Hỗ trợ doanh nghiệp phục hồi sau dịch

Đối mặt nhiều khó khăn

Thực tế, doanh nghiệp tạo tác động xã hội đang là một làn sóng làm thay đổi nhiều khía cạnh cuộc sống và triết lý kinh doanh của doanh nghiệp truyền thống. Nghiên cứu thực nghiệm cho thấy doanh nghiệp có trách nhiệm hơn với cộng đồng, xã hội và môi trường thì kết quả kinh doanh tốt hơn, cũng như đảm bảo mục tiêu phát triển “không ai bị bỏ lại phía sau”. Họ là những người đi đầu trong việc thúc đẩy sự đa dạng và hòa nhập, cân bằng lợi nhuận với các tác động xã hội để tạo nên một mô hình kinh doanh bền vững.

Tuy nhiên, chia sẻ tại buổi họp báo công bố “Gói hỗ trợ doanh nghiệp tạo tác động xã hội ứng phó với Covid-19”, ông Lê Quang Cảnh - Đại diện nhóm tư vấn của dự án cho biết, nhóm SIB do phụ nữ hoặc các nhóm yếu thế làm chủ, sử dụng nhiều lao động nữ, sử dụng lao động khuyết tật, lao động LGBT (cộng đồng của những người có xu hướng tính dục cũng như bản dạng giới khác với những người có xu hướng tính dục và bản dạng giới thông thường), lao động dân tộc thiểu số còn đang gặp rất nhiều khó khăn và chịu ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch.

Nhiều doanh nghiệp SIB đã giúp người khuyết tật tự tin vươn lên trong cuộc sống

Kết quả cuộc khảo sát của Đơn vị tư vấn TDI Consulting và Viện Phát triển Bền vững (ĐH KTQD) tại 153 SIB trong 4 tháng đầu năm nay cho thấy, đối với các SIB mới thành lập từ 1-3 năm, khó khăn lớn nhất được nêu ra đó là về nguồn vốn. Với các SIB đã đi vào hoạt động sản xuất gặp khó khăn về quản lý và khi đã có hoạt động nề nếp thì lại gặp khó về thị trường.

Đặc biệt trong đại dịch Covid-19, SIB là nhóm doanh nghiệp bị tổn thương nặng nề. 47% SIB được khảo sát cho biết doanh thu suy giảm, chi phí đầu vào tăng cao, việc làm bị ảnh hưởng.

Nghiên cứu của Chương trình Phát triển Liên hợp quốc (UNDP) vào tháng 8 năm 2021 cũng cho thấy, doanh thu của các doanh nghiệp hộ gia đình và doanh nghiệp siêu nhỏ, vừa và nhỏ giảm mạnh, buộc họ phải cắt giảm hoạt động và sa thải công nhân. Doanh nghiệp du lịch, nhà hàng, khách sạn và vận tải hành khách là những doanh nghiệp bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Tác động này càng trầm trọng hơn đối với các hộ gia đình do phụ nữ làm chủ hộ.

Trưởng đại diện Thường trú UNDP tại Việt Nam Caitlin Wiesen cho biết: “Các nghiên cứu đánh giá cơ bản cho thấy gần 47% doanh nghiệp tạo tác động xã hội được phỏng vấn bị giảm doanh thu do tác động của Covid-19. Doanh nghiệp có tỷ lệ giảm doanh thu cao nhất thuộc về nhóm sử dụng lao động là người khuyết tật, người dân tộc thiểu số và hợp tác xã”.

Tuy nhiên, kết quả khảo sát cũng chỉ ra nhóm doanh nghiệp SIB lại hạn chế trong việc tiếp cận các gói hỗ trợ. Nguyên do là chưa có quy định chính thức về SIB, chính sách hỗ trợ nằm tản mát, các SIB đa phần có quy mô nhỏ không có “bộ phận pháp chế” để tuân thủ các thủ tục quy định cần thiết. Mặt khác, hợp tác của các trung gian hỗ trợ trong việc hỗ trợ SIB còn ít và hạn chế, hỗ trợ từ nhà nước còn thiếu, chưa nhạy cảm với đối tượng thụ hưởng. Việc tham gia của địa phương trong việc xây dựng và thực hiện chính sách hỗ trợ SIB chưa sâu, thiếu nguồn lực thực hiện hỗ trợ…

