Dự án buýt nhanh BRT tại Hà Nội ít hiệu quả, sai phạm hơn 43,5 tỷ đồng

Thanh tra Chính phủ vừa có thông báo kết luận thanh tra một số dự án đầu tư xây dựng từ nguồn vốn ngân sách, nguồn vốn vay, việc chuyển đổi, chuyển nhượng nhà đất của cơ quan nhà nước, doanh nghiệp nhà nước, nhà đất có vị trí đắc địa sang mục đích khác tại TP.Hà Nội giai đoạn 2003-2016.

Trong đó, Thanh tra Chính phủ đã có kết luận thanh tra về hàng loạt sai phạm liên quan tới dự án Hợp phần I - Xe buýt nhanh BRT, thuộc Dự án phát triển giao thông đô thị Hà Nội.

Theo kết luận, chủ đầu tư, đơn vị tư vấn, khi lập bước thiết kế đường, đã thay thế mặt đường bêtông nhựa bằng mặt đường bêtông ximăng tại các gói thầu xây dựng đường trạm xe buýt từ Bộ Y tế đến Khuất Duy Tiến và từ Khuất Duy Tiến đến bến xe Yên Nghĩa, trong hợp phần I - xe buýt nhanh BRT - thuộc dự án phát triển giao thông đô thị Hà Nội.

Trong khi đó, hồ sơ báo cáo khảo sát mặt đường dự án do Công ty cổ phần tư vấn Việt Delta lập cho thấy cường độ mặt đường tốt. Việc này đã gây lãng phí ngân sách nhà nước hơn 15 tỷ đồng.

Xe buýt nhanh BRT Hà Nội rất ít khách

Thanh tra Chính phủ cho biết hợp phần I - xe buýt nhanh BRT thuộc dự án phát triển giao thông đô thị Hà Nội, gói thầu 04/BRT-TB (BRT CP08) - đoàn xe BRT, chủ đầu tư thực hiện một sổ thủ tục chưa tuân thủ theo mẫu hồ sơ mời thầu và hướng dẫn cùa Ngân hàng Thế giới như: Không lập dự toán Nhóm A và B theo nhóm xe sản xuất, lắp ráp trong nước; lấy báo giá xe nhập khẩu nguyên chiếc để làm căn cứ mời thầu cho cả 3 nhóm A, B và C (nhóm xe nhập khẩu).

Vì vậy, không có căn cứ để so sánh giữa các nhóm với nhau trong việc lựa chọn nhà thầu. Tuy nhiên, thư không phản đối của Ngân hàng Thế giới chỉ cảnh báo về việc kiểm tra xe và bảo hành. Phần bổ sung các thiết bị vào gói thầu CP08 có tổng giá trị hơn 17,6 tỷ đồng nhưng chủ đầu tư không tổ chức đấu thầu mà ký hợp đồng bổ sung với nhà thầu, vi phạm Điều 22 Luật Đấu thầu, Điều 101 Luật Xây dựng về điều kiện được chỉ định thầu.

Đặc biệt, Thanh tra Chính phủ cho rằng việc đầu tư chưa đồng bộ, chưa tạo ra các lợi ích nhằm khuyến khích người dân chuyển từ phương tiện cá nhân sang sử dụng phương tiện vận tải công cộng, như các nhà chờ, cầu vượt cho người đi bộ chưa thuận tiện cho người sử dụng, một số nhà chờ chưa có cầu vượt đi bộ để tiếp cận, cẩu vượt đi bộ chưa hồ trợ cho người khuyêt tật.

Xe buýt nhanh BRT được bố trí làn đường riêng chiếm 1/3 mặt cắt ngang của các trục đường hiện có nhưng tốc độ chưa đạt yêu cầu, trong khi hiện trạng lưu lượng giao thông trên tuyến rất lớn, nên thường xuyên gây ùn tắc trong giờ cao điểm.

Theo báo cáo của Sở Giao thông Vận tải về kết quả vận tải hành khách đối với tuyến xe buýt nhanh BRT 6 tháng đầu năm 2017, lượng khách bình quân đạt 39,9 người/lượt, mới chỉ đạt 44,3% so với công suất thiết kế là 90 người/lượt; lượng khách bình quân giờ cao điểm cũng chỉ đạt 69,7/90 người/lượt, đạt 75,4% công suất.

Kết luận của Thanh tra Chính phủ nếu rõ: “Mặc dù được đầu tư với sổ tiền rất lớn nhưng dự án chưa đạt được hiệu quả như mong đợi, chưa đạt mục tiêu đề ra để hạn chế phương tiện cá nhân, giảm ùn tắc giao thông và từng bước nâng cao chất lượng môi trường của thành phố”.

Tại hợp phần I - xe buýt nhanh BRT, cơ quan thanh tra còn phát hiện số tiền sai phạm hơn 43,5 tỷ đồng. Trong đó, đáng chú ý việc các bên liên danh nhà thầu thực hiện không đúng khối lượng được phân chia theo hợp đồng đã ký, dẫn đến Công ty cổ phần Thiên Thành An hưởng lợi số tiền 42,4 tỷ đồng nhưng không chứng minh được khối lượng công việc thực hiện.

Số tiền 206,83 triệu đồng đối với đơn giá dịch vụ kiểm tra xe (mục chi phí tiền ăn, thuê xe...) do chủ đầu tư thanh toán cho nhà thầu vượt so với hợp đồng đã ký, không đúng quy định.

Gói thầu 01d/BRT-XL (BRT CP4d), số tiền 625,91 triệu đồng, bao gồm: dự toán được duyệt tại Quyết định số 2224/QĐ-SGTVT áp đơn giá vật liệu sai thời điểm, làm tăng giá trị là 79,6 triệu đồng; thiếu sót trong công tác lập, thẩm tra, phê duyệt dự toán điều chỉnh trạm biến áp phê duyệt tại Quyết định sổ 1368/ỌĐ- SGTVT làm tăng chi phí phần vỏ máy và vận chuyên máy phát điện không đúng 26,48 triệu đồng; 102,59 triệu đồng tiền đẳp cát K95; 417,24 triệu đồng tiền không thực hiện bu lông, kích dầu.

Cùng với đó là số tiền 332,38 triệu đồng đối với khoản mục chi phí huy động, giải thể công trường trong dự toán 07 gói thầu xây lắp (BRT CP4a, CP4b, CP4c, CP4d, CP4e, CP4f, CP4k) do lập không đúng quy định.

Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị giao UBND TP.Hà Nội xin ý kiến bộ Kế hoạch và Đầu tư và thống nhất với nhà tài trợ để thu hồi số tiền theo kết luận thanh tra. Nếu không, kiến nghị UBND TP. Hà Nội chuyển hồ sơ vụ việc sang Cơ quan điều tra để xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật.

Tuyến buýt nhanh BRT được đầu tư thí điểm đầu tiên ở Hà Nội cũng như Việt Nam từ nguồn vay ODA của Ngân hàng Thế giới. Tổng mức đầu tư là 53,6 triệu USD, hơn 1.000 tỷ đồng. Sau khi được đầu tư, Hà Nội đã bàn giao cho Tổng công ty vận tải Hà Nội tiếp nhận quản lý và vận hành khai thác từ tháng 1/2017.