Mất cân đối giữa các kênh cung ứng vốn

	Kinh tế tư nhân nổi lên như động lực, dẫn dắt sự tăng trưởng kinh tế
	Tạo mọi thuận lợi, bình đẳng trong tiếp cận tín dụng cho doanh nghiệp, người dân

Ngân hàng đang phải gánh cả trọng trách cung ứng vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế

Vấn đề trên đã được nêu lên tại Hội thảo “Khơi thông dòng vốn trung, dài hạn cho phát triển kinh tế - xã hội”, trong khuôn khổ Diễn đàn Kinh tế tư nhân 2019 dưới sự chủ trì của Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú, Phó trưởng Ban Kinh tế Trung ương Nguyễn Hữu Nghĩa và Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Xuân Hà.

Ngân hàng vẫn là kênh vốn quan trọng nhất

Nhìn chung các ý kiến phát biểu tại hội thảo đều khẳng định: Hệ thống ngân hàng vẫn là kênh cung ứng vốn quan trọng nhất trong nền kinh tế. Tuy nhiên, chính sự mất cân đối giữa thị trường tiền tệ - tín dụng với thị trường vốn là nguyên nhân sâu xa dẫn tới tình trạng khó tiếp cận vốn của khu vực kinh tế tư nhân và tạo nhiều áp lực cũng như rủi ro cho hệ thống ngân hàng.

Năm 2018, tỷ lệ dư nợ tín dụng của hệ thống ngân hàng so GDP hơn 130%; quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu tương đương 71,6% GDP (vượt chỉ tiêu 70% GDP đề ra tại Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán Việt Nam giai đoạn 2011-2020); tổng giá trị trái phiếu niêm yết trên thị trường đạt 1.122 nghìn tỷ đồng, tương đương với 20,3% GDP.

TS. Cấn Văn Lực - chuyên gia kinh tế trưởng, Giám đốc Viện đào tạo và nghiên cứu BIDV phân tích, trong khi nhu cầu vốn trung, dài hạn của DN để mở rộng và phát triển sản xuất, kinh doanh rất lớn, nhưng thị trường vốn chưa phát triển đủ cả về quy mô lẫn chất lượng để có thể đáp ứng được nhu cầu này. Do đó, vốn trung, dài hạn cho nền kinh tế chủ yếu vẫn phải dựa vào hệ thống ngân hàng. Hiện tín dụng trung dài hạn chiếm tỷ trọng khá lớn, khoảng 50,6% tổng dư nợ của các TCTD. Sự mất cân bằng này không chỉ khiến DN vẫn khó tiếp cận vốn mà còn tạo áp lực quá lớn, gây sức ép và rủi ro rất lớn cho hệ thống TCTD, do phần lớn nguồn vốn của các TCTD đều là ngắn hạn.

Vì vậy, để đáp ứng nhu cầu vốn trung, dài hạn của các DN nói riêng và nền kinh tế nói chung thì phát triển thị trường chứng khoán là điều kiện tất yếu, giảm dần lệ thuộc vào tín dụng ngân hàng, đặc biệt là các nhu cầu vốn trung, dài hạn.
Sự mất cân bằng này có nguyên nhân khách quan là thị trường vốn còn non trẻ, mới phát triển được gần 20 năm. Nhưng cũng có nguyên nhân từ phía chủ quan là DN vẫn “thích” vay vốn ngân hàng, chưa xác định “phải” huy động vốn trên thị trường vốn.

Nói rõ về nguyên nhân chủ quan ở phía DN, ông Nguyễn Quốc Hùng - Vụ trưởng Vụ Tín dụng các ngành kinh tế thuộc NHNN Việt Nam cho biết, nguyên nhân đầu tiên là DN chưa có ý thức phải xây dựng chiến lược và kế hoạch sản xuất kinh doanh dài hạn, từ đó xây dựng kế hoạch huy động vốn và sử dụng vốn cho từng giai đoạn gắn với kế hoạch phát hành trái phiếu, cổ phiếu. Đến nay, rất ít DN phát hành trái phiếu DN. Thứ hai, để bán cổ phần, phát hành trái phiếu phải công khai minh bạch thông tin, nhưng DN còn ngại công bố thông tin, báo cáo thông tin tài chính chưa được rõ ràng, gây khó khăn cho các tổ chức tín dụng. Thứ ba, DN chưa đáp ứng được điều kiện phát hành trái phiếu, thiếu vắng các nhà đầu tư chuyên nghiệp mang tính lâu dài, tính thanh khoản của trái phiếu chưa cao, chưa có các tổ chức xếp hạng tín dụng tạo điều kiện cho DN và các nhà đầu tư...

