Kinh tế Mỹ: Nguy cơ suy thoái gia tăng

Thế nhưng điều đó có thể chưa làm thay đổi quan điểm thắt chặt tiền tệ để chống lạm phát của Fed khi mà Chủ tịch Fed Jerome Powell vẫn cho rằng, một nền kinh tế đang có thêm hàng trăm nghìn việc làm mỗi tháng sẽ không suy thoái. Phát biểu sau quyết định tăng lãi suất hôm 27/7, ông Powell cho biết, Fed muốn thấy nhu cầu ở dưới mức tiềm năng trong một thời gian để tạo cơ hội cho lạm phát giảm xuống.

Tuy nhiên theo các chuyên gia kinh tế, bức tranh kinh tế hiện tại có thể khiến Fed phải thận trọng hơn khi mà các quyết định tăng lãi suất của Fed cũng phần nào đóng góp vào sự suy giảm hiện tại của kinh tế Mỹ. Chẳng hạn có thể thấy rõ nhất tác động của việc tăng lãi suất vừa qua trong lĩnh vực nhà ở, lĩnh vực vốn nhạy cảm với lãi suất.

Chi tiêu tiêu dùng bình quân ảnh hưởng bởi lạm phát và lãi suất cao

Ngay cả trước khi Fed bắt đầu tăng lãi suất vào tháng 3, lãi suất thế chấp đã bắt đầu tăng và tăng gần gấp đôi kể từ cuối năm ngoái lên gần 6%. Đầu tư vào nhà ở giảm tới 14% trong quý hai là mức giảm lớn nhất trong 12 năm, ngoại trừ khoảng thời gian đình trệ do kinh tế Mỹ bị đóng cửa để ngăn chặn dịch Covid-19 trong quý II/2020. Doanh số bán nhà đang giảm với doanh số bán nhà đã sở hữu giảm tháng thứ năm liên tiếp trong tháng 6; doanh số bán nhà mới cũng sụt giảm.

Chi tiêu của người tiêu dùng, vốn chiếm khoảng 2/3 nền kinh tế Mỹ, cũng giảm tốc độ tăng trưởng hàng năm xuống còn 1% trong quý hai, từ mức 1,8% trong quý đầu năm. Trong đó chi tiêu cho hàng hóa giảm tới 4,4%, tuy nhiên theo các nhà kinh tế, mức giảm này chủ yếu do tác động của lạm phát cao chứ không phải do lãi suất tăng.

Ví dụ, trong quý hai về danh nghĩa người tiêu dùng đã chi nhiều hơn gần 6 tỷ USD cho thực phẩm tiêu dùng tại nhà so với quý đầu tiên, nhưng lại mang về nhà ít thực phẩm hơn. Chẳng hạn tiêu dùng lương thực được điều chỉnh theo lạm phát giảm 33,5 tỷ USD, khiến lương thực trở thành lực cản lớn nhất đối với kinh tế Mỹ trong gần nửa thế kỷ qua.

Mặc dù chi tiêu cho dịch vụ tăng 4,1% khi mọi người bắt đầu chi tiêu cho du lịch và nhà hàng sau khi dịch bệnh được kiểm soát. Tuy nhiên theo nhà kinh tế Rubeela Farooqi của High Frequency Economics, không rõ điều đó sẽ kéo dài bao lâu khi mà Fed đang tăng nhanh lãi suất.

Trong khi đó chi tiêu kinh doanh giảm 0,1% so với cùng kỳ năm trước chủ yếu là do sự sụt giảm chi tiêu của hầu hết các ngành kinh tế. “Nền kinh tế rõ ràng đang mất đà”, nhà kinh tế Michael Feroli của JP Morgan viết và lưu ý sự sụt giảm trong chi tiêu kinh doanh cùng với sự sụt giảm trong chi tiêu tiêu dùng cho hàng hóa và đầu tư vào nhà ở. “Ít nhất thì Fed có một cái gì đó để thể hiện cho việc tăng lãi suất của mình”.

Báo cáo của Bộ Thương mại Mỹ cũng phản ánh sự chậm lại trong tích lũy hàng tồn kho và sự đóng góp của thương mại vào tăng trưởng, mặc dù theo các nhà kinh tế cả hai yếu tố này một phần cũng do chuỗi cung ứng bị gián đoạn vì đại dịch. Nhưng đối với một số người, chúng cũng gợi nên những lo lắng về một cuộc suy thoái sắp xảy ra.

“(Sự chậm lại của hàng tồn kho) cho bạn biết rằng các tập đoàn đang rất lo ngại và đang giảm chi tiêu của họ. Đó là một phần của bầu không khí suy thoái”, Peter Cardillo - Nhà kinh tế trưởng tại Spartan Capital Securities cho biết.

Trong khi Art Hogan – Chiến lược gia thị trường trưởng của B. Riley ở New York cho rằng, sự thu hẹp của kinh tế Mỹ không gây nhiều bất ngờ khi mà các bằng chứng hàng ngay đã cho thấy có những bộ phận của nền kinh tế đang gặp nhiều khó khăn, một phần do chu kỳ kinh doanh, một phần do lãi suất tăng cao.

Niềm an ủi lớn nhất đối với Fed có lẽ là lạm phát - được đo bằng chỉ số giá tiêu dùng cá nhân cốt lõi - đã giảm xuống 4,4% trong quý thứ hai từ mức 5,2% trong quý đầu tiên. Mặc dù vậy nó hiện vẫn cao hơn gấp đôi so với mức mục tiêu 2% của Fed và như Powell đã nói nhiều lần vào thứ Tư, Fed cần bằng chứng rõ ràng hơn về việc lạm phát sẽ giảm xuống trước khi nới lỏng các biện phát thắt chặt hiện tại.

Theo Hussan Mehdi - Chiến lược gia về vĩ mô và đầu tư của Công ty quản lý tài sản HSBC, mặc dù nền kinh tế Mỹ đã bước vào một cuộc suy thoái kỹ thuật, song các hoạt động cơ bản vẫn được thúc đẩy bởi thị trường lao động mạnh mẽ và sự luân chuyển sang chi tiêu cho dịch vụ. Tuy nhiên theo nhà kinh tế này, đà tăng trưởng chắc chắn đang suy yếu trong bối cảnh những cơn gió ngược như thắt chặt chính sách nhanh chóng, thu nhập thực tế bị siết chặt đáng kể và niềm tin giảm sút.

“Chúng ta nhìn thấy con đường gập ghềnh phía trước khi Fed nỗ lực tái cân bằng cung và cầu trong nền kinh tế và nguy cơ suy thoái gia tăng vào nửa cuối năm 2023 khi lãi suất đã đi vào lãnh thổ hạn chế (các hoạt động kinh tế)”, ông nói.