IMF khuyến nghị các biện pháp hỗ trợ kinh tế

Từ cuối năm 2015, thị trường tài chính toàn cầu chao đảo mạnh trong bối cảnh rủi ro toàn cầu có chiều hướng tăng dần, thị trường chứng khoán suy giảm mạnh. Đầu năm nay, các thị trường tài chính phản ứng tiêu cực trước những thay đổi này. Giá cổ phiếu lao dốc, thị trường chứng khoán chao đảo mạnh, dư luận xôn xao về nguy cơ suy thoái gia tăng tại các nước phát triển, giá cổ phiếu ngân hàng chịu áp lực mới.

Xu hướng phát triển này trở nên trầm trọng hơn do lo ngại về thiếu dư địa chính sách tại các nước phát triển để đối phó với triển vọng kinh tế ngày càng xấu đi, giá dầu giảm thấp gây tác động tiêu cực cho kinh tế toàn cầu, nghi ngờ về hiệu quả các biện pháp của Trung Quốc trong việc kiềm chế đà suy giảm kinh tế.

IMF cho rằng, hệ thống ngân hàng tại các nước phát triển vẫn an toàn, nhưng đang chịu áp lực rất lớn từ các thị trường tài chính

IMF nhận định, tình hình thị trường có dấu hiệu cải thiện từ tháng 2 vừa qua, sau những thông tin lạc quan về kinh tế, các biện pháp chính sách quyết liệt của Ngân hàng Trung ương châu Âu, sự thận trọng của Cục Dự trữ liên bang Mỹ khi quyết định tăng lãi suất, Trung Quốc cũng tăng cường các nỗ lực chính sách để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và ổn định tỷ giá hối đoái.

Tuy nhiên, các nhà tạo lập chính sách cần tăng cường các biện pháp nhằm tạo ra sự cân bằng hơn và kết hợp chặt chẽ các biện pháp chính sách để giảm thiểu rủi ro và hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Nếu không, thị trường có thể sẽ rối loạn trở lại, làm suy giảm lòng tin, tăng trưởng thấp, thị trường tài chính căng thẳng, nợ nần gia tăng, đẩy nền kinh tế toàn cầu vào suy thoái kinh tế và tài chính.

Theo kịch bản đó, báo cáo ước tính sản lượng kinh tế toàn cầu sẽ thấp hơn khoảng 4% so với sản lượng cơ sở trong 5 năm tới, tương đương với 1 năm kinh tế toàn cầu dậm chân tại chỗ.

Để tránh nguy cơ suy thoái, các nhà tạo lập chính sách cần khắc phục ba khó khăn tồn tại từ trước trong nền kinh tế toàn cầu. Đó là, những vấn đề cơ bản về khủng hoảng tại các nước phát triển chưa được giải quyết triệt để, rủi ro ngày càng tăng tại các nước mới nổi, rủi ro thanh khoản trên thị trường tài chính toàn cầu. Nếu khắc phục được những khó khăn này, sản lượng toàn cầu năm 2018 sẽ cao hơn ngưỡng cơ sở khoảng 1,7%.

Thứ nhất, các nhà tạo lập chính sách tại các nước phát triển cần loại trừ tàn dư của khủng hoảng, nhất là trong lĩnh vực ngân hàng do các ngân hàng đóng vai trò chủ đạo trong việc cấp vốn cho nền kinh tế. IMF cho rằng, hệ thống ngân hàng tại các nước phát triển vẫn an toàn, nhưng đang chịu áp lực rất lớn từ các thị trường tài chính, nhất là từ đầu năm nay, khi triển vọng kinh tế ảm đạm và bất ổn gia tăng.

Tuy nhiên, các ngân hàng cũng đối mặt với những thách thức rất lớn về cơ cấu trước yêu cầu phải thích ứng với những thực tế mới sau khủng hoảng kinh tế vốn tiếp tục xói mòn lợi nhuận kinh doanh. Nhiều ngân hàng tại các nước phát triển phải đối mặt với những thách thức rất lớn về mô hình kinh doanh.

Tại Eurozone, áp lực thị trường cũng bắt nguồn từ những vấn đề mang tính di sản vốn đã tồn tại từ lâu. Các ngân hàng cần sử dụng chiến lược tổng hợp để nhanh chóng xử lý những khoản nợ xấu đang gia tăng, khắc phục tình trạng dư thừa năng lực trong một số khu vực ngân hàng. Cuối cùng, châu Âu cũng cần hoàn tất liên minh ngân hàng và thiết lập kế hoạch chung về bảo đảm tiền gửi.

Thứ hai, các nhà tạo lập chính sách tại các nước mới nổi cần nâng cao khả năng đối phó với những biến động lớn. Giá hàng hóa lao dốc đã làm tăng mức độ thiệt hại cho các doanh nghiệp và chính phủ, làm tăng rủi ro kinh tế và tài chính. Sau nhiều năm vướng vào nợ nần, các nước mới nổi đang đối mặt với khó khăn từ xu hướng kinh tế tăng chậm dần, điều kiện tín dụng ngày càng khắt khe, và dòng vốn thất thường.

Cho đến nay, đa số các nước mới nổi vẫn có đủ khả năng chống đỡ những tác động tiêu cực về kinh tế nhờ nguồn lực dự phòng tích lũy được trong thời kỳ hưng thịnh. Tuy nhiên, nguồn lực hỗ trợ này đang cạn dần và một số nước đã đi quá giới hạn chính sách khi can thiệp thị trường.

Thứ ba, do tình hình của các doanh nghiệp ngày càng xấu đi, nhất là tại các nước xuất khẩu hàng hóa và các ngành sản xuất liên quan, yêu cầu tái cấp vốn ngày càng trở nên cấp bách, có thể đe dọa nền tài chính quốc gia do nhiều doanh nghiệp yếu là doanh nghiệp nhà nước.

Tại nhiều nước mới nổi, nguồn vốn tín dụng về cơ bản vẫn đủ hỗ trợ cho nền kinh tế, nhưng nợ xấu có thể sẽ tăng cao. Điều này đòi hỏi phải theo dõi chặt chẽ mức độ tổn thương của doanh nghiệp, xác định kịp thời và quản lý những tài sản rủi ro, củng cố năng lực của các ngân hàng.

Trong số các nước mới nổi, Trung Quốc đóng vai trò quan trọng, nhưng đang chật vật thực hiện các biện pháp chuyển đổi sang nền kinh tế cân bằng hơn và xây dựng hệ thống tài chính dựa trên nguyên tắc thị trường. Chính phủ Trung Quốc đã triển khai nhiều biện pháp cải cách, nhưng quá trình chuyển đổi này vấp phải nhiều khó khăn và phức tạp.

Trong đó, mối liên kết DN - ngân hàng cũng đang là thách thức lớn do kinh tế giảm tốc và lợi nhuận thấp đã ảnh hưởng tiêu cực đến tình hình của các DN. Nợ xấu tăng cao, lợi nhuận của nhiều DN không đủ để trả lãi vay ngân hàng. IMF cho rằng, Trung Quốc cần xử lý các khoản nợ của DN, củng cố hệ thống ngân hàng, tăng cường khung khổ giám sát để hỗ trợ và củng cố hệ thống tài chính.

Báo cáo của IMF kết luận, các nhà tạo lập chính sách cần triển khai đồng bộ và quyết liệt các biện pháp chính sách tái cân bằng nền kinh tế, nhất là các biện pháp chính sách tiền tệ. Đồng thời, cần đẩy mạnh các biện pháp tái cơ cấu, hướng nền kinh tế phát triển bền vững và đổi mới chính sách tài khóa.