Tạo điều kiện tối đa cho kinh tế tư nhân tiếp cận tín dụng

Với thực tế thị trường thiếu cân bằng, hệ thống ngân hàng và các TCTD vẫn luôn cố gắng ở mức cao nhất để tạo điều kiện cho DN tiếp cận vốn. Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú cho biết: NHNN đã và đang triển khai quyết liệt nhiều giải pháp đồng bộ nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, kiềm chế lạm phát, tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ thị trường, khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi cho khu vực kinh tế tư nhân tiếp cận vốn tín dụng, qua đó góp phần thúc đẩy kinh tế phát triển nhanh, bền vững.

Theo đó, NHNN tiếp tục hoàn thiện khuôn khổ pháp lý, tạo điều kiện cho mọi thành phần kinh tế được mở rộng vay vốn theo năng lực tài chính, kinh doanh; đồng thời mở rộng kênh cấp vốn tín dụng khác (bảo lãnh, thuê tài chính...) của TCTD cho nền kinh tế cả về bề rộng lẫn chiều sâu.

Bên cạnh đó, NHNN chủ động, linh hoạt điều hành đồng bộ các công cụ chính sách tiền tệ để đảm bảo thanh khoản cho TCTD, duy trì mặt bằng lãi suất thị trường ổn định nhằm cân đối vốn kịp thời hỗ trợ sản xuất - kinh doanh của doanh nghiệp, người dân. NHNN cũng chỉ đạo TCTD cân đối năng lực tài chính, tiết giảm chi phí hoạt động, nâng cao hiệu quả kinh doanh, đảm bảo an toàn hoạt động để có điều kiện giảm lãi suất cho vay ở mức hợp lý, phù hợp với mức độ rủi ro khoản vay; từ đó chia sẻ khó khăn với khách hàng; đồng thời cải cách thủ tục hành chính trong hoạt động cấp tín dụng để tạo điều kiện tối đa cho DN, người dân tiếp cận tín dụng ngân hàng.

Cụ thể, ưu tiên tập trung vốn cho vay các lĩnh vực sản xuất, lĩnh vực ưu tiên theo chỉ đạo của Chính phủ, trong đó có doanh nghiệp tư nhân; cơ cấu lại thời hạn trả nợ, miễn giảm lãi vay trên cơ sở đánh giá các biện pháp khắc phục khó khăn trong sản xuất - kinh doanh và khả năng trả nợ của khách hàng vay; cải cách quy trình và thủ tục hành chính trong cho vay nhằm giảm bớt phiền hà cho khách hàng trên cơ sở tuân thủ quy định pháp luật về cấp tín dụng.

Theo Phó Thống đốc Đào Minh Tú, việc triển khai đồng bộ các giải pháp nêu trên đã góp phần đưa tăng trưởng tín dụng phù hợp với khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế, cơ cấu tín dụng có sự điều chỉnh tích cực, trong đó tín dụng tập trung vào 5 lĩnh vực ưu tiên theo chủ trương của Chính phủ (tỷ trọng tín dụng đối với lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn tăng từ mức 21,6% năm 2016 lên mức 24,8% trong năm 2018 và mức 25,2% tháng 3/2019...); tín dụng đối với lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro được kiểm soát ở mức hợp lý; qua đó khơi thông nguồn vốn tín dụng, hỗ trợ tích cực cho DN, người dân trong sản xuất, kinh doanh.

“Các DN, khách hàng có nhu cầu vay vốn phục vụ sản xuất, kinh doanh, có năng lực tài chính tốt, dự án, phương án sản xuất, kinh doanh hiệu quả, khả thi đã tiếp cận được vốn tín dụng dễ dàng với lãi suất hợp lý. Nhờ đó, hệ thống TCTD đã thu hút nguồn vốn nhàn rỗi từ dân cư, chuyển hóa các nguồn vốn huy động nhỏ, lẻ, ngắn hạn thành các nguồn vốn cho vay trung, dài hạn đối với nền kinh tế”, Phó Thống đốc Đào Minh Tú khẳng định.

Thông tin thêm về định hướng điều hành trong thời gian tới, Phó Thống đốc Đào Minh Tú cho biết, NHNN sẽ tiếp tục điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt nhằm ổn định kinh tế vĩ mô, kiểm soát lạm phát; điều hành lãi suất, tỷ giá phù hợp với tín hiệu thị trường và mục tiêu điều hành chính sách tiền tệ. Đồng thời điều hành tăng trưởng tín dụng đi đôi với nâng cao chất lượng tín dụng, phù hợp với khả năng hấp thụ vốn của nền kinh tế và tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho DN tăng khả năng tiếp cận tín dụng.

Bên cạnh đó, NHNN sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài chính và các bộ, ngành liên quan đẩy mạnh cơ cấu lại và phát triển nhanh, bền vững các phân đoạn thị trường tài chính; tạo điều kiện bình đẳng, thuận lợi cho kinh tế tư nhân huy động vốn trên thị trường chứng khoán, thúc đẩy thị trường trái phiếu DN và các thị trường chứng khoán phái sinh để thị trường vốn trở thành kênh huy động vốn trung, dài hạn quan trọng của nền kinh tế nói chung và DN tư nhân nói riêng.