Kinh nghiệm quốc tế và giải pháp tạo điều kiện ngân hàng xanh phát triển tại Việt Nam

Hành lang pháp lý đang dần hoàn thiện tạo điều kiện cho tín dụng xanh phát triển

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, TS. Nguyễn Quốc Hùng, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam khẳng định, hiện nay, xanh hoá nền kinh tế đang là xu hướng toàn cầu và ngày càng được quan tâm trong các chương trình nghị sự quốc tế, nhằm giảm thiểu những tác động tiêu cực từ tăng trưởng kinh tế đến môi trường và xã hội. Trong đó, tín dụng xanh, ngân hàng xanh đóng vai trò rất quan trọng trong việc triển khai thành công chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn 2050, tạo nguồn lực giúp các doanh nghiệp đầu tư dự án, chương trình, cơ sở hạ tầng nhằm giảm thiểu phát thải, bảo vệ môi trường.

Ông Nguyễn Quốc Hùng Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam phát biểu tại Toạ đàm

Thời gian qua, ngành Ngân hàng luôn tích cực và nỗ lực hướng đến các mục tiêu mà Chính phủ đã đặt ra trong Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh và đã đạt được nhiều kết quả quan trọng. NHNN đã rất quan tâm, ban hành nhiều văn bản quy định về tín dụng phù hợp với mục tiêu bảo vệ môi trường, giảm phát thải các bon, hướng tới tăng trưởng xanh như: Chỉ thị số 03/CT-NHNN ngày 24/03/2015 về thúc đẩy tăng trưởng tín dụng xanh và quản lý rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng; Kế hoạch hành động của ngành Ngân hàng thực hiện Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh đến năm 2020 theo Quyết định số 1552/QĐ-NHNN; Rà soát, bổ sung nội dung về tín dụng – ngân hàng xanh vào Chiến lược phát triển ngành Ngân hàng tại Quyết định số 986/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, Quyết định số 1604/QĐ-NHNN ban hành Đề án phát triển ngân hàng xanh tại Việt Nam.

Mới đây nhất NHNN ban hành Thông tư số 17/2022/TT-NHNN ngày 23/12/2022 hướng dẫn thực hiện quản lý rủi ro về môi trường trong hoạt động cấp tín dụng của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Đồng thời, lồng ghép các yêu cầu về bảo vệ môi trường vào quy định hiện hành về hoạt động cho vay của các TCTD, chi nhánh Ngân hàng Nước ngoài tại Khoản 1 Ðiều 4 Thông tư 39/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016; theo đó, quy định về hoạt động cho vay của TCTD đối với khách hàng phải phù hợp với các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường.

“Có thể nói, hành lang pháp lý tại Việt Nam đang dần hoàn thiện để tạo điều kiện cho tín dụng xanh, ngân hàng xanh phát triển”, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Nguyễn Quốc Hùng khẳng định.

Quang cảnh Toạ đàm

Với việc triển khai đồng bộ các giải pháp nêu trên, ông Trần Anh Quý, Trưởng phòng Tín dụng chính sách, Vụ Tín dụng các ngành kinh tế NHNN cho biết, nhận thức của hệ thống ngân hàng đã có sự chuyển biến rõ rệt trong thực hiện cấp tín dụng cho các ngành, lĩnh vực xanh, phát triển đa dạng các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng để thực hiện mục tiêu quốc gia về tăng trưởng xanh. Giai đoạn 2017-2022, dư nợ cấp tín dụng của hệ thống đối với các lĩnh vực xanh có mức tăng trưởng dư nợ bình quân đạt hơn 23%/năm. Đến 30/6/2023, dư nợ cấp tín dụng xanh đạt gần 528,3 nghìn tỷ đồng, chiếm tỷ trọng khoảng 4,2% tổng dư nợ toàn nền kinh tế. Trong số 12 lĩnh vực xanh NHNN hướng dẫn các TCTD cho vay, dư nợ tập trung chủ yếu vào các ngành năng lượng tái tạo, năng lượng sạch (chiếm 45%) và nông nghiệp xanh (31%). Các TCTD đã tăng cường đánh giá rủi ro môi trường và xã hội trong hoạt động cấp tín dụng với dư nợ được đánh giá rủi ro môi trường và xã hội đạt gần hơn 2.485 triệu tỷ đồng, chiếm gần 20%/tổng dư nợ cho vay của nền kinh tế.

Phát triển hoạt động ngân hàng xanh tại các TCTD Việt Nam vẫn còn khó khăn

Mặc dù, đã có những tín hiệu tích cực trong tăng trưởng tín dụng xanh, ngân hàng xanh, song, TS. Nguyễn Quốc Hùng cũng chỉ rõ, sự phát triển của lĩnh vực này ở Việt Nam chưa khai thác hết tiềm năng.

