FTA Việt Nam - EFTA: Cánh cửa thâm nhập thị trường tiêu chuẩn cao

Mở cửa vào một “thị trường tinh hoa”

Tại cuộc họp bộ trưởng EFTA tổ chức mới đây tại Na Uy, các bộ trưởng đã đánh giá tiến trình đàm phán với Việt Nam và thể hiện rõ quyết tâm sớm kết thúc vòng thương thảo. Điều này tạo cơ sở chính trị mạnh mẽ để thúc đẩy FTA tới giai đoạn ký kết cuối cùng.

Khối EFTA dù chỉ gồm 4 quốc gia với quy mô dân số không lớn, nhưng lại là các thị trường có thu nhập cao, tiêu chuẩn khắt khe và sức mua ổn định. Đặc biệt, các quốc gia như Thụy Sĩ và Na Uy đều nằm trong top những nước dẫn đầu về chỉ số phát triển con người (HDI) và nhu cầu tiêu dùng bền vững. Đây là cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam thúc đẩy các ngành có giá trị gia tăng cao như: chế biến thực phẩm, đồ gỗ, thủy sản, dệt may đạt chuẩn xanh, dược phẩm, sản phẩm hữu cơ, công nghệ sạch...

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, cơ hội chỉ thực sự được chuyển hoá thành lợi ích khi doanh nghiệp Việt chuẩn bị tốt về tiêu chuẩn sản phẩm, chuỗi cung ứng và năng lực tuân thủ quy định. Thời gian qua, một chuỗi hoạt động thuộc tiểu dự án “Thúc đẩy quan hệ thương mại Việt Nam – EFTA” (thuộc dự án SWISSTRADE do Chính phủ Thụy Sĩ tài trợ) đã được triển khai nhằm trang bị cho doanh nghiệp kiến thức về yêu cầu thị trường, quy tắc xuất xứ, tiêu chuẩn kỹ thuật và tiêu chuẩn xanh-những điều kiện tiên quyết để hàng hóa Việt có thể thâm nhập thành công.

Có thể thấy rằng EFTA là “sân chơi nhỏ nhưng tinh hoa”, dung lượng thị trường không lớn nhưng giá trị đơn hàng, yêu cầu chất lượng và giá trị gia tăng cao hơn phù hợp với chiến lược chuyển dịch xuất khẩu sang sản phẩm có hàm lượng giá trị cao, bền vững và thân thiện với môi trường.

Hiện nay tại Việt Nam, các nhóm ngành hàng như dệt may, da giày và đồ gỗ có lợi thế về chi phí và quy mô, nhưng để chinh phục EFTA, doanh nghiệp cần nâng cao năng lực đáp ứng tiêu chuẩn lao động, truy xuất nguồn gốc, và tiêu chí môi trường. Trong khi đó, nhóm hàng công nghệ, điện tử và một số mặt hàng nông sản chế biến có thể tận dụng các ưu đãi thuế quan và nhu cầu về sản phẩm chất lượng cao tại EFTA. Các nhà phân tích khuyến nghị doanh nghiệp nên tập trung vào chuỗi giá trị có bổ trợ rõ rệt với đối tác EFTA, tránh cạnh tranh trực tiếp vào những mặt hàng đã có lợi thế mạnh ở châu Âu

Theo các chuyên gia, FTA Việt Nam – EFTA khi được ký kết và thực thi sẽ phát huy sức mạnh từ mối bổ trợ chiến lược giữa hai bên: Việt Nam có lợi thế về nông sản nhiệt đới, dệt may, da giày, đồ gỗ, hàng tiêu dùng và điện tử; trong khi EFTA nổi bật ở thủy sản nước lạnh, dược phẩm, hóa chất, kim loại và thiết bị y tế. Sự tương hỗ này giảm thiểu cạnh tranh nội khối và tạo điều kiện lý tưởng cho thương mại hai chiều phát triển.

EFTA – Cánh cửa nhỏ mở ra thị trường lớn

Chìa khóa để doanh nghiệp Việt tận dụng cơ hội

FTA Việt Nam – EFTA mở ra cơ hội chiến lược để Việt Nam đưa hàng hoá vào một thị trường tiêu chuẩn cao, giá trị cao nhưng đồng thời đặt ra yêu cầu lớn về chuẩn hoá, chất lượng và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp. Việc tận dụng thành công cơ hội sẽ phụ thuộc vào sự chuẩn bị kỹ thuật, năng lực quản trị chuỗi cung ứng, và hỗ trợ chính sách thực tế từ cơ quan quản lý. FTA này có thể trở thành đòn bẩy quan trọng để nâng cấp chuỗi giá trị xuất khẩu của Việt Nam, chuyển từ số lượng sang chất lượng trên thị trường châu Âu tinh hoa.

Bà Hồ Thị Quyên, Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại và đầu tư thành phố Hồ Chí Minh (ITPC) cho biết: Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam- EFTA là một cơ hội chiến lược mở ra cho doanh nghiệp Việt Nam nói chung và TP. Hồ Chí Minh nói riêng. Để hỗ trợ doanh nghiệp khai thác hiệu quả thị trường EFTA trong thời gian tới, ITPC tập trung triển khai đẩy mạnh công tác đối ngoại kinh tế và mở rộng hợp tác quốc tế. Trung tâm tiếp tục tăng cường kết nối với các cơ quan đại diện ngoại giao, Thương vụ Việt Nam tại nước ngoài và các tổ chức xúc tiến đầu tư - thương mại nước ngoài tại Việt Nam. Đồng thời, nghiên cứu, đề xuất các hình thức hợp tác mới với các tổ chức xúc tiến đặt trụ sở tại TP. Hồ Chí Minh nhằm phát huy vai trò cầu nối, thúc đẩy hợp tác kinh tế quốc tế và nâng cao vị thế của thành phố trong mạng lưới xúc tiến toàn cầu.

Theo ông Đinh Sỹ Minh Lăng, đại diện Vụ Phát triển thị trường nước ngoài (Bộ Công Thương), EFTA là thị trường tiềm năng, yêu cầu cao về chất lượng, tính bền vững và giá trị gia tăng của sản phẩm. Theo ông Lăng, doanh nghiệp cần đầu tư hệ thống sản xuất, xây dựng thương hiệu gắn với ESG. Các doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu sẽ có cơ hội rất lớn để tham gia chuỗi cung ứng vào thị trường này.