JICA đồng hành cùng Việt Nam trên hành trình phát triển bền vững

Buổi họp báo sáng 8/10

Nhiều kết quả nổi bật

Theo báo cáo của JICA Việt Nam, trong giai đoạn từ tháng 10/2024 đến tháng 9/2025, JICA triển khai 15 dự án vốn vay ODA và 5 chương trình tài trợ đầu tư cho khu vực tư nhân, cùng với 33 dự án hợp tác kỹ thuật có tổng chi phí ước tính 4,8 tỷ yên Nhật (khoảng 32,4 triệu USD). Ngoài ra, 5 dự án viện trợ không hoàn lại với tổng vốn cam kết 2,55 tỷ yên (17,2 triệu USD) tiếp tục được triển khai nhằm nâng cao đời sống người dân Việt Nam.

Tính đến thời điểm hiện tại, 46 chuyên gia dài hạn và 42 tình nguyện viên JICA đang làm việc tại nhiều địa phương, phối hợp cùng các đối tác Việt Nam trong nhiều lĩnh vực. Chỉ tính riêng năm nay, 606 chuyên gia đã được cử đến Việt Nam và 508 học viên được JICA hỗ trợ sang Nhật Bản đào tạo, phản ánh sức mạnh của hợp tác con người – giá trị cốt lõi trong quan hệ giữa hai nước.

Trong lĩnh vực đầu tư hạ tầng, nhà máy xử lý nước thải Yên Xá – một trong những công trình lớn nhất Đông Nam Á – đã chính thức vận hành từ tháng 8/2025, góp phần giảm thiểu ngập úng cho khu vực sông Tô Lịch và cải thiện môi trường Hà Nội. Tại TP. Hồ Chí Minh, tuyến metro số 1 Bến Thành – Suối Tiên, dự án ODA trọng điểm được người dân mong đợi, cũng đã đi vào hoạt động từ tháng 12/2024, mở ra chương mới trong phát triển giao thông đô thị.

Song song với các dự án hạ tầng, JICA còn hỗ trợ nhiều chương trình hợp tác kỹ thuật trong lĩnh vực y tế, giáo dục và phúc lợi xã hội. Đặc biệt, dự án đập SABO đầu tiên được xây dựng tại tỉnh Sơn La nhằm giảm thiểu thiệt hại do sạt lở đất ở khu vực miền núi phía Bắc, đánh dấu bước tiến trong ứng dụng công nghệ Nhật Bản vào phòng chống thiên tai tại Việt Nam.

Cùng với đó, các tình nguyện viên JICA đang góp phần hỗ trợ chăm sóc người cao tuổi tại các bệnh viện lớn như Bạch Mai, Lão khoa Trung ương, thông qua việc chuyển giao kỹ thuật đánh giá rối loạn nuốt và đào tạo điều dưỡng lão khoa. Theo ông Kobayashi, năm nay cũng đánh dấu 30 năm chương trình Tình nguyện viên Hợp tác Hải ngoại Nhật Bản tại Việt Nam, biểu tượng sinh động cho tình hữu nghị giữa hai dân tộc.

Ông Kobayashi Yosuke, Trưởng đại diện JICA Việt Nam

Các định hướng hợp tác

JICA đặc biệt chú trọng đến 4 trụ cột cải cách mà Việt Nam đang hướng tới để trở thành quốc gia thu nhập cao vào năm 2045, bao gồm: Phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; Thúc đẩy hội nhập quốc tế; Xây dựng và thi hành pháp luật; Phát triển kinh tế tư nhân.

Phát biểu tại họp báo, Trưởng đại diện JICA Việt Nam cho biết sẽ tập trung hơn nữa vào các nhu cầu thực tiễn trên của Việt Nam. “Trên nền tảng của mối quan hệ hợp tác lâu dài giữa hai nước, JICA ưu tiên việc phối hợp với các đối tác Nhật Bản tận dụng công nghệ, kiến thức và kinh nghiệm của Nhật Bản để hỗ trợ Việt Nam thực hiện các cải cách kể trên”, ông Kobayashi nhấn mạnh.

Trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, JICA đang góp phần xây dựng nền tảng cho các ngành công nghiệp tương lai như bán dẫn và trí tuệ nhân tạo (AI). Cụ thể, cùng với sự hợp tác của GS. Usagawa (nguyên Phó Hiệu trưởng Đại học Kumamoto), JICA đang hỗ trợ Trường Đại học Việt - Nhật thiết lập chương trình cử nhân ngành công nghệ kỹ thuật chip bán dẫn. Chương trình đã bắt đầu khai giảng vào tháng 9 vừa qua. JICA sẽ tiếp tục hỗ trợ xây dựng và củng cố hệ sinh thái đào tạo bán dẫn của Việt Nam, tập trung vào việc kết nối và thúc đẩy hợp tác giữa các bên liên quan tại Nhật Bản và Việt Nam.

Đồng thời, JICA cũng chú trọng thúc đẩy AI thông qua hợp tác với Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia (NIC) và Đại học Bách khoa Hà Nội để hỗ trợ các startup và nghiên cứu về AI. Ngày 18/9/2025, JICA phối hợp với Đại học Tokyo và Đại học Bách khoa Hà Nội triển khai chương trình “Trí tuệ người tiêu dùng toàn cầu – Global Consumer Intelligence (GCI)” trong bốn tháng, do Giáo sư Matsuo Yutaka, chuyên gia AI hàng đầu Nhật Bản, trực tiếp giảng dạy cho hơn 1.600 sinh viên.