“Vốn mồi” hỗ trợ SIB

Để có thể hỗ trợ các SIB phục hồi sau dịch bệnh, Cục Phát triển Doanh nghiệp (AED) - Bộ Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với Bộ Các vấn đề toàn cầu Canada (GAC) và UNDP vừa công bố “Gói hỗ trợ Doanh nghiệp tạo tác động xã hội ứng phó với Covid-19” nhằm hỗ trợ các SIB nâng cao năng lực và hoàn thiện mô hình kinh doanh để đối phó với những bất trắc sau đại dịch. Là hỗ trợ hàng đầu cho các SIB trong khuôn khổ dự án “Hỗ trợ Hệ sinh thái các doanh nghiệp tạo tác động xã hội tại Việt Nam ứng phó với Covid-19 (ISEE-COVID), gói hỗ trợ này dự kiến sẽ hỗ trợ các doanh nghiệp tạo tác động xã hội xác định những thách thức chính tạo ra bởi Covid-19; thiết kế và chuyển đổi mô hình kinh doanh hoặc phát triển các sản phẩm dịch vụ mới để thích ứng với tình hình Covid-19 và đặc biệt là hỗ trợ “vốn hạt giống” cho các SIB xây dựng và thử nghiệm các mô hình kinh doanh, sản phẩm và dịch vụ mới.

Cụ thể, trong năm 2022, chương trình sẽ hỗ trợ 30 doanh nghiệp SIB thuộc lĩnh vực nông nghiệp và du lịch, đặc biệt là các doanh nghiệp do phụ nữ và các nhóm yếu thế làm chủ. Mỗi doanh nghiệp sẽ được huấn luyện chuyên biệt trong 6 tháng và hỗ trợ vốn hạt giống 100 triệu đồng để xây dựng và thử nghiệm các mô hình kinh doanh mới.

Ông Lê Mạnh Hùng - Cục trưởng Cục Phát triển Doanh nghiệp, Bộ Kế hoạch Đầu tư chia sẻ: “Gói hỗ trợ này sẽ góp phần giúp các doanh nghiệp SIB tháo gỡ những nút thắt, khó khăn trên thông qua những hành động cụ thể. Chúng tôi sẽ cử các chuyên gia, các tổ chức trung gian đồng hành cùng doanh nghiệp để giải quyết những vấn đề cụ thể trong quản lý, kinh doanh, phát triển sản phẩm của doanh nghiệp SIB trong vòng 6 tháng. Khoản vốn mồi 100 triệu đồng là nguồn lực rất quý giá cho doanh nghiệp nhằm phần nào khắc phục được khó khăn trong tiếp cận các nguồn tài chính của các SIB”.

Bà Nguyễn Như Quỳnh - cán bộ của UNDP cho biết, các SIB, các công ty khởi nghiệp tạo tác động xã hội, hợp tác xã và các DNNVV hợp tác hoặc làm việc cho các nhóm dễ bị tổn thương trong lĩnh vực nông nghiệp và du lịch đều có thể gửi thư bày tỏ quan tâm. Chương trình không có giới hạn về sắc tộc, tôn giáo, nghề nghiệp hoặc vị trí địa lý miễn là các doanh nghiệp hỗ trợ các nhóm dễ bị tổn thương và các mô hình kinh doanh được đề xuất và các sản phẩm, dịch vụ mới đủ sáng tạo, bền vững, có khả năng mở rộng và phù hợp để thích ứng với những thách thức của Covid-19. Các tiêu chí để lựa chọn hỗ trợ đó là năng lực của SIB (20%); tính phù hợp (20%); tính khả thi và sáng tạo (20%); tính tác động bao trùm và đa dạng (30%); tính bền vững, khả năng mở rộng (10%). Từ tháng 5 – tháng 6/2022 ban tổ chức sẽ đánh giá và lựa chọn 30 SIB tham gia gói hỗ trợ năm 2022. Thời gian triển khai thực hiện chương trình sẽ từ tháng 6 đến tháng 11/2022.