Giải ngân đầu tư công: Tăng tốc để đạt mục tiêu 100% kế hoạch

Thủ tướng Phạm Minh Chính phát biểu chỉ đạo tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 8 - Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Những điểm nghẽn chính

Trả lời báo chí tại buổi họp báo Chính phủ thường kỳ tháng 8, Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương cho biết tình hình giải ngân vốn đầu tư công trong tám tháng đầu năm 2025 đạt kết quả tích cực. Tổng số vốn thực hiện gần 410.000 tỷ đồng, phản ánh sự chuyển biến rõ rệt so với các giai đoạn trước. So với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, bao gồm cả phần giao bổ sung trong năm, tỷ lệ giải ngân đạt 46,3%. Nếu tính theo chỉ tiêu giao đầu năm, tỷ lệ đạt 49,5%.

Đây là những con số được đánh giá tích cực, cho thấy tiến độ năm nay cao hơn hẳn so với những năm trước đây. So với cùng kỳ năm 2024, khi tỷ lệ giải ngân đạt 40,4%, kết quả năm 2025 cao hơn cả về số tương đối và tuyệt đối, chênh lệch khoảng 135.000 tỷ đồng. Đây là kết quả đáng khích lệ, phản ánh rõ nỗ lực của các bộ, ngành và địa phương. Tuy nhiên, để đạt mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch cả năm theo yêu cầu của Chính phủ, vẫn còn nhiều khó khăn cần được tháo gỡ bằng các giải pháp quyết liệt và đồng bộ hơn.

Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương, có bốn nhóm khó khăn chủ yếu ảnh hưởng đến tiến độ giải ngân. Thứ nhất là vấn đề tổ chức, sắp xếp bộ máy theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Việc thay đổi cơ cấu hành chính đã tác động nhất định đến kết quả giải ngân, khi một số xã chưa kịp kiện toàn nên thiếu vị trí liên quan đến đầu tư công như kế toán, quản lý dự án, khiến các thủ tục dự án và thanh quyết toán bị chậm. Bộ Chính trị và Trung ương đã có chỉ đạo yêu cầu các địa phương khẩn trương rà soát, kiện toàn nhân sự để bảo đảm tiến độ.

Thứ hai là nhiều dự án phải tiến hành rà soát, điều chỉnh để phù hợp với mô hình mới của chính quyền hai cấp. Nhiều công trình trước đây do cấp huyện quản lý nay phải chuyển giao cho đơn vị, đầu mối khác. Trung ương đã có hướng dẫn cụ thể, nhưng trong thực tế triển khai vẫn phát sinh vướng mắc do điều kiện từng địa phương khác nhau.

Thứ ba là phân bổ vốn còn chậm. Từ đầu năm đến nay vẫn còn khoảng 38,5 nghìn tỷ đồng vốn ngân sách Trung ương chưa phân bổ. Hiện có 18/42 bộ ngành, cơ quan Trung ương và 29/34 địa phương chưa phân bổ hết vốn được giao. Nguyên nhân chủ yếu là nhiều dự án chưa được phê duyệt, một phần do việc sắp xếp bộ máy hành chính, sáp nhập hoặc điều chỉnh chức năng cơ quan, dẫn tới mất thêm thời gian để ổn định và rà soát danh mục đầu tư. Ngoài ra, một số dự án sau khi đánh giá lại phải thay đổi chủ đầu tư, chuyển đổi công năng hoặc tạm dừng triển khai, ảnh hưởng đến tiến độ phê duyệt.

Thứ tư là những vướng mắc trong công tác tổ chức thực hiện. Các khó khăn thường gặp là giải phóng mặt bằng, biến động giá nguyên vật liệu, thủ tục đầu tư phát triển dự án, cùng các yếu tố khách quan như thời tiết.

Ngoài ra còn có các nguyên nhân khách quan khác như điều chỉnh quy hoạch, thay đổi thiết kế hay quy định liên quan đến xây dựng. Sau khi sắp xếp lại bộ máy, nhiều địa phương phải dành thêm thời gian để hoàn tất các bước chuyển tiếp trước khi có thể xây dựng, điều chỉnh và triển khai đồng bộ dự án. Để xử lý vấn đề này, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 66.2/2025, trong đó nhấn mạnh vai trò chỉ đạo của Quốc hội và Chính phủ trong việc rà soát, điều chỉnh quy hoạch, đồng thời đưa ra cơ chế cải cách thủ tục hành chính nhằm tạo điều kiện để dự án được điều chỉnh và thực hiện kịp thời. Đây là quy định quan trọng, không chỉ đối với đầu tư công mà cả với các dự án ngoài ngân sách.

Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương trả lời câu hỏi của báo chí - Ảnh: VGP

Quyết liệt, đồng bộ để tháo gỡ

Để đạt mục tiêu giải ngân gần 100% kế hoạch, Bộ Tài chính kiến nghị các bộ, ngành, địa phương tiếp tục triển khai mạnh mẽ các giải pháp đã đề ra và thực hiện quyết liệt theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Trọng tâm là thực hiện Nghị quyết số 226/NQ-CP ngày 05/8/2025, Chỉ thị số 05/CT-TTg ngày 01/03/2025 và các Công điện số 16/CĐ-TTg ngày 18/02/2025, số 24/CĐ-TTg ngày 22/03/2024, số 32/CĐ-TTg ngày 05/04/2025, số 47/CĐ-TTg ngày 22/4/2025 và số 60/CĐ-TTg ngày 09/05/2025. Các văn bản đã nêu rất rõ nhiệm vụ, do vậy yêu cầu đặt ra là các bộ, ngành và địa phương phải thực hiện quyết liệt, đồng bộ và bám sát thực tiễn.

Liên quan đến thể chế pháp luật, tại kỳ họp thứ IX vừa qua, Quốc hội đã sửa đổi một số luật liên quan đến đầu tư công, trong đó có Luật Đầu tư công và Luật PPP. Các luật đã có hiệu lực, tuy nhiên các văn bản nghị định, thông tư, hướng dẫn của Trung ương đang được hoàn thiện. Hiện còn hai nghị định thuộc trách nhiệm của Bộ Tài chính đang ở giai đoạn cuối chuẩn bị trình Chính phủ ban hành, gồm nghị định hướng dẫn Luật Đầu tư công và nghị định hướng dẫn PPP. Bộ Tài chính đã hoàn thiện công tác tiếp thu ý kiến và sẽ sớm trình lại Văn phòng Chính phủ để ban hành.

Trong công tác tổ chức triển khai, Bộ Tài chính nhấn mạnh hai điểm then chốt. Thứ nhất là đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án để tạo ra khối lượng giải ngân lớn, đặc biệt trong những tháng cuối năm. Thứ hai là kịp thời xử lý vướng mắc trong quản lý, từ thủ tục kế toán đến công tác nhân sự, bảo đảm hoạt động thông suốt. Đối với những dự án cần điều chỉnh, các cơ quan chức năng cần xây dựng hướng dẫn cụ thể, thống nhất áp dụng trên toàn quốc, giảm bớt thủ tục rườm rà, tránh tình trạng phải liên tục xin ý kiến nhiều cấp.

Một yêu cầu quan trọng khác là các địa phương cần thường xuyên rà soát, bổ sung kế hoạch sử dụng vốn. Trường hợp không sử dụng hết số vốn được giao, phải kịp thời báo cáo Chính phủ để điều chỉnh, chuyển vốn sang các dự án hoặc địa phương khác có nhu cầu và khả năng giải ngân tốt hơn. Đây là cách để vừa tận dụng tối đa nguồn lực, vừa bảo đảm mục tiêu giải ngân chung.