một phần cũng do sự trỗi dậy trở lại của tài chính ngầm. Ngân hàng ngầm đề cập đến các hoạt động cho vay không được kiểm soát và thường có rủi ro cao hơn vì chúng phải ít chịu sự giám hơn. Dữ liệu của China Beige Book cho thấy, tỷ lệ cho vay từ các tổ chức tín dụng phi ngân hàng đã tăng lên gần 40% trong quý 4 năm 2019, so với mức 29% của cùng kỳ năm 2013.

Mặc dù các công ty tư nhân nhỏ của Trung Quốc có nhiều đóng góp cho tăng trưởng kinh tế của nước này, nhưng họ thường gặp nhiều khó khăn hơn trong việc vay vốn so với các tập đoàn lớn hay các doanh nghiệp nhà nước, buộc nhiều trong số đó phải chuyển sang các ngân hàng ngầm. Theo số liệu thống kê của China Beige Book, các ngân hàng ngầm chiếm đến 2/5 số khoản vay trong quý thứ ba liên tiếp. Thị trường trái phiếu cũng bùng nổ với việc phát hành tăng trong quý thứ sáu liên tiếp.

“Đây là quý thứ ba liên tiếp có ngân hàng ngầm chiếm khoảng 2 trên 5 khoản vay được thực hiện. Điều này có vẻ đáng ngạc nhiên khi Bắc Kinh tiếp tục duy trì quan điểm, phần lớn các ngân hàng ngầm đã bị xóa sổ kể từ năm 2016-2017”, Shehzad Qazi - Giám đốc điều hành của China Beige Book cho biết.

“Vay nợ tăng trong mọi lĩnh vực trong quý này bên cạnh lĩnh vực sản xuất (khu vực mà tín dụng đã tăng lên trong 5 quý liên tiếp cho đến quý 3 năm 2019). Nhưng điều trong quý 4 là sự gia tăng đột biến hoạt động vay nợ - cả trên thị trường tín dụng và trái phiếu – trong các bộ phận của nền kinh tế, những nơi dòng tiền bị thắt chặt đáng kể”, Qazi nói với CNBC qua email.