Hải sản ứ đọng do xuất khẩu gặp khó
Sản phẩm ứ đọng
Những ngày gần đây, câu chuyện mực khô của ngư dân miền Trung không xuất khẩu được đang khiến nhiều người lo lắng. Chính quyền các địa phương cũng đang nỗ lực tìm các biện pháp để “giải cứu”!
Tại huyện Núi Thành (Quảng Nam), nơi được coi là “thủ phủ” của nghề khai thác mực ở khu vực miền Trung, nhiều ngư dân đang rất lo lắng khi một lượng lớn mực khô chưa thể xuất khẩu được. Được biết, toàn huyện hiện có 61 tàu khai thác mực, trong đó, 37 tàu làm nghề câu mực và 24 tàu làm nghề mành chụp mực, hoạt động ở vùng biển khơi. Nghề khai thác mực trên biển đang tạo việc làm cho gần 2 nghìn lao động ở địa phương.
Nghề khai thác mực của ngư dân miền Trung đang gặp khó khăn |
Hiện, nhiều gia đình ngư dân ở Núi Thành đang sống hoàn toàn dựa vào nghề khai thác mực. Thời gian trước đây, khi mặt hàng hải sản này đang tiêu thụ tốt trên thị trường, mỗi khi các tàu khai thác mực cập bến, thương lái sẽ lập tức có mặt thu mua hết sản phẩm. Thế nhưng, từ tháng 6/2019 trở lại đây, việc xuất bán mực khô của bà con ngư dân rất khó khăn. Thời gian đầu, thương lái còn thu mua cầm chừng. Sau đó, mực khô rớt giá thê thảm nhưng bà con ngư dân vẫn không thể bán được hàng. Theo thống kê của các cơ quan chức năng ở địa phương, chỉ tính riêng tại huyện Núi Thành hiện có đến 930 tấn mực khô tồn đọng. Trong đó, sản lượng mực khô hiện nay tồn kho trên các tàu khoảng 800 tấn. Trong kho của các tư thương thu mua mực khô xuất bán sang Trung Quốc cũng tồn kho khoảng 130 tấn.
Mực khai thác về không tiêu thụ được đang khiến nhiều ngư dân ở địa phương gặp khó khăn. Bởi, các chuyến đi biển trước đó bà con đã phải vay mượn chi phí ứng trước để trả cho bạn thuyền, chi phí mua nhiên liệu, lương thực, nhu yếu phẩm… Không bán được hàng, các chủ tàu rất khó để có thể quay vòng cho những chuyến đi biển tiếp theo.
Ông Dương Hải - chủ tàu QNa-9084TS chuyên làm nghề chụp mực ở Núi Thành chia sẻ, do không bán được mực nhiều anh em bạn thuyền phải ở nhà. Tàu nằm bờ, trong khi đây đang là thời điểm khai thác chính trong năm. Tình hình ngày càng khó khăn, khi các chủ nậu đang ép giá xuống rất thấp, song cũng không dễ dàng để bán. Trong khi đó, giá nhiên liệu tăng, mực lại bán không được, khó khăn càng thêm chồng chất đối với ngư dân. Về phía chính quyền địa phương, theo ông Nguyễn Văn Thịnh - Phó Chủ tịch UBND huyện Núi Thành, nếu tình trạng ứ đọng mực khô tiếp diễn thì đội tàu câu mực khơi của địa phương không thể ra khơi đánh bắt được, đời sống của hàng nghìn hộ ngư dân sẽ gặp khó khăn.
Thay đổi phương thức xuất khẩu
Không riêng gì ở Quảng Nam, tại nhiều địa phương khác trong khu vực miền Trung như Quảng Ngãi, hay Bình Định nghề khai thác mực để xuất khẩu đang gặp nhiều khó khăn. Đơn cử như tại cửa biển Sa Cần (Quảng Ngãi) hiện đang có nhiều tàu câu mực cũng lâm vào cảnh nằm bờ do hàng trăm tấn mực đánh bắt về không bán được. Không chỉ ngư dân những người trực tiếp đánh bắt gặp khó, mà một số thương lái cũng đang loay hoay tìm cách xử lý số hàng đã lỡ thu mua vào. Một tiểu thương chuyên thu mua mực khô ở Quảng Nam cho biết, hiện cơ sở cũng đang ứ đọng gần 100 tấn mực do không thể xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc.
Tìm hiểu sự việc, chúng tôi được biết nguyên nhân chính khiến một lượng mực khô của ngư dân miền Trung đang ứ đọng, do những trục trặc trong khâu xuất khẩu. Trước đây, mặt hàng mực khô chủ yếu xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc theo đường tiểu ngạch, không cần ghi rõ nguồn gốc xuất xứ của sản phẩm. Tuy nhiên, thời gian gần đây thị trường này đã yêu cầu xuất khẩu tiểu ngạch sang chính ngạch với yêu cầu phải truy xuất nguồn gốc. Bởi vậy, một lượng lớn mực khô của bà con ngư dân đang bị “ách” lại.
Theo ông Ngô Tấn - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Quảng Nam, trước đây các sản phẩm mực khô của địa phương chủ yếu được xuất khẩu sang Trung Quốc theo đường tiểu ngạch, rất ít ràng buộc quy định của ngành chức năng. Thế nhưng, gần đây phía Trung Quốc quy định hàng hóa nhập khẩu phải qua đường chính ngạch. Trong đó, có các sản phẩm mực khô xuất khẩu từ Việt Nam, bắt buộc phải truy xuất nguồn gốc, có dán tem rõ ràng. Trong khi, các mặt hàng mực khô ở địa phương chưa đáp ứng được những yêu cầu về truy xuất nguồn gốc.
Thực tế hiện nay, các đầu mối xuất khẩu mực khô từ trong nước hầu hết là tư thương nhỏ lẻ chứ chưa có doanh nghiệp lớn tham gia. Xuất khẩu khó khăn, nhưng theo nhiều tư thương thì nhu cầu tiêu thụ mặt hàng này tại Trung Quốc vẫn đang rất lớn. Phía các doanh nghiệp từ Trung Quốc vẫn đang rất muốn nhập khẩu, nhưng vướng các thủ tục pháp lý đi kèm.
Được biết, để giúp các ngư dân, thương lái tiêu thụ được sản phẩm mực khô tồn đọng, UBND tỉnh Quảng Nam đã có văn bản số 3812/UBND-KTN gửi Bộ Công thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản về việc đề nghị hỗ trợ tiêu thụ sản phẩm mực khô trên địa bàn tỉnh. Quảng Nam cũng đề nghị các cơ quan chức năng hỗ trợ việc đàm phán với các bộ, ngành, hải quan Trung Quốc để sản phẩm mực phơi khô của địa phương được xuất khẩu sang Trung Quốc trong thời gian sớm nhất. Đồng thời, hướng dẫn cách thức, các yêu cầu cụ thể sản phẩm mực phơi khô có thể xuất khẩu vào Trung Quốc theo đường chính ngạch...
Câu chuyện phải “giải cứu” mực khô như hiện nay lại đặt ra cho các cơ quan chức năng lẫn ngư dân những bài học kinh nghiệm. Đó là sự chủ động trong việc truy xuất nguồn gốc các sản phẩm. Các cơ quan chức năng nên hỗ trợ ngư dân, doanh nghiệp thu mua, chế biến hải sản xuất khẩu thực hiện nghiêm việc truy xuất nguồn gốc thủy hải sản cũng như các mặt hàng khác để tiện đường xuất khẩu. Tránh việc, “nước đến chân mới nhảy” như hiện nay...