Theo đó, việc phát triển hoạt động ngân hàng xanh tại các TCTD Việt Nam còn nhiều khó khăn, thách thức như cần nguồn lực rất lớn để triển khai; kiến thức, kinh nghiệm của các cán bộ ngân hàng thực hiện công tác thẩm định và phê duyệt cấp tín dụng liên quan đến các vấn đề môi trường xã hội nhìn chung còn hạn chế. Một số ngân hàng rất chủ động, tiên phong nhưng số khác lại chậm chân. Có ngân hàng chưa xây dựng được quy định nội bộ về quản lý rủi ro môi trường và xã hội, chưa có đơn vị/bộ phận chuyên trách về quản lý rủi ro với mảng này…

Ông Trần Anh Quý bổ sung thêm một số khó khăn trong thực tế triển khai tín dụng xanh như hiện nay chúng ta vẫn chưa có Danh mục phân loại xanh quốc gia làm cơ sở để huy động nhiều hơn nữa nguồn tài chính xanh. Trên cơ sở một danh mục phân loại xanh quốc gia với các tiêu chí môi trường rõ ràng thì tỷ trọng đóng góp của ngành ngân hàng sẽ cao hơn nhiều con số tín dụng xanh hiện tại.

Bên cạnh đó, các dự án đầu tư xanh cần thời gian hoàn vốn dài, chi phí đầu tư lớn, rủi ro thị trường cao, do vậy, các TCTD khó khăn trong việc cân đối nguồn vốn để cho vay trong khi đó lại thiếu cơ chế, chính sách trong việc hỗ trợ các TCTD được tiếp cận các nguồn vốn dài hạn, ưu đãi, nhất là huy động nguồn lực quốc tế để có điều kiện cung cấp các khoản tín dụng với thời hạn dài và lãi suất ưu đãi cho các ngành/lĩnh vực xanh.

Là một trong những ngân hàng sớm triển khai quản lý phát triển bền vững và thay đổi khí hậu đối với khách hàng, đại diện Standard Chartered chia sẻ kinh nghiệm của ngân hàng tập trung vào 3 mảng chính.

Thứ nhất, với rủi ro danh tiếng và phát triển bền vững, ngân hàng đặt mục tiêu bảo vệ thương hiệu của mình khỏi những tổn thất nghiêm trọng ảnh hưởng đến danh tiếng bằng cách đảm bảo rằng mọi hoạt động kinh doanh đều được đánh giá và quản lý một cách thỏa đáng bởi các cấp quản lý liên quan và quy trình giám sát hiệu quả. Điều này bao gồm khả năng tổn thất do không duy trì và phát triển hoạt động kinh doanh một cách có trách nhiệm hoặc vi phạm cam kết của Standard Chartered là không gây ra tổn hại đến môi trường và xã hội.

Thứ hai, với rủi ro khí hậu, ngân hàng đặt mục tiêu đo lường và quản lý các rủi ro tài chính và phi tài chính do biến đổi khí hậu đồng thời giảm lượng khí thải từ chính các hoạt động của ngân hàng và những hoạt động liên quan đến việc tài trợ các khách hàng phù hợp với Hiệp Ước Paris.

Thứ ba, với tài chính bền vững, ngân hàng đặt mục tiêu tiếp tục tập trung tài trợ tài chính bền vững và chuyển đổi nhằm hỗ trợ mục tiêu đẩy nhanh quá trình giảm phát thải ròng bằng 0. Ngân hàng cung cấp khả năng tiếp cận tài chính, mạng lưới hoạt động và đào tạo thế hệ trẻ nhằm hỗ trợ mục tiêu mở rộng sự tham gia của các cộng đồng trên toàn lãnh thổ mà Standard Chartered đang hoạt động.

Để khai thác tiềm năng cũng như thúc đẩy ngân hàng xanh, ông Trần Anh Quý cho biết, trên cơ sở bám sát các mục tiêu về phát triển kinh tế xã hội, Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh và các Đề án, Chiến lược, Kế hoạch hành động về tăng trưởng xanh, chống biến đổi khí hậu, với vai trò nhiệm vụ, chức năng của ngành Ngân hàng, thời gian tới, NHNN tiếp tục thực hiện các giải pháp, chính sách nhằm thúc đẩy hoạt động của ngành Ngân hàng hướng tới mục tiêu tăng trưởng xanh, góp phần hỗ trợ phục hồi kinh tế. Trong đó một số giải pháp trọng tâm như hướng dẫn các TCTD cấp tín dụng xanh đối với Danh mục phân loại xanh quốc gia sau khi Thủ tướng Chính phủ có Quyết định phê duyệt Danh mục phân loại dự án được cấp tín dụng xanh, phát hành trái phiếu xanh. Hiện Bộ Tài nguyên và Môi trường đang hoàn thiện trình Thủ tướng Chính phủ theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường; Theo dõi, hướng dẫn các TCTD thực hiện quản lý rủi ro môi trường theo Thông tư số 17/2022/TT-NHNN, kịp thời tháo gỡ khó khăn trong quá trình TCTD xây dựng quy định nội bộ.