Khi âm nhạc cất tiếng bảo vệ môi trường

Ai có thể cầm lòng?

Những năm qua, không chỉ văn chương, hội họa, phim ảnh mà âm nhạc cũng hướng đến góp tiếng nói bảo vệ môi trường. Ai có thể cầm lòng khi thiên nhiên nổi giận? Ai có thể cầm lòng khi nạn khai thác tận diệt, đã khiến cho hải sản trong đại dương ngày càng ít đi và rác lẫn vào lưới đánh bắt. Càng chẳng thể cầm lòng, khi nhiều dòng sông được mệnh là những con sông thơ ca, sông huyền sử nhưng đang phải oằn oại gồng mình trước nạn ô nhiễm.

Năm ngoái, nghệ sĩ piano Phó An My và nhạc sĩ Đặng Tuệ Nguyên đã thực hiện đêm nhạc mang tên “Tỉnh” vào tối 24/11, tại Nhà hát Lớn Hà Nội. Dựa trên 5 nguyên tố căn bản cấu thành trái đất và vũ trụ (kim, mộc, thủy, hỏa, thổ) tương ứng trong quan niệm cổ nhạc Việt Nam và phương Đông (hò, xừ, xang, xê, cống), bằng bút pháp sáng tác khí nhạc phương Tây nhưng chứa đựng hơi thở của ca trù, chương trình “Tỉnh” phác họa hình ảnh các khung cảnh thiên nhiên đẹp kỳ diệu, hùng vĩ. Tuy nhiên, dưới tác động của con người, đã tạo ra sự biến đổi khí hậu, khiến cho trái đất phải “oằn mình” gánh chịu lũ lụt, hạn hán, động đất, cháy rừng, bão.

Ca sĩ Mỹ Lệ cất tiếng hát, bảo vệ dòng sông

Từ đầu năm 2020 TS. Lê Ngọc Ninh, bút danh khi sáng tác thơ ca là Ngọc Lê Ninh cũng đã cùng một số nhạc sĩ, ca sĩ thực hiện MV “Xót xa… thơ mất ngủ” có giai điệu da diết, mang một thông điệp mạnh về việc con người đang phá hủy môi trường, khiến “Dòng sông chết... rừng xanh cũng chết/Sông không còn rừng có còn đâu”. Bên cạnh phần lời sâu sắc, âm nhạc lắng đọng, MV “Xót xa... thơ mất ngủ” cũng có những hình ảnh minh họa đầy đau xót về thảm họa ô nhiễm môi trường, các loài động vật bị săn bắt... Ca sĩ Thu Huyền, người đồng hành cùng nhà thơ Ngọc Lê Ninh chia sẻ, để có những hình ảnh cho MV, cô và ê-kíp đã phải đi nhiều nơi tìm cảnh đồi núi, rừng cây, sông suối để phù hợp với nội dung của bài hát. Đồng thời cô cũng phải mua bản quyền những hình ảnh về ô nhiễm nguồn nước, cháy rừng, động vật bị chết để ghép thêm cho đầy đủ nội dung bài hát và thể hiện đúng ý tưởng. Vì thế, MV khi đến với khán giả đã tỏa đi thông điệp mạnh mẽ: loài người mau mau cứu lấy trái đất, bảo vệ môi trường sống của chính chúng ta.

Nhà thơ Ngọc Lê Ninh, cho hay: “Nghệ sĩ cũng đều là con dân của đất nước, cần có trách nhiệm trước thời cuộc. Tôi đi thực tế ở nhiều nơi và chứng kiến, trước sự biến đổi gay gắt về môi trường sống chúng ta không thể cầm lòng. Người nghệ sĩ phải cùng cất tiếng nói”.

Một nhóm khác mà nhạc sĩ Bùi Công Nam khởi xướng, có sự tham gia của 8 nghệ sĩ trẻ như Châu Bùi, Quang Đại, Quỳnh Anh Shyn đã “gây sốt” với MV No, Thanks! (Không, cảm ơn!). Đại diện nhóm nghệ sĩ cho biết, ca khúc có giai điệu vui tươi, phần lời dễ thuộc, dễ hát nên tiếp thêm năng lượng tích cực cho mọi người trong thời điểm dịch Covid-19 bùng phát. Với thông điệp “nói không với các sản phẩm nhựa dùng một lần”, nhằm kêu gọi giới trẻ cùng thay đổi thói quen để giảm lượng rác thải nhựa ra môi trường.

