Đưa Việt Nam trở thành trung tâm sản xuất công nghệ cao hàng đầu khu vực

Theo PGS.TS. Nguyễn Anh Thi, Trưởng Ban quản lý SHTP, trong “cuộc đua” tham gia vào chuỗi giá trị, Việt Nam đang có những lợi thế cạnh tranh về địa chính trị, nền kinh tế cởi mở và hội nhập, các nền tảng về nguồn nhân lực và những tích lũy khác được tạo ra trong suốt 20 năm qua của ngành công nghiệp vi mạch, bán dẫn.

Trước đó, UBND TP.Hồ Chí Minh đã ban hành Chương trình phát triển công nghiệp vi mạch giai đoạn 2013-2020, tầm nhìn đến năm 2030. Đến nay, chương trình này đã được điều chỉnh, bổ sung cho phù hợp với thực tiễn. Mới đây nhất, Nghị quyết 98/2023/QH15 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.Hồ Chí Minh cũng nêu rõ những ngành nghề ưu tiên thu hút đầu tư chiến lược vào thành phố bao gồm công nghiệp mạch tích hợp bán dẫn, công nghệ thiết kế, chế tạo linh kiện, vi mạch điện tử tích hợp (IC), điện tử linh hoạt (PE), chip… có quy mô vốn đầu tư từ 30.000 tỷ đồng trở lên.

Đặc biệt, gần đây, các cơ hội đầu tư được mở ra khi nhiều tập đoàn lớn của Mỹ vào Việt Nam tìm hiểu cơ hội, trong đó có những tên tuổi đáng chú ý như Apple, Microsoft, Boing, Meta, Google... Cùng với sự hợp tác của các doanh nghiệp công nghệ Mỹ, dự kiến trong năm 2024, Việt Nam có khả năng khai thác, sản xuất chất bán dẫn ở quy mô lớn hơn. Hơn nữa, doanh nghiệp Việt hoàn toàn có thể trở thành những nhà cung ứng lớn cho các tập đoàn công nghệ Mỹ như Foxconn, Luxshare trong thời gian tới khi hai nước có thêm bước phát triển, đã nâng tầm đối tác chiến lược trong quan hệ song phương.

Việc thu hút đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực công nghệ cao và thúc đẩy chuyển giao công nghệ tại Việt Nam đã đạt được một số kết quả tích cực

Thực tế những năm gần đây, Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách nhằm tiếp tục đẩy mạnh, thu hút hiệu quả đầu tư FDI như Nghị quyết số 50-NQ/TW của Bộ Chính trị về định hướng hoàn thiện thể chế, chính sách, nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài đến năm 2030, Luật Chuyển giao công nghệ năm 2017, Luật Đầu tư năm 2020, Quyết định số 29/2021/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ quy định về ưu đãi đầu tư đặc biệt, Quyết định số 667/QĐ-TTg ngày 2/6/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược hợp tác đầu tư nước ngoài giai đoạn 2021-2030… nhằm nâng cao hiệu quả, chất lượng toàn diện trong công tác thu hút, sử dụng vốn đầu tư nước ngoài, thu hút các dự án công nghệ cao, công nghệ mới, quản trị hiện đại, có giá trị gia tăng cao, có tác động lan tỏa tích cực, kết nối chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu.

Số liệu Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) cho thấy, tính đến nay Việt Nam có 38.084 dự án còn hiệu lực với tổng vốn đăng ký 453,26 tỷ USD; vốn thực hiện lũy kế ước đạt gần 287,1 tỷ USD. Riêng trong 9 tháng năm 2023, có 2.254 dự án mới được cấp giấy chứng nhận đầu tư (tăng 66,3% so với cùng kỳ), với tổng vốn đăng ký đạt hơn 10,23 tỷ USD (tăng 43,6% so với cùng kỳ) và 2.539 giao dịch góp vốn mua cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài với tổng giá trị vốn góp đạt hơn 4,82 tỷ USD (tăng 47% so với cùng kỳ). Theo Thứ trưởng Bộ KH&ĐT Trần Duy Đông, thời gian qua việc thu hút đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực công nghệ cao và thúc đẩy chuyển giao công nghệ tại Việt Nam đã đạt được một số kết quả tích cực. Việt Nam đã bước đầu đón dòng vốn đầu tư mới trong lĩnh vực công nghệ cao như Intel, Samsung… Việc các tập đoàn công nghệ toàn cầu đang đầu tư mạnh mẽ vào lĩnh vực sản xuất công nghệ cao tại Việt Nam khiến thị trường nội địa mở rộng nhanh chóng. Tuy nhiên, để “giữ chân” được những tập đoàn công nghệ lớn này, ngoài việc ổn định kinh tế vĩ mô, chính sách ưu đãi thuế, phí, đất đai phù hợp, Việt Nam cần chuẩn bị đồng bộ về hạ tầng kỹ thuật khu công nghiệp, nhà xưởng và nhân lực chất lượng cao.

Bàn về vấn đề này, một số chuyên gia cho rằng, doanh nghiệp đầu tư nước ngoài chính là nhân tố thúc đẩy doanh nghiệp trong nước cải thiện năng suất, đổi mới công nghệ thông qua áp lực cạnh tranh, áp dụng các mô hình sản xuất mới của doanh nghiệp đầu tư nước ngoài để phát triển và thích ứng với bối cảnh toàn cầu hóa. Các doanh nghiệp trong nước đang từng bước tham gia vào chuỗi sản xuất của các doanh nghiệp đầu tư nước ngoài.

“Tuy nhiên, việc cập nhật công nghệ, tỷ lệ doanh nghiệp trong nước đầu tư cho R&D còn hạn chế. Việc chuyển giao công nghệ trong thời gian qua chưa được như mong đợi. Sự lan tỏa công nghệ từ doanh nghiệp FDI sang doanh nghiệp trong nước vẫn đang là vấn đề cần đánh giá, xem xét một cách nghiêm túc, bởi thực tế chưa đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước trong giai đoạn mới. Do vậy, cần xây dựng chính sách và cơ chế liên kết giữa các doanh nghiệp trong và ngoài nước, từ phát triển công nghiệp hỗ trợ, liên kết theo chuỗi cung ứng sản phẩm, chuyển giao và ứng dụng công nghệ. Đồng thời, các doanh nghiệp nội cần chủ động tìm kiếm các kênh chuyển giao công nghệ thông qua hợp đồng mua phát minh, bản quyền, thương quyền, hợp tác nghiên cứu với cơ quan, tổ chức trong nước, chuyển giao công nghệ thông qua FDI, không bị động trong việc tìm kiếm công nghệ thích hợp với từng doanh nghiệp”, chuyên gia khuyến cáo.