Dự án Luật Việc làm (sửa đổi): Định hình thị trường lao động minh bạch và bền vững

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh điều hành phiên họp

Tăng cường kết nối dữ liệu và hỗ trợ lao động

Dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) được xây dựng nhằm cụ thể hóa các chủ trương của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết số 27-NQ/TW về cải cách chính sách tiền lương và phát triển thị trường lao động. Chính phủ nhấn mạnh rằng dự thảo luật hướng đến việc xây dựng một thị trường lao động hiện đại, minh bạch, và hiệu quả, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong kỷ nguyên số. Dự thảo được tinh gọn, giảm từ 9 chương, 94 điều xuống còn 8 chương, 58 điều, tập trung vào các nội dung mang tính đột phá để tháo gỡ các điểm nghẽn hiện tại và tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động, doanh nghiệp.

Một trong những trọng tâm của dự thảo là cải thiện hệ thống thông tin thị trường lao động, được quy định tại Chương IV. Chính phủ đề xuất thiết lập hệ thống thông tin thị trường lao động kết nối, chia sẻ dữ liệu với các cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu người lao động, và cơ sở dữ liệu chuyên ngành, nhằm cập nhật, khai thác thông tin một cách hiệu quả. Các nội dung thông tin thị trường lao động được xác định rõ, bao gồm cung - cầu lao động, biến động việc làm, và xu hướng nghề nghiệp. Trách nhiệm của Bộ Nội vụ trong quản lý hệ thống này được quy định cụ thể, đồng thời các cơ quan, tổ chức, cá nhân cũng có quyền và trách nhiệm tham gia cung cấp, khai thác thông tin. Để đảm bảo tính linh hoạt, Chính phủ được giao quy định chi tiết các nội dung triển khai, phù hợp với thực tiễn và yêu cầu quản lý.

Về đăng ký lao động, quy định tại Chương III, Chính phủ nhấn mạnh việc đơn giản hóa quy trình, tạo điều kiện thuận lợi cho người lao động. Dự thảo xác định rõ nguyên tắc đăng ký lao động, thông tin cần cung cấp, và quyền, nghĩa vụ của người lao động. Đặc biệt, quy định về kết nối, cập nhật, chia sẻ dữ liệu từ các cơ sở dữ liệu quốc gia được bổ sung để đảm bảo tính liên thông, tránh trùng lặp. Chính phủ được giao nhiệm vụ quy định trình tự, thủ tục đăng ký lao động, đảm bảo tính khả thi và không gây phiền hà cho người dân.

Dự thảo cũng đề xuất chính sách hỗ trợ tạo việc làm cho các nhóm đối tượng yếu thế, như người khuyết tật, người dân tộc thiểu số, và người bị thu hồi đất nông nghiệp, đất ở kết hợp kinh doanh dịch vụ. Các chính sách này được quy định tại các điều khoản cụ thể, như khoản 2 Điều 9, khoản 3 Điều 12, khoản 3 Điều 23, và khoản 6 Điều 35, nhằm đảm bảo quyền lợi cho những nhóm dễ bị tổn thương. Đồng thời, dự thảo giữ nguyên các quy định về tổ chức dịch vụ việc làm công và doanh nghiệp hoạt động dịch vụ việc làm, nhưng giao Chính phủ quy định chi tiết về điều kiện thành lập và hoạt động để tăng tính linh hoạt.

Về bảo hiểm thất nghiệp, Chính phủ đề xuất bỏ quy định không bảo lưu thời gian đóng bảo hiểm thất nghiệp trên 144 tháng, vốn được nêu tại Thông tư số 15/2023/TT-BLĐTBXH, để đảm bảo quyền lợi của người lao động. Quy định về tổ chức đánh giá kỹ năng nghề quốc gia được giữ nguyên, với yêu cầu các tổ chức tự định giá và niêm yết giá dịch vụ theo pháp luật về giá, không áp dụng giá trần để phù hợp với cơ chế thị trường.

Tăng tính khả thi, đảm bảo đồng bộ

Ủy ban Thường vụ Quốc hội khẳng định rằng dự thảo Luật Việc làm (sửa đổi) đã tiếp thu tối đa ý kiến của các đại biểu Quốc hội, Chính phủ, Hội đồng Dân tộc, và các Ủy ban của Quốc hội, đảm bảo đúng mục tiêu sửa đổi và không còn nội dung lớn gây tranh cãi. Ủy ban nhấn mạnh rằng dự thảo đã được rà soát, chỉnh lý kỹ lưỡng, quán triệt tinh thần đổi mới công tác lập pháp theo Nghị quyết số 27-NQ/TW và chỉ đạo của Tổng Bí thư, Chủ tịch Quốc hội.

Về đăng ký lao động, Ủy ban cho rằng dự thảo đã được chỉnh lý rõ ràng, mạch lạc hơn, với các quy định về nguyên tắc, thông tin đăng ký, quyền, nghĩa vụ của người lao động, và kết nối dữ liệu từ các cơ sở dữ liệu quốc gia. Để đảm bảo tính khả thi, Ủy ban đề nghị Chính phủ lưu ý một số vấn đề: bảo đảm kinh phí để xây dựng, duy trì, cập nhật cơ sở dữ liệu người lao động và hệ thống thông tin lao động; đảm bảo liên thông, chia sẻ dữ liệu giữa các cơ sở dữ liệu quốc gia; khuyến khích người lao động chủ động đăng ký và nâng cao trách nhiệm của người sử dụng lao động trong khai trình lao động; đảm bảo không phát sinh chi phí cho người lao động khi đăng ký, cập nhật thông tin tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, và không sử dụng Quỹ Bảo hiểm xã hội để chi trả các chi phí phát sinh.

Về hệ thống thông tin thị trường lao động, Ủy ban đánh giá cao việc chỉnh lý theo hướng quy định mang tính nguyên tắc, như khái niệm, nội dung thông tin, trách nhiệm của Bộ Nội vụ, và quyền, trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân. Việc giao Chính phủ quy định chi tiết được coi là giải pháp linh hoạt, phù hợp với thực tiễn quản lý. Đối với tổ chức đánh giá kỹ năng nghề quốc gia, Ủy ban đồng tình không quy định giá trần, vì điều này phù hợp với pháp luật về giá và cơ chế thị trường, đặc biệt khi 52 tổ chức hiện nay đã tự định giá mà không cần giá trần.

Về tổ chức dịch vụ việc làm công, Ủy ban tán thành việc không quy định chi tiết cơ cấu, bộ máy trong luật, mà giao Chính phủ quy định điều kiện thành lập và hoạt động, đảm bảo tính linh hoạt. Quy định về thông báo tìm kiếm việc làm của người lao động được chỉnh lý để không yêu cầu trực tiếp đến Trung tâm dịch vụ việc làm, thay vào đó cho phép thông báo qua các kênh phù hợp, với chi tiết do Chính phủ quy định, nhằm thuận lợi cho người lao động trong thời đại công nghệ số.

Liên quan đến chính sách hỗ trợ, Ủy ban TVQH nhận định rằng, dự thảo đã bao quát các chính sách tạo việc làm cho tất cả người lao động, với một số quy định riêng cho nhóm yếu thế như người khuyết tật và dân tộc thiểu số. Các đối tượng đặc thù khác được hỗ trợ qua các luật chuyên ngành, như Luật Người cao tuổi, Luật Người khuyết tật, và Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, đảm bảo tính thống nhất trong hệ thống pháp luật. Ủy ban đề nghị giữ nguyên các quy định này để tránh trùng lặp hoặc xung đột pháp lý.