Cũng là một sản phẩm âm nhạc về môi trường, MV Rise for Climate (Đứng lên vì khí hậu) do nhạc sĩ Thanh Bùi sáng tác và thực hiện, với sự biểu diễn của các ca sĩ Hoàng Bách, Bích Ngọc... được nhiều người mến mộ. MV Rise for Climate được quay tại nhiều địa phương có phong cảnh đẹp trên khắp Việt Nam cũng như được chắt lọc nhiều hình ảnh báo động về môi trường tại nước ta, cùng những lời kêu gọi mọi người hãy đứng lên hành động vì một môi trường xanh - sạch - đẹp trong tương lai.

Mới đây, nhạc sĩ trẻ Trần Quang Sơn đã thực hiện dự án âm nhạc “Hãy tỉnh thức và cầu nguyện”. Đây là nỗi lòng đau đáu được ra đời khi Trần Quang Sơn chứng kiến dịch bệnh, thiên tai ảnh hưởng nhiều tỉnh miền Trung trong những tháng ngày vừa qua. Bài hát với giai điệu da diết, đầy cao trào mang một thông điệp mạnh mẽ về việc con người là một trong những nguyên nhân chính làm môi trường ô nhiễm, mẹ thiên nhiên nổi giận, khiến “Ngoài kia thiên nhiên đang giận dữ… Trên kia vũ trụ đang thét gào… Vì đâu đau thương tràn ngập thế gian”.

Nhạc sĩ Trần Quang Sơn (đứng) cùng một số nghệ sĩ

Tính lan tỏa cao

Có thể nói, các cấp các ngành đang nỗ lực bảo vệ môi trường bằng nhiều biện pháp. Song để tạo tính lan tỏa cao, văn học, nghệ thuật không thể đứng ngoài cuộc. Đặc biệt đối với các dự án âm nhạc, đã chung tay cùng các sự kiện lớn của đất nước, mang tính thời đại.

Nhạc sĩ Trần Quang Sơn chia sẻ: “Tôi viết ca khúc “Hãy tỉnh thức và cầu nguyện” trong một đêm vô cùng đau buồn khi chứng kiến nhiều tỉnh ở miền Trung tan hoang trong bão lũ. Tôi chỉ mong con người đừng vì những nhu cầu không thực sự cần thiết mà phá hủy môi trường tự nhiên - đó là mấu chốt dẫn đến bão lũ, dịch bệnh...”. Quang Sơn là người chịu đi, đi nhiều và ham sáng tác. Anh nói thêm, anh đã đang và sẽ tiếp tục chia sẻ, kêu gọi các nghệ sĩ nói riêng và bạn hữu nói chung cùng nhau góp lửa yêu thương cho thông điệp này đến với công chúng. “Hiện nay báo chí, các kênh truyền thông và các trang mạng xã hội khá quan tâm đến dự án này. Với sự đồng hành của các nghệ sĩ hàng đầu Việt Nam, tôi tin thông điệp nhân văn này sẽ lan tỏa rộng rãi”, Quang Sơn nhấn mạnh.

Đa số các nghệ sĩ đều cho rằng, âm nhạc là một trong những loại hình dễ tác động vào tâm tính người nghe và có khả năng tạo sự lan tỏa cao. Thông qua những MV, các thông điệp cũng dễ dàng đến với công chúng. Đặc biệt những năm qua các nghệ sĩ trẻ không đứng ngoài cuộc trước các vấn đề thời sự nóng bỏng.

Các nhà khoa học đã cảnh báo, thiên nhiên sẽ còn nhiều diễn biến bất thường. Một khi con người có thể chung tay giảm thiểu rác thải, gây nguy hại cho môi trường sống, đó cũng là cách con người cứu chính mình. Bởi thế, nhà thơ Ngọc Lê Ninh cho biết sẽ tiếp tục thực hiện các dự án góp phần bảo vệ môi trường.