Ngoài ra, JICA cũng hỗ trợ Việt Nam triển khai các biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu thông qua việc thúc đẩy hợp tác giữa các tổ chức Việt Nam và Nhật Bản nhằm phát triển và ứng dụng công nghệ tiên tiến.

Trong trụ cột hội nhập quốc tế, JICA tiếp tục đồng hành với Việt Nam không chỉ ở tầm chính sách mà còn ở cấp thực tiễn. Từ Dự án Ishikawa những năm 1990 – nơi các chuyên gia hai nước cùng thảo luận về chính sách kinh tế nông nghiệp, công nghiệp và tài chính – đến nay JICA vẫn duy trì hỗ trợ kỹ thuật trong các lĩnh vực thuế, sở hữu trí tuệ, nông sản an toàn và an toàn thực phẩm. Hợp tác này đã góp phần nâng cao năng lực quản lý và năng suất lao động, đồng thời củng cố năng lực cạnh tranh quốc gia trong tiến trình hội nhập toàn cầu.

Trong lĩnh vực xây dựng và thi hành pháp luật, JICA đã đồng hành cùng Việt Nam hơn ba thập kỷ, bắt đầu từ khi cố Bộ trưởng Nguyễn Đình Lộc mời Giáo sư Morishima Akio hỗ trợ xây dựng Bộ luật Dân sự vào năm 1992. Từ năm 1996 đến nay, sáu dự án liên tiếp đã được triển khai, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam. Dự án hợp tác kỹ thuật hiện tại sẽ kết thúc vào tháng 12/2025, và JICA đang xem xét các chương trình nối tiếp để tiếp tục đồng hành cùng Việt Nam trong giai đoạn mới.

Một điểm nhấn gần đây trong cải cách thể chế tại Việt Nam là việc áp dụng mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Nhật Bản đã vận hành mô hình này trong nhiều năm nên JICA tin rằng Việt Nam có thể tham khảo những thành công, thất bại của Nhật Bản trong quá trình vận hành mô hình chính quyền hai cấp mới. JICA đã và đang phối hợp với Ban Tổ chức Trung ương và Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh triển khai các chương trình bồi dưỡng để các lãnh đạo đương nhiệm và tương lai của Việt Nam có cơ hội học hỏi kinh nghiệm từ Nhật Bản.

Đại diện JICA trả lời trong phần hỏi đáp

Thúc đẩy phát triển khu vực tư nhân

Trụ cột thứ tư – phát triển kinh tế tư nhân – được JICA xem là chìa khóa để Việt Nam đạt được tăng trưởng bền vững. JICA sẽ tiếp tục hỗ trợ phát triển kinh tế tư nhân thông qua các hoạt động về đối thoại chính sách, phát triển nguồn nhân lực, cải thiện khả năng tiếp cận tài chính, và phát triển hạ tầng tạo điều kiện kinh doanh.

Về đối thoại chính sách, Dự án Ishikawa - dự án nghiên cứu chung giữa hai nước từ năm 1995 đến 2021 - chính là một trong những dự án biểu tượng đóng góp vào phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế của Việt Nam. Giai đoạn đầu của dự án hướng tới hỗ trợ Việt Nam xây dựng Kế hoạch phát triển kinh tế xã hội 5 năm lần thứ 6 (1996–2000) trong thời kỳ đầu của quá trình chuyển đổi kinh tế theo chính sách Đổi Mới.

Ngoài ra, JICA cũng hợp tác với Viện Phát triển Nguồn nhân lực Việt - Nhật (VJCC) thuộc Đại học Ngoại thương triển khai chương trình đào tạo doanh nhân “Keieijuku”. Chương trình này đã cung cấp kỹ năng quản trị theo kinh nghiệm Nhật Bản cho hơn 800 lãnh đạo, quản lý doanh nghiệp Việt Nam, tạo cơ hội để các doanh nghiệp phát triển hơn nữa trên thị trường toàn cầu.

Song song đó, JICA cũng tăng cường hợp tác với các tổ chức tài chính để nâng cao khả năng tiếp cận vốn cho doanh nghiệp. Tháng 7/2025, JICA đã ký khoản vốn vay với VPBank nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa do phụ nữ làm chủ.

Gắn kết trái tim – nền tảng cho hợp tác lâu dài

Ông Kobayashi nhấn mạnh, mối quan hệ hợp tác Việt – Nhật được nuôi dưỡng không chỉ bằng các con số hay dự án, mà còn bằng “sự gắn kết của trái tim” giữa nhân dân hai nước. Hiện có gần 600.000 người Việt Nam đang làm việc tại Nhật Bản và hơn 40.000 du học sinh Việt Nam theo học tại các cơ sở giáo dục Nhật, minh chứng cho mối liên hệ ngày càng sâu rộng.

“Thông qua hợp tác phát triển, JICA mong muốn tiếp tục thúc đẩy xây dựng các mối quan hệ này, góp phần vào sự phát triển chung của Việt Nam và Nhật Bản, đồng thời tăng cường sự gắn kết trái tim giữa người dân hai nước”, ông Kobayashi khẳng định, đồng thời cho biết JICA sẽ phát hành video kỷ niệm 30 năm chương trình tình nguyện viên để tôn vinh những đóng góp thầm lặng của hàng trăm chuyên gia Nhật Bản đã và đang đồng hành cùng Việt Nam trên khắp các lĩnh vực.