Luật Hợp tác xã (sửa đổi): Đề nghị làm rõ các quy định về hoạt động cho vay nội bộ

Báo cáo giải trình trước khi thảo luận, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh cho biết, một số ý kiến cho rằng hoạt động tín dụng nội bộ tiềm ẩn rủi ro khi trình độ quản lý tại hợp tác xã (HTX), liên hiệp HTX không tương thích. Do đó cần thiết bổ sung các quy định về hoạt động tín dụng nội bộ tại dự thảo Luật nhằm thể chế hóa Nghị quyết số 20-NQ/TW.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh giải trình tiếp thu ý kiến các đại biểu Quốc hội

Một số ý kiến đề nghị làm rõ hoạt động tín dụng nội bộ có phải là hoạt động ngân hàng thuộc phạm vi điều chỉnh của Luật Các TCTD hay không; đề nghị bổ sung các quy định mang tính nguyên tắc, làm cơ sở để Chính phủ quy định chi tiết về tín dụng nội bộ nhằm tạo cơ sở pháp lý, tăng khả năng tiếp cận vốn trong hoạt động của HTX, liên hiệp HTX theo quy định của pháp luật. Một số ý kiến đề nghị nghiên cứu quy định về xử lý rủi ro phát sinh từ hoạt động tín dụng nội bộ.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, thực hiện chủ trương tại Nghị quyết số 20-NQ/TW về “Hướng dẫn thực hiện hoạt động tín dụng nội bộ tại các tổ chức kinh tế tập thể có đủ điều kiện” và tiếp thu ý kiến ĐBQH, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng việc quy định về hoạt động tín dụng nội bộ tại dự thảo Luật là cần thiết vì thực tế thành viên HTX có huy động tín dụng nội bộ, nhưng việc huy động này chưa được điều chỉnh bằng các quy định pháp luật. Tuy nhiên, hoạt động này tiềm ẩn nhiều rủi ro cho hoạt động của HTX, liên hiệp HTX và có thể gây nhầm lẫn với hoạt động tín dụng trong lĩnh vực ngân hàng.

Vì vậy, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chỉ đạo cơ quan chủ trì thẩm tra, cơ quan chủ trì soạn thảo, các cơ quan có liên quan, trong đó có Ngân hàng Nhà nước Việt Nam nghiên cứu, quy định cụ thể hoạt động tín dụng nội bộ gồm hoạt động huy động vốn từ thành viên và hoạt động cho vay nội bộ.

Theo đó, hoạt động huy động vốn từ thành viên quy định tại khoản 1 Điều 80, hoạt động cho vay nội bộ quy định tại Điều 84; đồng thời, khẳng định hoạt động cho vay nội bộ không phải là hoạt động ngân hàng theo quy định của pháp luật về các TCTD. Bổ sung tại khoản 2 Điều 84 quy định về điều kiện của HTX, liên hiệp HTX được thực hiện hoạt động cho vay nội bộ, một trong những điều kiện HTX, liên hiệp HTX cho vay nội bộ khi bảo đảm nguồn vốn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh; không sử dụng nguồn vốn huy động trong và ngoài thành viên để thực hiện hoạt động cho vay nội bộ.

Tại khoản 3 Điều 84 giao Chính phủ quy định chi tiết mức cho vay, giới hạn cho vay, lãi suất, xử lý rủi ro từ hoạt động cho vay nội bộ và khoản 2 Điều này về điều kiện đối với HTX, liên hiệp HTX thực hiện hoạt động cho vay nội bộ.

Ngoài ra, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho rằng bên cạnh việc cho phép thực hiện hoạt động cho vay nội bộ tại HTX, liên hiệp HTX có đủ điều kiện thì cũng cần tính toán thêm về các giải pháp để phát huy vai trò của Ngân hàng HTX, Quỹ tín dụng nhân dân đối với việc tạo các điều kiện thuận lợi trong việc tiếp cận các nguồn lực của HTX, liên hiệp HTX hướng tới mục tiêu phát triển bền vững HTX, liên hiệp HTX.

Giải trình ý kiến đề nghị xem xét tăng thời hạn cho vay tối đa hoặc là không quy định cụ thể tại dự thảo Luật mà để HTX, liên hiệp HTX chủ động tổ chức thực hiện cho vay đáp ứng được nhu cầu thực tế của đối tượng được vay trong hoạt động cho vay nội bộ của HTX, liên hiệp HTX, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết, khoản 1 Điều 84 quy định cho vay nội bộ là việc HTX, liên hiệp HTX cho thành viên chính thức vay trong thời hạn không quá 12 tháng.

Quy định này nhằm hỗ trợ sản xuất, kinh doanh và đời sống trên nguyên tắc tự nguyện, tự chịu trách nhiệm, không vì mục tiêu lợi nhuận, phải bảo toàn vốn, có hoàn trả và bù đắp đủ các khoản chi phí của hoạt động cho vay nội bộ. Hoạt động cho vay nội bộ trong thời hạn không quá 12 tháng nhằm hỗ trợ cho thành viên trong ngắn hạn; đối với các khoản vay trung và dài hạn thì thành viên phải tiếp cận các nguồn vốn hỗ trợ khác từ Quỹ tín dụng nhân dân, Quỹ hỗ trợ phát triển HTX và các chính sách tiếp cận vốn khác theo quy định tại Điều 23.

Về ý kiến cho rằng quy định tại điểm b khoản 2 Điều 84 và khoản 2 Điều 80 có sự mâu thuẫn với nhau nên đề nghị rà soát, nghiên cứu quy định thống nhất nhằm thuận tiện cho quá trình triển khai áp dụng trong thực tế, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho biết, khoản 1 và khoản 2 Điều 80 quy định việc huy động vốn từ thành viên và từ các nguồn khác theo quy định của pháp luật và Điều lệ để đầu tư, mở rộng sản xuất, kinh doanh.

Tại điểm b khoản 2 Điều 84 quy định nguyên tắc không sử dụng nguồn vốn huy động trong và ngoài thành viên để thực hiện hoạt động cho vay nội bộ nhằm khẳng định hoạt động cho vay nội bộ khác với hoạt động ngân hàng, theo đó HTX, liên hiệp HTX không được thực hiện đồng thời việc huy động vốn để cho vay nội bộ, bởi hoạt động này tương tự như hoạt động tín dụng do các TCTD thực hiện theo quy định của pháp luật về các TCTD đòi hỏi yêu cầu cao và chặt chẽ trong quản trị rủi ro.