Để thị trường TPDN phát triển bền vững

Hoạt động phát hành phục hồi trở lại

Theo Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và các tổ chức tài chính (Bộ Tài chính) Nguyễn Hoàng Dương, sau khi một số vụ việc nảy sinh trên thị trường tài chính vào tháng 10/2022, cùng với diễn biến xấu trên thị trường tài chính trong và ngoài nước, thị trường TPDN Việt Nam chịu tác động nặng nề, nhà đầu tư mất niềm tin, doanh nghiệp bị áp lực phải mua lại trái phiếu đã phát hành nhưng không phát hành được trái phiếu mới để huy động nguồn vốn cho sản xuất kinh doanh…

Hoạt động phát hành trái phiếu đã khởi sắc trở lại nhờ Nghị định 08

Trong bối cảnh đó, Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ đã có rất nhiều chỉ đạo quyết liệt trong các lĩnh vực có liên quan đến thị trường này, từ việc hoàn thiện khung khổ pháp lý đến duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, cải thiện môi trường sản xuất kinh doanh cũng như nỗ lực hỗ trợ các thị trường có liên quan trong đó có thị trường bất động sản, thực hiện các chính sách tài khóa hỗ trợ của Nhà nước…

Đặc biệt, sau khi Chính phủ ban hành Nghị định 08/2023/NĐ-CP ngày 5/3/3023 sửa đổi, bổ sung các quy định về chào bán, giao dịch trái phiếu (Nghị định 08), thị trường TPDN đã có những dấu hiệu tích cực hơn, doanh nghiệp đã quay lại phát hành được trái phiếu (quý I/2023 hầu như không có đợt phát hành nào, từ quý II trở đi thì tháng sau khối lượng phát hành đều cao hơn tháng trước). Tới hết tháng 11, có 77 doanh nghiệp phát hành trái phiếu với khối lượng khoảng 220.000 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, căn cứ các quy định của Nghị định 08, doanh nghiệp và nhà đầu tư trái chủ đã rất nỗ lực thực hiện đàm phán thanh toán trái phiếu đến hạn. Qua theo dõi, có khoảng 40% khối lượng trái phiếu chậm trả của 68 doanh nghiệp đến nay đã có phương án đàm phán, tỷ lệ đàm phán thành công tăng từ 16% vào tháng 2/2023 lên 63% vào tháng 10/2023. Ngoài ra, những doanh nghiệp bố trí được nguồn lực tài chính đã chủ động mua lại trái phiếu trước khi đến hạn.

Đồng thời, Bộ Tài chính cũng đã phối hợp cùng các bộ, ngành tăng cường kiểm tra giám sát để xử lý các vi phạm trên thị trường nhằm nâng cao tính minh bạch của thị trường; thực hiện công tác tuyên truyền, cảnh báo rủi ro tới nhà đầu tư, doanh nghiệp phát hành, tổ chức trung gian tài chính.

Đánh giá cao các giải pháp của Chính phủ và các bộ, ngành, chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực cho rằng: Việc áp dụng Nghị định 08 và đưa vào vận hành hệ thống TPDN riêng lẻ tập trung từ ngày 19/7/2023 là điểm quan trọng làm tăng thanh khoản. Theo thống kê của HNX, đã có khoảng 760 mã TPDN của khoảng 200 tổ chức phát hành được đưa lên hệ thống này, qua đó tăng thanh khoản cho thị trường (tăng khoảng 20-30 lần so với giai đoạn trước). Bên cạnh đó, chúng ta đã phát triển một số điều kiện tiến tới thị trường lành mạnh hơn, ví dụ việc bổ sung tổ chức xếp hạng tín nhiệm đã bắt đầu vận hành. Đặc biệt, các vụ việc vi phạm TPDN đã được xử lý quyết liệt trong thời gian vừa qua…

Tiếp tục hoàn thiện thể chế

Mặc dù đã có những tín hiệu cải thiện, tuy nhiên thị trường TPDN chưa đạt như kỳ vọng, vẫn bộc lộ những hạn chế, bất cập, trong đó có vấn đề về minh bạch thông tin; việc tuân thủ các quy định pháp luật của doanh nghiệp phát hành trái phiếu; việc thực hiện các cam kết với nhà đầu tư; khả năng hấp thụ của nền kinh tế tiếp tục gặp khó khăn do tình hình thế giới có nhiều bất ổn, xuất khẩu sụt giảm…

Đề cập đến giải pháp để phát triển hơn nữa thị trường TPDN trong thời gian tới, ông Cấn Văn Lực đề nghị Chính phủ cần tiếp tục quan tâm hoàn thiện thể chế, chính sách. Hiện nay, Nghị định số 08 của Chính phủ chuẩn bị hết hiệu lực và chúng ta sẽ quay trở lại áp dụng Nghị định số 65/2022/NĐ-CP, trong đó các điều kiện, điều khoản Nghị định số 08 đã cho phép giãn, hoãn liên quan đến nhà đầu tư chuyên nghiệp hay xếp hạng tín nhiệm… Cá nhân ông cho rằng, có thể quay trở lại Nghị định số 65/2022/NĐ-CP nhưng cần lộ trình, cân đối để tiếp tục kiến tạo cho thị trường TPDN phát triển.

“Riêng về xếp hạng tín nhiệm cho doanh nghiệp với đơn vị phát hành thì nên có lộ trình phù hợp hơn. Ví dụ, ngân hàng thương mại không cần xếp hạng tín nhiệm vì họ phát hành mục đích rất rõ là để tăng vốn cấp hai, thứ hai là họ được quản lý chặt chẽ các hệ số an toàn bởi Nhà nước”, ông Lực lưu ý.

Thứ hai là đa dạng hóa sản phẩm trên thị trường TPDN. Hiện nay, thị trường cơ bản chỉ có TPDN, còn trái phiếu xanh, trái phiếu công trình, trái phiếu bền vững, trái phiếu xã hội thì chưa được quan tâm. Thứ ba, cần đa dạng hóa cơ sở nhà đầu tư, nhất là nhà đầu tư tổ chức, nhà đầu tư chuyên nghiệp. Thứ tư, cần nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin và dữ liệu. Cuối cùng là giải pháp về tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát, đặc biệt năng lực, công cụ cho đội ngũ này.

Đồng quan điểm, ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cho rằng, cần rà soát ngay từ bây giờ Nghị định 08, điểm nào sẽ tiếp tục áp dụng và điểm nào sẽ không áp dụng tiếp để quay lại áp dụng Nghị định 65. Theo ông Hiếu, việc làm này là hết sức cần thiết và phải thực hiện khẩn trương với nguyên tắc là vẫn phải tạo thuận lợi cho thị trường TPDN phát triển trong năm 2024.

“Để thị trường TPDN phát triển bền vững, minh bạch cần hành động của tất cả các bên. Đây không phải nhiệm vụ riêng của cơ quan quản lý nhà nước, của Bộ Tài chính. Nên đầu tiên, chúng ta phải hành động đồng bộ, thống nhất, toàn diện, nhất là về mặt thể chế. Bên cạnh đó, chúng ta không thể thiếu hành động của tổ chức phát hành và đơn vị trung gian, vì lợi ích của chính các tổ chức phát hành. Một số vi phạm vừa qua cũng là cơ hội để các tổ chức phát hành có uy tín, chất lượng có thể vươn lên, bứt phá hoặc tạo ra niềm tin riêng của mình. Thứ ba là không thể thiếu sự tham gia, hành động của chính những trái chủ”, ông Hiếu nêu quan điểm.