Luật Xuất bản 2012: Thành quả đi cùng thách thức

Thành quả nhiều, hạn chế không ít

Bộ Thông tin - Truyền thông vừa tổ chức Hội nghị toàn quốc sơ kết 7 năm thực hiện Luật Xuất bản năm 2012. Theo ông Nguyễn Nguyên - Cục trưởng Cục Xuất bản - In và Phát hành, qua 7 năm thực hiện Luật Xuất bản, công tác tuyên truyền, phổ biến luật đã được cơ quan quản lý nhà nước ở Trung ương và 63 địa phương quan tâm, triển khai sâu rộng. Thống kê cho thấy, đã có trên 3.000 cuộc tuyên truyền, phổ biến, giới thiệu về luật Xuất bản và các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thực hiện luật với các hình thức tổ chức hội nghị, tổ chức tập huấn cho nhiều loại đối tượng, chủ thể tham gia hoạt động xuất bản.

Vấn nạn sách lậu, sách giả trong ngành xuất bản nước ta thời gian qua vẫn chưa có biện pháp xử lý triệt để

Đánh giá về hiệu quả, vai trò của Luật Xuất bản, Bộ Thông tin - Truyền thông nhấn mạnh, Luật Xuất bản ra đời đã tạo nền tảng để giải quyết thủ tục hành chính được cải tiến theo hướng đơn giản hóa. Quản lý nội dung xuất bản phẩm được quan tâm, chú trọng qua công tác đọc kiểm tra xuất bản phẩm lưu chiểu. Triển khai liên kết xuất bản theo tinh thần Luật Xuất bản được đẩy mạnh, tạo điều kiện cho các NXB thực hiện nhiều tác phẩm, công trình lớn, có giá trị; đồng thời góp phần để các NXB tích lũy, tăng cường nguồn lực, hình thành một thị trường xuất bản năng động...

Tuy nhiên, việc triển khai Luật Xuất bản trong thực tiễn còn có những hạn chế. Một số cơ quan chủ quản chưa thực hiện tốt bảo đảm các điều kiện cho NXB trực thuộc theo quy định. Việc thực hiện tôn chỉ, mục đích của các NXB có lúc, có nơi chưa nghiêm. Một số NXB có sách vi phạm quy định Luật Xuất bản; không thực hiện đầy đủ quy định về quyền tác giả. Đáng chú ý, một số NXB buông lỏng quản lý quy trình liên kết. Ngoài ra, trong thời gian qua, dù đã có Luật Xuất bản nhưng tình trạng in lậu sách vẫn diễn ra ngang nhiên, gây ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của các NXB và đơn vị phát hành sách bản quyền.

Đơn cử trong năm nay, Sở Thông tin – Truyền thông tỉnh Thừa Thiên-Huế đã phải ra quyết định dừng hoạt động Hội chợ sách “Vietnam book fair tour 2020” tổ chức tại địa phương này. Nguyên nhân là nhiều độc giả phản ánh về tình trạng xuất hiện hàng loạt đầu sách in lậu gắn logo của một NXB ở TP.HCM được bày bán tại Hội chợ sách. Sau khi tiến hành kiểm tra, các cơ quan chức năng tỉnh Thừa Thiên-Huế phát hiện 175 cuốn sách nằm ngoài danh mục được Sở Thông tin – Truyền thông cấp phép bày bán tại Hội chợ sách. Ngoài ra, đơn vị tổ chức chưa cung cấp được hóa đơn, chứng từ về nguồn gốc xuất xứ của một số đầu sách.

Nhiều việc phải làm

Theo ông Hoàng Vĩnh Bảo - Thứ trưởng Bộ Thông tin - Truyền thông, trước xu thế mới của cuộc cách mạng công nghệ 4.0 và chuyển đổi số mạnh mẽ, cũng như cải tiến, thay đổi về chính sách pháp luật, những biến đổi của thực tiễn diễn ra trong 7 năm qua, Luật Xuất bản và các văn bản dưới luật đã bộc lộ bất cập, hạn chế cần được xem xét, tổng kết và nghiên cứu, đề xuất phương hướng hoàn thiện trong thời gian tới.

Nêu ý kiến với các cơ quan chức năng, ông Nguyễn Anh Vũ - Giám đốc, Tổng biên tập NXB Văn học cho rằng, cần phải có những cơ chế, chính sách đặc thù để hỗ trợ các NXB với tư cách là những cơ quan hoạt động trong lĩnh vực tư tưởng, văn hóa có thể tồn tại một cách vững vàng, độc lập trong bối cảnh hiện tại; tránh việc bị chi phối, lệ thuộc, thậm chí bị coi như đi làm thuê cho đối tác liên kết hay còn gọi là hiện tượng sống bằng bán giấy phép, bán thương hiệu. Đồng thời với đó là một chiến lược phát triển có tính chất dài hơi, bền vững cho ngành xuất bản; Gấp rút xây dựng, hoàn thiện chế tài xử lý mạnh mẽ, triệt để đối với vấn nạn sách lậu, sách giả… Ngoài ra, cần tăng cường hơn nữa những đề án, dự án đặt hàng để đưa sách về nông thôn, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo… giải quyết tình trạng mất cân bằng trong lưu thông, phân phối, phát hành sách hiện nay.

Tuy nhiên trước mắt, Bộ Thông tin - Truyền thông cho biết, đối với các cơ quan chủ quản NXB phải tăng cường trách nhiệm chủ quản; tiếp tục quan tâm đầu tư về trụ sở, nhân lực; chủ động phối hợp tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn, tạo điều kiện cho NXB nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động. Đối với các đơn vị, doanh nghiệp trong toàn ngành xuất bản, in, phát hành phải nâng cao hơn chất lượng nội dung, lấy chất lượng làm tiêu chí phát triển; không để xảy ra vi phạm về nội dung xuất bản phẩm. Đồng thời cần tập trung, đầu tư, phát triển xuất bản, phát hành xuất bản phẩm điện tử; chú trọng công tác đào tạo tại chỗ, nâng cao chất lượng đội ngũ biên tập viên và xây dựng quy hoạch cán bộ lãnh đạo NXB.