Đưa thị trường trái phiếu doanh nghiệp vào khuôn khổ là cần thiết

	Điểm lại thông tin kinh tế ngày tuần từ 17-21/2
	Siết chặt điều kiện phát hành trái phiếu DN

Thị trường TPDN phải được phát triển lành mạnh

Theo thống kê của Sở Giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX), tổng giá trị phát hành trái phiếu DN thông qua phương thức riêng lẻ cả năm 2019 đạt 296.713 tỷ đồng, tăng 32% so với năm 2018. Dù mức tăng thấp hơn nhưng xét về giá trị tuyệt đối, quy mô thị trường TPDN năm 2019 đã mở rộng thêm gần 73.000 tỷ đồng, cũng tương đương mức tăng của năm 2018. Toàn thị trường ghi nhận 905 đợt phát hành riêng lẻ nhưng số lượng tổ chức phát hành chỉ khoảng 217 DN. Một số DN huy động với số đợt phát hành rất lớn như Tập đoàn Sovico, Công ty phát triển BĐS TNR Holdings Việt Nam…

Trong năm 2019, ngân hàng huy động được gần 109.000 tỷ đồng từ kênh trái phiếu riêng lẻ, cao nhất trong các nhóm tổ chức phát hành. Các công ty BĐS cũng phát hành thành công được hơn 57.000 tỷ đồng với kỳ hạn trái phiếu bình quân khoảng 2,82 năm…

Tuy nhiên, thời gian qua thị trường TPDN có dấu hiệu phát triển không lành mạnh. Nhiều DN phát hành trái phiếu với lãi suất cao để huy động vốn trong khi phương án sử dụng vốn, năng lực tài chính của DN lại không rõ ràng minh bạch diễn ra khá phổ biến. Trường hợp DN mới thành lập được vài ba năm, vốn điều lệ chỉ khoảng 5 – 7 tỷ đồng mà phát hành thành công tới hơn 1.000 tỷ đồng trái phiếu không phải hiếm gặp.

Theo HNX, năm 2019, có ít nhất 17 DN có khối lượng phát hành vượt 50-100 lần vốn chủ sở hữu. Đáng nói trong số DN này không công bố phương án sử dụng vốn để chứng minh khả năng trả nợ số tiền vay với lãi suất cao ngất ngưởng. Chính vì vậy, nhiều cảnh báo đối về tình trạng DN phát hành trái phiếu quá dễ dãi gây rủi ro cho nhà đầu tư cũng như tác động đến sự phát triển lành mạnh của thị trường này.

Mới đây Bộ Tài chính đưa ra lấy ý kiến Dự thảo Nghị định sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 163/2018/NĐ-CP ngày 4/12/2018 quy định về phát hành TPDN. Tại Dự thảo này, Bộ Tài chính đề xuất, DN phải đảm bảo dư nợ trái phiếu phát hành riêng lẻ không quá 3 lần vốn chủ sở hữu. Ngoài ra, Bộ Tài chính cũng đưa ra dự thảo quy định khống chế về thời gian giữa các đợt phát hành, về lãi suất phát hành trái phiếu…Việc Bộ Tài chính dự định siết lại điều kiện phát hành trái phiếu nhận được sự quan tâm lớn của giới chuyên gia cũng như cộng đồng DN.

TS. Lê Xuân Nghĩa - Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính tiền tệ quốc gia bày tỏ sự bất ngờ đối với quy định trên khi cho biết: Tôi hơi ngạc nhiên và nghĩ chưa nên siết các quy định. Trong tương lai thị trường này vẫn cần chấn chỉnh. Nhưng theo tôi, giai đoạn đầu, đừng hoảng sợ quá cứ để thị trường bộc lộ hết cả mặt ưu, nhược điểm rồi nó sẽ dần dần tự điều chỉnh. Vì thị trường không chỉ nhà phát hành, mà còn nhà đầu tư.

Ban đầu, nhà đầu tư chưa có kinh nghiệm nên chưa biết, nhưng dần dần họ sẽ rút kinh nghiệm, đầu tư chuyên nghiệp hơn. Khi nhà đầu tư và nhà phát hành tạo ngưỡng ổn định, thị trường tự điều chỉnh theo hướng tích cực. Như thị trường chứng khoán ban đầu giá, cổ phiếu tăng cao chót vọt và nhà đầu tư sau nhiều lần “va đập” cũng rút ra nhiều kinh nghiệm, tự điều chỉnh khẩu vị rủi ro và cách thức đầu tư.

“Ở kênh đầu tư nào, thì cả bên mua – bán quyết định chứ không phải riêng một bên nào tự quyết định. Nếu quy định siết chặt quá sẽ cản trở, tạo tâm lý e dè đối với các nhà đầu tư, làm thị trường teo tóp dần đi. Trong khi đó, đây là thị trường cần thúc đẩy để thay thế dần tín dụng ngân hàng. Tín dụng ngân hàng giờ gần như quyết định toàn bộ hoạt động sản xuất kinh doanh”, TS. Lê Xuân Nghĩa bày tỏ quan ngại.

Có cùng quan điểm, một chuyên gia ngân hàng cho rằng, không cần thiết phải lo lắng quá mức mà chúng ta nên nhìn nhận đây cũng là điểm sáng của thị trường tài chính. Để thị trường phát triển thành công một trong yếu tố quan trọng nhất là tính thanh khoản. Nếu không có người mua, người bán thì thị trường không bao giờ phát triển được. “Nói như vậy không có nghĩa là tiếp tay cái sai mà chúng ta nên nhìn vấn đề một cách đa chiều. Bao giờ lúc đầu thị trường mới phát triển cũng có lệch lạc. Nhưng không phải cứ thấy bất cập là siết. Còn đương nhiên cái gì bất cập cơ quan quản lý vĩ mô sẽ xử lý đưa vào nề nếp”, vị chuyên gia này chia sẻ quan điểm.

Tuy nhiên, TS. Nguyễn Khắc Quốc Bảo - Trưởng khoa Tài chính Trường Đại học kinh tế TP. Hồ Chí Minh lại cho rằng, không nên hiểu việc Bộ Tài chính sửa đổi điều kiện phát hành trái phiếu DN là “siết”. Mà có thể sau một thời gian thử nghiệm mở cửa thị trường trái phiếu, cơ quan quản lý đã phát hiện ra các rủi ro, bất cập chưa lường trước do chưa có nhiều kinh nghiệm, nên bây giờ họ đưa ra quy định chặt chẽ hơn lấp những khoảng trống chính sách là hết sức cần thiết. “Dù, Việt Nam vẫn phải khuyến khích thị trường TPDN phát triển, song cũng cần nắn lại cho thị trường đi vào nề nếp, hạn chế tối đa tiêu cực có thể xảy ra”, ông Bảo nói.

Trong báo cáo triển vọng ngành năm 2020 của CTCK VnDirect cũng nhận định, thị trường TPDN sẽ tạm hạ nhiệt trong năm 2020 sau khi các nhà đầu tư bắt đầu quan tâm nhiều đến khả năng trả nợ của đối tượng phát hành.