Dường như ai đi ngang cửa…

Phú Quang là một thương hiệu. Điều đó khỏi phải tranh cãi nhiều. Thương hiệu ấy không chỉ là những bài hát đi vào lòng người, mà còn là sự trải nghiệm được người nhạc sĩ kể qua những câu chuyện. Sự tài hoa của ông còn thể hiện ở những bài hát do ông tự đệm đàn. Thế nên, nhiều người nhiều chỉ đến với các đêm nhạc do chính Phú Quang tổ chức để nghe ông nói, nghe ông hát, nghe ông đàn…

Hình ảnh nhạc sĩ Phú Quang đệm đàn khiến nhiều người luôn nhớ về ông

Nhạc sĩ Phú Quang sinh năm 1949 tại Phú Thọ, quê gốc ở Hà Nội. Ông từng học tại Nhạc viện Hà Nội, chuyên ngành chỉ huy dàn nhạc, sau đó công tác tại các nhà hát, làm việc cho các dàn nhạc ở Hà Nội, TP.HCM.

Phú Quang là người có biệt tài phổ thơ. Có người ví ông là “vua phổ nhạc”. Bởi hầu hết những ca khúc của Phú Quang đều phổ thơ người khác. Những Phan Vũ, Nguyễn Trọng Tạo, Hoàng Phủ Ngọc Tường, rồi Thái Thăng Long, Giáng Vân… Những bài thơ có thể dài như trường ca hơn 400 câu Hà Nội phố của thi sĩ Phan Vũ, qua tay Phú Quang, vị nhạc sĩ tài hoa chỉ “cấu” một đoạn, xử lý một chút, thành một ca khúc hay về Hà Nội.

Về điều này, nhạc sĩ Phú Quang từng tiết lộ, ca khúc “Em ơi, Hà Nội phố” khởi nguồn từ một buổi chiều, ông cùng nhạc sĩ Trần Tiến và nhà thơ Phan Vũ gặp nhau tại sân khấu ở Quận 3, TP.HCM. “Biết tôi người Hà Nội, Phan Vũ nói: “Anh đọc cho Quang nghe bài này nhé”. Và anh đọc cho chúng tôi nghe bài thơ “Em ơi, Hà Nội phố”. Sau khi lắng nghe Phan Vũ đọc, tôi thấy xúc động quá. Tôi nói: “Anh viết cho anh mà nghe anh đọc, em cứ nghĩ anh viết cho em. Anh yên tâm, từ bài thơ này của anh, em sẽ có bài hát rất hay. Em tin nó sẽ nổi tiếng”. Phan Vũ hỏi: “Bài hát như nào? Hát thử đi!”. Hai ngày sau, bài hát “Em ơi, Hà Nội phố” ra đời. Đó là năm 1986, tôi vừa chơi piano vừa hát cho Phan Vũ nghe. Nghe xong, Phan Vũ bảo: “Quang ơi, nhạc của em làm cho thơ anh lấp lánh lên! Anh không ngờ em làm hay thế! Anh rất cảm ơn em”- nhạc sĩ Phú Quang từng kể.

Phú Quang là nhạc sĩ đa tình, có lúc ông được ví với hình ảnh “người nghệ sĩ lang thang hoài trên phố”. Nhưng thực tế, Phú Quang là người cực tỉnh. Nhất là khi ông tự đứng ra là bầu sô cho những đêm nhạc của mình. Hay khi ông trực tiếp làm album kèm sách đựng trong hộp sơn mài bán giá bạc triệu cho những người thực sự yêu quý, mến mộ ông.

Khi hay tin nhạc sĩ Phú Quang qua đời, trong tôi lại vang lên những ca khúc của ông. “Ta mơ thấy em, ở nơi kia xa lắm/Một Hà Nội hun hút nắng, một Hà Nội run run heo may”… Những giai điệu cùng ca từ ấy cứ vang lên, bất kể thực tế Hà Nội nay đã khác xưa. Những ca khúc ấy của Phú Quang, dù phổ thơ nhiều người, đều đưa đến cho công chúng một xúc cảm chung về Hà Nội. Ở đó là một Hà Nội hào hoa. Một Hà Nội lãng mạn. Một Hà Nội của những luyến nhớ về những cuộc tình không trọn. Tự nhận, viết về Hà Nội như là bổn phận, những bản tình ca của Phú Quang vang lên trong tâm hồn ông từ những xúc cảm chân thật, những tình yêu có thật và tất nhiên, ẩn chứa cả mơ mộng và không thiếu những ám ảnh về tình yêu. Tự nhiên quá tôi nhớ đến ca khúc “Điều giản dị”: “Dịu dàng hạt nắng đùa nhẹ trên áo/Đôi môi em gọi bao khát khao/Mắt em vời vợi đăm đắm trời cao/Em mong manh tựa rừng cây trút rơi lá/Gió chiều bỗng chợt xao xuyến mãi không nguôi…”.

Phú Quang không giấu rằng, mỗi bài hát của ông dường như đều có một bóng hồng nào đó. Ở ca khúc này thì đậm, ca khúc kia thì mờ mờ nhưng vẫn ám ảnh. Với “Điều giản dị” em ở đây có bóng dáng của nghệ sĩ Lê Khanh. Nhạc sĩ Phú Quang từng nói rằng, ca khúc “Điều giản dị” ông viết về Lê Khanh đấy. Nhưng không phải bởi tình yêu mà ông lấy cảm hứng từ sự xúc động trước vai diễn của cô cùng câu chuyện tình trong bộ phim “Có một tình yêu như thế”…

Những bản tình ca của Phú Quang đều là tình ca buồn. Có lẽ cái tạng của ông hợp những bài tình ca buồn. Cũng có thể, bởi nó xuất phát từ đời sống cá nhân của ông chăng? Chắc là thế, nên có lần, trong một cuộc trò chuyện, Phú Quang chia sẻ: “Đời sống của tôi nỗi buồn nhiều hơn. Nỗi buồn thường liên quan đến tình yêu, tất nhiên rồi. Đôi khi người ta cố gắng bấu víu vào tình yêu và luôn thất vọng. Tôi uống cà phê vì vị đắng của nó an ủi được lòng tôi. Để thấy hóa ra đời sống này đắng cay mới là chính”.

Bây giờ, công chúng yêu nhạc phải chia tay nhạc sĩ Phú Quang rồi. Tiễn biệt một người nhạc sĩ tài hoa, trong tôi lại vang lên câu hát mà ông đã nhiều và nhiều người đã thuộc: “Dường như ai đi ngang cửa/Gió mùa đông bắc se lòng/Chút lá thu vàng đã rụng/Chiều nay cũng bỏ ta đi...”.