Mạnh tay với xả rác thải bừa bãi

Gần 9 giờ sáng, Chợ đầu mối phía Nam Hà Nội đã vãn người mua. Chị bán rau gom lại ít xu hào, vài củ cải trắng… rồi hất đám đồ ủng, bỏ ra khoảng đường hẹp trước mặt. Chợ gần tan, người bán hàng qua lại dọn đồ, đạp lên đám lá nát sẫm, bốc lên mùi ngai ngái. Cảnh xả rác bừa bãi như thế, buồn thay lại không chỉ xảy ra ở chốn hàng chợ. Có một điều dễ nhận thấy là người Việt có thể xả rác ở bất cứ đâu, bất kỳ lúc nào…

Xả rác bừa bãi đã trở thành tập quán của nhóm lớn cư dân đô thị

“Xả rác bừa bãi đã trở thành tập quán của nhóm lớn cư dân đô thị”, một chuyên gia tâm lý xã hội khẳng định. Theo vị này, chính tình trạng thiếu nghiêm minh, ngại xử phạt của cơ quan chức năng đang tạo điều kiện cho thói xả rác vô ý thức của nhiều người vẫn còn tồn tại, có biểu hiện lây lan. Thế nhưng, tình trạng này có thể sẽ thay đổi trong thời gian tới.

UBND TP. Hà Nội mới đây đã có quy định chính thức xử phạt đối với tình trạng xả rác bừa bãi. Theo đó, tại một số địa bàn của Hà Nội như quận Cầu Giấy, Hoàn Kiếm… đã bắt đầu tiến hành xử phạt hành vi xả rác bừa bãi.

Cơ sở cho việc xử phạt là các văn bản pháp lý đã có từ lâu, như Điều 7 Nghị định 167/2013/NĐ-CP ban hành ngày 12/11/2013 quy định về xử phạt đối với các hành vi vi phạm quy định về giữ gìn vệ sinh chung. Hay Nghị định 179/2013/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 30/12/2013, Điều 20 quy định xử phạt đối với các vi phạm vệ sinh nơi công cộng...

Không chỉ có Hà Nội mạnh tay với xả rác thải bừa bãi, trước đó UBND TP. Đà Nẵng cho biết đã ban hành Kế hoạch kiểm tra, xử phạt vi phạm hành chính với các trường hợp vi phạm xả rác tại bãi biển, khu nhà tắm nước ngọt và bãi tắm công cộng. Quy định này sẽ áp dụng cho các cá nhân, tổ chức hoạt động kinh doanh dịch vụ, tham quan, du lịch, vui chơi, giải trí… tại các bãi biển trên địa bàn.

Theo đó, lực lượng chức năng của thành phố kiểm tra, xử phạt thường xuyên, tập trung trong 6 tháng cao điểm từ tháng 5-9/2016 tại các bãi biển công cộng ở quận Sơn Trà và Ngũ Hành Sơn. Riêng bãi tắm Xuân Hà (quận Thanh Khê) và Hòa Khánh Bắc (quận Liên Chiểu) sẽ thí điểm xử phạt từ tháng 7-9/2016.

“Tôi hoàn toàn tán thành với chủ trương trên”, bạn Nguyễn Thảo Minh (Hà Nội) chia sẻ. “Chúng ta đang sống theo lối sống vô tổ chức và vô văn hóa. Xả rác bừa bãi từ ngoài đường vỉa hè, nơi công cộng, công viên, rạp hát hay thậm chí là nơi tôn nghiêm thờ tự. Điều đó cho thấy rằng chúng ta đang tự làm bẩn mình, môi trường, xã hội mà không hề biết hoặc có biết nhưng cứ lờ đi”.

Cũng bởi Hà Nội là thành phố xanh, thành phố vì hòa bình mà lại “bẩn” thì không thể chấp nhận được. Nên để có một thành phố sạch thì đã làm phải ra làm, thực thi quyết liệt, nếu không thì sẽ chỉ dừng lại ở vạch… phong trào.

Tuy nhiên, một cán bộ trực tiếp xử lý các vi phạm này tại Hà Nội cho biết: “Trước mắt mới chỉ xử lý được các chủ cửa hàng, ki-ốt có vi phạm, còn đối với người dân vẫn phải tuyên truyền thêm”. Thực tế, việc xử phạt lâu nay vẫn thường bị “lờ” đi do hai nguyên nhân chính.

Thứ nhất, cán bộ địa phương chưa thực sự nhận thức hết vai trò, tầm quan trọng của việc xử phạt, cho rằng khó và “lắt nhắt” nên thường “tránh” làm. Thứ hai, cơ chế xử phạt chưa phù hợp, linh hoạt. Việc lập biên bản, rồi đi nộp phạt tại Kho bạc Nhà nước vừa “nhiêu khê”, vừa khó thực hiện.

“Việc xử phạt hành vi vứt rác hiện nay do cán bộ chuyên trách văn hóa - xã hội thực hiện. Tuy nhiên, thiếu sự hỗ trợ của lực lượng công an thì công tác xử lý vi phạm gần như không thể thực hiện được”, một lãnh đạo cho biết thêm.

Nhưng cho rằng phải xử lý nghiêm mới đủ răn đe, một chuyên gia khẳng định công tác tuyên truyền ý thức giữ gìn vệ sinh môi trường cũng đã được tiến hành thường xuyên, liên tục từ hàng chục năm qua, giờ đã đến lúc phải đẩy mạnh xử phạt để cảnh tỉnh những người vi phạm, tiến tới xóa bỏ hẳn thói quen vứt rác bừa bãi. “Luật đã có từ lâu, vấn đề là chưa được thi hành một cách nghiêm túc mà thôi”, ông nói thêm.

Cùng quan điểm đó, một số địa phương đang muốn xử lý mạnh tay đối với vi phạm này. Chẳng hạn như Đà Nẵng đã quy định người vi phạm nếu không chấp hành tại chỗ sẽ bị tịch thu giấy tờ như chứng minh nhân dân, giấy phép lái xe, hoặc các giấy tờ tùy thân khác... và yêu cầu nộp tiền phạt vào tài khoản của Kho bạc Nhà nước trong thời hạn quy định. Trường hợp chống người thi hành công vụ sẽ bị triệu tập về trụ sở cơ quan công an địa phương để xử lý…