Giải pháp mở rộng tiếp cận vốn tín dụng cho kinh tế tư nhân

Nhu cầu vốn của doanh nghiệp tư nhân luôn luôn cần có để đảm bảo hoạt động kinh doanh thông suốt - Ảnh: Đình Hải

Nhiều chính sách tín dụng cho tư nhân đang thực thi

Ông Nguyễn Đức Lệnh – Phó Giám đốc Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chi nhánh Khu vực 2 cho biết, Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị định hướng phát triển kinh tế tư nhân, NHNN Việt Nam cũng sẽ ban hành những cơ chế chính sách về tiền tệ, tín dụng và ngân hàng để đáp ứng yêu cầu vốn cho kinh tế tư nhân.

Trong thời gian qua, NHNN đã không ngừng triển khai các chính sách ưu đãi nhằm hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa phát triển. Nổi bật trong đó là chính sách cho vay ngắn hạn bằng tiền đồng đối với 5 nhóm ngành ưu tiên, bao gồm doanh nghiệp nhỏ và vừa, với lãi suất tối đa hiện hành là 4%/năm. Chính sách này đã thực hiện trong một thập kỷ qua, góp phần giảm chi phí vốn cho doanh nghiệp có tình hình tài chính lành mạnh, công khai minh bạch, từ đó thúc đẩy sản xuất – kinh doanh.

Song song đó, chính sách của NHNN cũng đa dạng hóa phương thức cho vay, trong đó có cho vay tín chấp – một hình thức được kỳ vọng sẽ tháo gỡ nút thắt “tài sản đảm bảo” cho nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa. Theo Thông tư 39, các tổ chức tín dụng được quyền chủ động cho vay tín chấp trên cơ sở phân tích dữ liệu, dòng tiền và uy tín doanh nghiệp.

Chẳng hạn, tại TP. Hồ Chí Minh - số liệu thống kê của NHNN chi nhánh Khu vực 2, cho thấy tính đến nay tổng dư nợ cho vay doanh nghiệp nhỏ và vừa của hệ thống ngân hàng ở TP. Hồ Chí Minh đạt hơn 1,5 triệu tỷ đồng, tăng 10,6% so với cuối năm 2024 và chiếm khoảng 38,5% tổng dư nợ tín dụng toàn địa bàn.

Con số này là minh chứng cho hiệu quả từ những chính sách mà NHNN Việt Nam đã ban hành trong thời gian qua. Tuy nhiên, thực tế tiếp cận vốn của khu vực kinh tế tư nhân – đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn cần tháo gỡ.

Dù ngành Ngân hàng đã có nhiều chính sách cụ thể, việc tiếp cận vốn của doanh nghiệp nhỏ và vừa vẫn chưa thực sự rộng mở. Thực tế, nhiều doanh nghiệp chưa đáp ứng được điều kiện để hưởng ưu đãi. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ hạn chế nội tại: thiếu minh bạch trong báo cáo tài chính, hệ thống quản trị chưa chuẩn hóa, dữ liệu tài chính thiếu tin cậy, thậm chí không kiểm toán định kỳ.

Đây là những yếu tố khiến các tổ chức tín dụng gặp khó khăn trong thẩm định, chấm điểm tín dụng, và xếp hạng doanh nghiệp – điều kiện bắt buộc để thực hiện cho vay tín chấp hoặc áp dụng mức lãi suất ưu đãi.

Theo ông Nguyễn Đức Lệnh, khi doanh nghiệp nhỏ và vừa chủ động đổi mới, minh bạch dòng tiền, số hóa hoạt động, tăng uy tín và trách nhiệm tài chính sẽ tạo điều kiện để tổ chức tín dụng tự tin mở rộng các hình thức cho vay, nhất là cho vay tín chấp dựa trên dữ liệu và dòng tiền.

Cần đổi mới từ ba phía

Giải pháp để mở rộng tiếp cận vốn cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, ông Lệnh cho rằng từ phía doanh nghiệp cần xác lập lại tư duy tài chính, đầu tư vào hệ thống kế toán, kiểm toán có chuyên môn, minh bạch báo cáo và chủ động ứng dụng công nghệ để quản trị dữ liệu tài chính hiệu quả. Đây là nền tảng để xây dựng lòng tin với ngân hàng.

Từ phía ngân hàng, tăng cường năng lực phân tích dữ liệu thông qua ứng dụng công nghệ đánh giá tín dụng thay vì chỉ dựa vào tài sản thế chấp. Đồng thời, phát triển các mô hình chấm điểm tín dụng phù hợp với đặc điểm doanh nghiệp nhỏ và vừa, nhất là các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực truyền thống hoặc mới chuyển đổi số.

Từ phía cơ quan quản lý, tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp lý thúc đẩy tài chính toàn diện, phát triển hạ tầng dữ liệu dùng chung như cơ sở dữ liệu doanh nghiệp, dữ liệu thuế, bảo hiểm xã hội... để hỗ trợ quá trình ra quyết định tín dụng của các ngân hàng.

Con số 1,5 triệu tỷ đồng dư nợ tín dụng cho doanh nghiệp nhỏ và vừa của hệ thống ngân hàng TP. Hồ Chí Minh không chỉ cho thấy chính sách tín dụng cho vay khu vực tư nhân đã phản ánh tiềm năng rất lớn nếu các vướng mắc nội tại được gỡ bỏ. Theo đó, mở rộng tiếp cận vốn cho khu vực tư nhân, đặc biệt là doanh nghiệp nhỏ và vừa không chỉ là nhiệm vụ của riêng ngành ngân hàng, mà cần một quá trình đổi mới đồng bộ từ doanh nghiệp, tổ chức tín dụng và chính sách vĩ mô.

Trong bối cảnh Nghị quyết 68 đang tạo xung lực lớn cho khu vực kinh tế tư nhân, việc chủ động đổi mới sẽ giúp doanh nghiệp không chỉ dễ dàng tiếp cận nguồn vốn mà còn phát triển bền vững, thích ứng với yêu cầu ngày càng cao của thị trường và xu hướng kinh tế số hiện nay.